491 Sandi Ambrofii 493 De Iofeph Patriarcha Liber unus. 45)4
ipfe fibi dominos facit, ipfe vult habere auos ti- 1
meat. N ihil enim tarn ipeciale fervitutis .,quàm
ièrnper timere.llle vero in quavis conditione fèrvidi
ièrnper liber, qui mundi amore non capitur
, avaritix vinculis non tenetur, metu criminis
non alligatur, qui iecurus fpeèbat prxfentia,
quem futura non terrent. Nonne vidr ur tibi
ifte in fervituce dominari : ille autem in .*oertate
fervire? Serviebat Jofeph, regnabat Pharao : bea-
tior hujus fervitus, quàm regnum illius. Denique
tota ^Egyptus collapfa eflèc fame, nifi regnum ]
fiumi confilio ièrvuli fiibdidiflèt.
ai. Habent igitur unde glorientur originis ièrvuli
, fervivit & Jofeph. Habent unde fè confo-
lentur qui ex Iibertatein fervitutem aliqua ne-
ceflìtate venerunt. Habent quod imitentur , ut
difcant conditionem fe mutare poffe, non mo-
res ; eile & in vernaculis libertatem ,& in ièrvi-
tute conftantiam. Habent edam domini quod
per fervulos bonos fperent. Abraham filio per
vernaculum invenit uxorem. Benedixit Domi- <
nus domum .riEgyptii propter Jofe- \ , & fafta
eft benedi<ftio Domini in toto cern èjus, & in
Gen. j.5.4. domo , & in agris. E t convertii, inquit, orniti a
quacumque illi erant, in manus Iofeph. Advertimus
quod ea qua: domini gubernare non poterant,
fervuli gubernarunt.
C A P U T V.
Jofef>hi ob pulcritudinem, f e d magis ob pudicit i am
commendatio. Is nulla fu a culpa a d am a tus a do- ■
m in a , ac de ßupro contpellatus , e am repellit, re-
jeblijque vefiibus ornatiorfugit : illa vero dum
easretinet, atque infontem criminatur, ignomi-
niam f u am nudat. Tarnen mittitur Jofeph in career
em : a t ibi divino prafidio non defiituitur.
*-■ Q Ed quid de privata domo diipofitionis
v j ejus fervuli adftruam, qui rexit impe-
a riunì ì Plus tarnen eit quod ipfe a ante fe rexit *
8c cùm eifet decorusadfpedu, & fpeciofus facie ;
valde, venuftatem fili vultus ad alienam non derivavi!
injuriam , fed ad fuam fervavit gratiam :
hoc fe pulcriorem ratus, fi non difpendio cafti-
tatis, fed cultu pudoris ipeciofior probaretur. Illuni
eile verum decorem, qui non alienos oculos
caperet, nec fragiles mentes vulneraret, fed
judicia acquireret univerforum, fraudi nullis fu-
turus, laudi libi. Jam fi qua petulantibus adfpe-
xit oculis, illius crimen folius eft qux male vidit
non hujùs qui male fe nollet viderij nec in eo
quod vifius eft, culpa eft. Non eratin poteftate
* fervuli ut non videretur : maritus debuit * cave-
re oculos uxoris. Si ille nihil timebat de conju-
ge , arbitrabatur ifte teftimonium effe caftimo-
b nix , b non remiffionem incurix. Difcant tarnen
. viri cavere etiam oculos feminarum. Adaman-
tur enim & qui nolunt amari. Denique adarna-
tus eft Jofeph, qui amantem contemneret. Et
ibidem. 7. bene excufavit eurn Scriptura dicèns : im m i f i t
iè oftentavit, nec cepit incautam : fed illa retià
fua mifit, & indagine fui capta eft. Laqueos fuos
fparfit, & fuis hxfit vinculis.
23. Dixit autem illi : Dormi mecum. Prima adul- ibidem.
terx oculorum telafunt, fecunda verborum.Sed
qui non capitur oculis, poteft -rerbis refiftere.
Suppetit defenfio , ubi adhuc je r affeófcus eft.
Ideo fcriptum eft quia ille noluit. Primum igi- ibidem 1
tur congreffione mentis iuperavit, tamquam
feuto animiirruentem repellens: deinde ferrno-
nem tamquam haftam vibravit, ut fe illa revo-
caret. E t d ix i t uxori domini fu i. Reéte uxor domi- ibidem.
n i , non ipia domina dicitur ,qux nonpotuit ex*
torquere quod voluit imperare. Nani quomodo
domina, qux dominandi non habebat effeclum,
qux difciplinam dominxnon tenebat, qux fer-
vulis Iibidinis incentiva prxftabat ? Illedomirius
qui amantis non excepit faces, qui lenocinantrs
vincla non fenfit, quem nulla mortis formido
perterruit, quimaluit liber criminis mori^quam
potentix criminofx eligere confortium. Ille IL
ber, qui turpe credidit vicem gratix non refer*
re. Denique non ut meticulofus excufat,nec tamquam
oculos uxor domini ejus in Jofeph, hoc eft, non ipfe
a. Rom. edit. poft voces, anteferexit, caput quartum claudcbat,
& quintum ocdicbacut in h x c verba, E ter ut Jofeph fpeciofus facie,
& decorni adfpeciu valde. Cttmejfet fofeph fpeciofus facie, & decorni
aajpectu vahtc & c. Nos locum ad aliarum edit. & cuinftorum mfl'.
fidem emendavimus.
