Ibidem. 7
Mich. 4 -
Prov. 17 ,
18.
‘Calai, j .
Cì». 16. .
i.R eg . i l
*■& 17-
I . Cor. 3.
i . -i«£. s
TeLg^c
facta cceperunt, quibus nuda Tua: mentis operi-
rent ; deleitaciones deleitationibus , Se mundi
hujus umbrátiles voluptates velut folia foliis
afluentes, quibus obumbrarent genitale fecre-
tum. Nam quomodo clauios oculos corporis ha-
buie Adam , qui omnia animantiaita v id it, ut
his Se nomen imponeret ? Quomodo cognove-
runt, id e il, interiore Se altiorefcientia non tu-
nicam lib i, led virtutum deelle velamina ?'
64. E t a jfuerunt, inquit , fo lia f ic u s , (fi fccerunt
f ib i fuccinfiori a . Ficum hoc loco pro qua ipecie
debeamus accipere divinarum nos docet leries
leitionum : quandoquidem fanitos elle qui fub
4. vite Se ficu requiefeunt Scriptura memoraverit,
Se Salomon dixerit,^»/^ piantai ficum,(fi defruttu
ejus non manducai, Se Dominus ad ficum vene-
rit • fed ideo fitoffenfus,quianoninveneritfruc-
tum , fed folia tantum. Docet ergo me Adam
quid lint folia , qui poiteaquam peccavit, de
foliis ficus feceritfibiluccinitorium,quide fruc-
tibus magis ejus gultare debuerit. Julius fruitum 1
eligit, folia peccator. Quis elt fruitus ? Frutfus,
inquit ,fpiritus efi caritas ,gaudium , p a x , pati ent
i a, benigni tas ,modcfim, a continentia, dileflio. Non
habebatfruitum,qui gaudium non habebat.Non
habebat fidem , qui prcevaricatus erat manda-
tum Dei. Non habeoat continentiam , qui de
interdico fibi guftaverat ligno.
65. Ergo quicumque prasvaricatur manda-
tum Deijlpoliaturatque nudatur -, Se fitipiè libi
turpis: vult le operire quibufdam ficus foliis,for-
talle quibufdam inanibus, vel umt ilibus lèr-
monibus, quos compofitis mendaciL alluens, Se
verbum de verbo llruens, ad operiendam con-
feientiam fuá: mentis, factique velamen peccator
intexit, ut pudenda fua contegat. Jacit enim
liipra fe folia, qui culpam velare defiderans aut
diabolum delidi memorataudorem, aut carnis
pra:tendit illecebras, aut alium quempiam per-
fuaforem prodit erroris. Et de fcripturis divinis
frequenter promit exempla , quibus julios in
culpam perhibet incidille , dicens fi forte in itu-
4. pris fuerit deprehenliis : Et Abraham cum an-
cilla concubuit, & David alienam adamavit, Se
libi adfeivit uxorem. Affuit enim libi quidam
folia, queedam exempla de propheticarum lèrie
fcripturarum , frudum earum non putat requi-
rendum.
66. Nonne tibi videntur edam Judañ folia af-
iùere , dum legis ípiritalis verba corporaliter in-
terpretantur ? Quorum interpretano frudum
omnem viriditatis amittit, damnata maledido
ariditatis eterna:. Bona igiturinterpretatio,hoc
e l i , ípiritalis ficus elt fruduolà , fub qua julli
iàndique requiefeunt. Quam qui piantaverit in
6. animis lingulorum, licut Paulus ait: Ego piantav
i , Apollo r ig a v i t , manducabit ex ea frudum.
Mala autem interpretatiO;frudum ferre , viridi-
tatem lèrvare non poterit.
67. Quod igitur gravius e l i , hac le Adam in-
terpretatione fuccinxit eo lo co , ubi frudu magis
callitatis fe liiccingere debuillet. In Iumbis
enim quibus pra:cingimur, queedam femina ge-
nerationis elle dicuntur j Se ideo male ibi luc-
cindus eli Adam fohisinutilibus, ubi futura: ge~
a. Rom. edit. continentia , caftitas.
. nerationis non frudum futurum , led quidam
peccata fignaret, qua: manferunt ufque in ad-
ventum domini Salvatoris. Ceterum poftea-
quam Dominus advenit,ficum invenitincultam:
rogatus ne eam juberet excidi, ut colerecur p ermißt.
Et ideo jam non foliis , led divino férmo-
ne fuccingimur ; quia iplé Dominus aie : S in t
lumbi vefiri (uccinel 1 , (fi lucerna ardentes. Unde
edam pecuniam in zonis nollris portare prolli-
bet j non enim fiecularia, fed ¿eterna debet zona
; nollra fervare.
C A P U T X I V .
J)e voce Domini de ambulanti s ad vefperam, (fi in -
crepatione A d am , Ubi es ? Cu rpr&terea primus
increpatur Adam , ehm prior mulier gufiaverit :
( fi de multeris excufatione, ac myfieriis per illa
defignatis.
68. T f i T audierunt, inquit , vocem domini Dei
1 , de ambulanti s in paradifo ad vefperam.
Qua: elt deambulano D ei qui ubique femper eli?
Sed puto deambulationem quamdam elle Dei
per divinarum feriem fcripturarum i in quibus
Dei queedam verlatur prielentia 5 cùm audimus
quia ipfe adlpicit omnia, Se oculi Domini fuper
jullos : cùm legimus quiajeflis feiebat cogita-
tiones eorum : cùm legimus : £)uià cogitatis mala
in cordibus vefiris ? Ergo dum ha:c recenlemus,
quali deambulantem cognofcimus Deum. Fu-
j gerat ergo peccator , non quo Dei poflet latere
conlpedum : led intra confcientiam fuam latere
cupiebat, opera fua lucere nolebat. Julli
enim ell facie ad faciem videre ; quia julli mens
non iblum Deo pra:lens e ll, fed edam cum D eo
dilputat, ficut fcriptum eli : Indicate pupillo,
jufiificate v i du am , (fi venite dijputemus, dici t Dominus.
Ergo cùm legit peccator has fcripturas
divinas, audit vocem Dei quali ambulantis ad
vefperam.% Quid eli ad vefperam , nifi quia cul-
pam fuam fero cognofcit, Se fero venit quidam
erroris preteriti verecundia, qua: errorem prje-
venire clebuerat ? Nam dum culpa fervet in corpore
, Se anima exagitatur corporis paffionìbus,
non cogitat Deum lénfus errands, hoc e li, non
audit Deum ambulantem in fcripturis divinis,
ambulantem in mentibus lingulorum. Dicit
enim enim Deus, Quoniam inhabitabo in illis
Se inter eos ambulabo, Se ero illorum Deus. Ergo
cùm in anima fenfum redierit potellatis formi-
do divina, tum erubefeimus, tunc nos gellimus
abfcondere, tunc in peccatorum noltrorum politi
cogitationibus , in medio ligni paradifi ubi
peccavimus, deprehendimur, latere cupientes,
Se arbritantes quod Deus non requirat occulta.
Sed fcrutator animorum Se cogitationum ufi
que ad divifionem anima penetrans dicit, Adam
ubi es ?
69. Quomodo loquitur Deus ?Numquid voce
corporea? Non utique,fed virtute quadam praf-
tantiore, quàm vox corporis potell elTe , fundit
oracula. Hanc vocem ejus propheta audierunt-
hanc vocem fideles audiunt, impii non intelli-
gunt. Deniquein Evangelio habes, quia audivit
Evangelilla dicentem Patrem : E t clarificavi, (fi
Herum
iterum clarificabo: fed Judai non audicrpnt; Di- A Denique de talibus didum eli : Non efi declinano pf. 7
cebant enim : Tonitruumfaflum efi. Illic ergo
mortis eorum . . . . ( fi cum hominibus non flagellar- ** f
ficutfupra habes, quia fentiebatur deambulans
buntur. Alia ergo ratio mulieris , qua licet in
Deus qui non deambulaba^: fie audiebatur Io-
culpam pravaricationis inciderai, tarnen de paradifi
quens D eus, qui non loquebatur.
lignis habebat adhuc virtutis efeam ; Se
‘. 70. Sed quid loquatur, confideremus : Adam
ideo dixit peccatimi fuiim , Se reputatimi eft ei
ubi es ? Adhuc in his remedium fanitatis e l i , qui
ad veniam. Julius enim accufator eli fui in principio
audiunt Dei verbum. Denique Judai qui fibi
clauferunt aures ne audirent, hodieque non me-
rentur audire. Deinde habent remedium qui fe
abfconderunt. Nam qui abfcqnditur, erubefeit : B tuas, u t 'jufiificeris.
fermonis. Neque enim potell quifquam De patnit.
juilifìcari à peccato , nifi fuerit peccatum ante djß‘
confelfus. Unde Dominus ait : Die iniqui tate s H
qui erubefeit, convertitur 5 ficut fcriptum eli :
Ipf. 6. ri- Confundantur, ( fi convertantur omnes va ld e veloci-
ter. Deinde hocipfum quodvocat, indicium là-
naturi e li,. quia Dominus quos miferatur,& vo-
cat. Dicendo autem, vbi es ? non locum quarit
qui novit arcanum j neque enim Deus claufos
habebat oculos, ut non videret latentem. De-
[gw- 3-1-1-- nique ideo dixit : Eatfus efi Adam tamquam unu's
a e x »¿¿/jjquia aperuit oculos.a Et hic quidem apej
ì . Ergo quia Èva ipfa confelTa delidunì e li,
mitior fequitur Se profutura fententia, qua coiu
demnaret errorem,& veniam nonnegaret, ut ad
viriim fuum converla lerviret. Primum ne eam
facile deleélaret errare : deinde ut fub fortiorè
yale locata non traduceret virimi , fed magis
viri confilio Se ipfa regeretur. In quo quidem
myilerium Chriili &.Ecclefia evidenter agnoli
co. Defienatur enim Ecclefia ad Chrillum fur’uit
oculos, ut culpam fuam videret, quam vi- C tura converfio, Se religiofafervitus fubdita Dei
tare non potuit. Magis enim pollquam peccavi-
mus , rieicio quomodo nollra delida cognofcimus
: Se tunc peccatum elTe intelligimus , quod
antequam peccaremus ,non putabamus elTe peccatimi.
Certe non quali peccatimi putabamus
effe damnandum 5 nani fi damnaremus , non ad-
mitteremus. Deus autem omnium videt culpas,
Se omnium delida cognofcit : fuper omnem ani-
mam,fuper omnium occulta oculos habet.b Quid
I Gì». 3.13.
I dift. i. c.
I ferfens. ■
Verbo, qua: multo fitmelior, quàm fieculi hujus
libertas. Denique fcriptum eil : Dominum Deum Deut. 6 .13.
tuum adorabis , (fi ipfifoli fervies. Ha:c igitur lèr-
vitus Dei donum elt. Denique inter benedidioi
nes numeratur hujus fervitutis obiequium 5 nani
Se Ilàac in loco benedidioiiis eam dedit Elau f i -
lio iuo, ut lerviret fratri filo. Denique benedic-
tionem ille pofeebat -, etfi imam fibi cógnovilfet
elfe pra:reptam, tarnen aliam pollulabat dicens :
eft. ergo : Adam ubi e s .' Id e íl, non in quo , fed in D Numquid una beneditfio tibi efi , pater ? Per hanc Gen. 17 .
niííhus’ es. Non erro interroeatio e f t , fed in- igitur fervitutem ille qui per guiara primitias J 8'
iis, de qua bea-
miferiam reciquibus
es. Non ergo
crepatio. De quibus, inquit, 1
ti tu dine, de qua gratia in qu.
dilli ! Dereliquilli vitam a:ternam, Se adtumula-
tus es morti, confimultus errori. Ubi c eft illà
tua bene fibi coni— jonfidentia ; Timor ille culpam
fatetur, latebra pra:varicationem. Ubi ergo
es ! Hoc e li, non in quo loco qiuero, fed in quo
ftatu. Quo te perduxerunt peccata tua , ut fuqui
per gulam prn
liias ante vendiderat, Se lludio venationis agref-
tis gratiam benedidionis amiferat , credidit le
iplo futurum elfe meliorem , fi typum Chriili
veneraretur in fratre. Hac enim lervitute pollet
populus Chriltianus, ficut Se Dominus ad difi-
cipulos liios a i t : ¿hü vultintervos primus ejfe,fit Matth. ■.
omnium fervus. Denique hanc lervitutem ope- 17-
ratur caritas, qux Se fpe major Se fide eil. Unde
o-ias Deum tuum quem an queerebas ■ Fortalle E fcriptum eil : Per caritatem fe rv ite invicem vobis. Galat, j.13 .
moveat cur ante increpatur Adam, cùm mulier TT - -n - - - n _~n._i rr~
ante guilaverit ? Sed à prxvaricatione fexus infir-
mior cceperit, à verecundia Se excufatione for-
fior ; ut femina erroris cauia fuerit, vir pudoris.
71. Et dixit mulier : Serpens decepitme, (fi manducavi.
Veniabilis culpa quam fequitur profelfio
delidorum. Ideo non delperata mulier qua: non
reticuitDeo, fed magis confella peccatum e i l ,
quam medicabilis fecuta fententia eit. Bonum
eli condemnari in peccato,Se flagellari in delie- F
to , qt cum hominibus flagellemur. Denique
Cain quia voluit crimen negare indignus jiidi-
catus e i l, qui puniretur in peccato : fed remilTus
eil fine pra:fcripto poenx, fortalTenontanimajori
crimine parricidii ( illud enim commifit in
fratrem ) quam facrilegii, quòd Deci credidit
mentiendum dicens, Nefcio , numquid ego cuflos
fra r r is mei firn ? Et ideo accufatori diabolo ejus
accufatio refervata eil j ut cum ejus angelis fla-
gelletur, qui cum hominibus nóluit flagellari.
a. In mff. honnullis j & Rom. edit. d e fu n t , Et hic quidem aperuit
oiulos. '
b. Mlf. Gem. SS. T h - & Remig. § u id ergo! Adam ubi es 1 Id
e ft, nunc in quibus es ! T h -B ig . M ich . non in quibus es. A l i i ver
o , & edit. Ömncs ut in textu.
■ c. MIT. SS. T h . & Mich. Vbi es ? Illa tua bene fib i confcia confidenza
timoris in te. S. Mich, tuam culpam fatetur.
S.'Ambr. Tom. I.
Hoc eft ergo myfterium quod ait Apoftolus elfe }l
in Chrillo Se in Ecclefia. Hæc enim vere in præ-
varicatione ante fu it, fed falva erit per filiorum
generationem in fide, Se caritate, Se ían¿lifíca-
tione, cum callitate. Prævaricata utique in pa-
tribus generatio hominum falvatur per filios ;
ut quod in Judæis offenderai, in Chriíliana pof-
teritate corrigeret.
C A P U T X V.
Peccatum mulieris quare v en ia dignum ¡ quidve per
ferpeniem ,feminam,acvirum fignificetur. fijhtalis
firpentis condemnation (fi in quibus ab Adami condemn
atione difiinguatur.
73- O Erpens, inquit, d me perfiiafit : Se hoc ¿
¿ 3 veniabileDeo vifum eli 3 eo quodnof-
fet multas ad decipiendum vias effe lerpentis
( quia transfiguratur in Angelum lucis , Se mi-
niftri ejus ficut miniltri juftitiæ e flint ) falla ini- e
d. Rom. edit. íbla , mihi fu a f i t .- hoc mulieris peccatum veniale
Deo & c.
e. MIC quatuor, & edit. Am. atque Era. miniftri jußitia. Sunt
faifa imponentis & c . Edit. G ill, ac Rom- miniftri ju ftitU fu n r ,
faifa imponentes & ç . Verum cùm in mff..omnibus Icgacur , imponentis
. . ■ dicat. . . impon atnon autem ut in édit, dicant. ¡ . imponant,
reftitu'endum îoeum putavimus, licut in textil.
M
i g l
S i i
M
11
n