* Cavere oculos uxoris, pro caverc oculis u xo ris , feu cavere ne
quis ad uxorem accederci, cujus forma illius oculos pellicerec :
periculi timidus cavet : ièd tamquam be*
neficii herilis & innocentix fiix debitor fugit crimen
ingrati, peccatique labem & culpx contagium
quafi juftus horrefeit. Tertium fpiculum
adultera interpellandi aifiduitate vibrabat : fed
Joièph non audiebat eam.Habes poft prima verba
quid caveas. Non iblum lubrica, fed etiam
procax, importuna, petulans eft libido, nec ha-
bet quod vereatur adultera. Qux. difpendia pudoris
prima non doluit, infidiatur ut capiat.
. 24. Denique officii fui & commiffi muneris in- ibidem.
grefium gratià, remotis arbitris ac domefticis.ap-
prehendit eum dicens : Dormi mecum. Exculatur
Joièph Scripturx teftimonio, quia comniiiTum
à Domino nequibat deièrere obièquium. Non
enim fatis eft quod iècurus fui domus interiora
quafi qui capi non poiTet,ingrefius eft: juftus debuit
provrdere ne furenti cópiamdaret, & ejus
illa peccato periret :ièd qui adveriàri fibi domini
fui videbat uxorem,negledi officii etiam à domino
cavere debebat offènfam : fimul adhuc fer-
monis,non comprehenfionisputabat audaciam.
25. Excufatur quod ingreflus eft: prxdicatur ibidem 1
quodcelapfus eft, nec pluris fecit veftimenta c
corporis ,. quàm animi caftimoniam. Reliquit
tamquam non fua, qux adultera fuis manibus de-
tinebat : & aliena judicavit, qux tadu impudi-
c x potuerant comprehendi. Magnus tamen vir,
qui venditus fervile nefeivit ingenium, adama-
tus non redamavit, rogatus non acquievit,com-
prehenfus aufugit. Qui cùm ab uxore domini
conveniretur , teneri vefte potuit, animo capi
non potuit : ac ne ipia quidem verba diu paffus,
contagium judicavit fi diutius moraretur j ne per
rrianus adul terx Iibidinis incentiva tranfirent.
Itaque veftem exuit, crimen excuffit, & relidis
quibus tenebatur,exuviis, fpoliatus quidem, fed
non nudus aufugit, qui prat tedior indumento
locutio paxum admodum ufitata, fed h ic communi mff..ac edit,
fulfragio adlcrta.
b. R om .ed it-non remiffionem cura. Re li qux cum miT. omnibus,
non remiffionem incuria, hoc e l i , non rcmillìoncm ab incuria pro-
fedlam. v
c. Poft voccm elapfus eft addit edit. Rom. Et relinquons veflimtn-
ta in manibus ejus fugit. Non pluris &c.
pudoris. Non eft enim nudus, nifi quem culpa A
nudaverit. Denique in fuperioribus habemus
quod Adam pofteaquam Dei mandata prxvari-
catione deièruit, & peccati gravis x ra tfontra-
x it , nudus erat. Unde èc ipfe ait : Voccm tuam nud
iv i in paradifo, & tim u i, quia nudus f u m , abfcondi
me. Intellexit enim iè eflè nudum, qui in-
fulas divinx protedionisamiièrat. Et ideo late-
b a t , quia veft n fidei r ;-i habebat, quam uti-
queprxvarice, dodepi .it.Magnam rem vides.
Ille nudus erat qui tunicam non amifit: ifte nu- E
dus non erat, qui veftimentis iè exuit, qux in
manibus adulterx dereliquit. Eadem Scriptura
illum nudum adièruit, hunc abnuit. Et ideo ifte
expoliavit iè potius quam nudavit,qui incorrup-
ta virtutum veftimenta ièrvabat,expolians iè ve-
terern hominem cum adibus ejus j ut indueret
novum, qui iècundum imaginem creatoris in
agriitione renovatur.IIleautem nudus remanfit,
qui fe iterum vefti#non potuit, fingulari fpolio
virtutisexutus.UndcpelIiceamaccepit tunicanij (
quia peccator habere non poterat ipiritalem ,
Reliquit igitur veftimenta Jofeph, & nudavit
adulterx inverecundìam, qux poftea latere non
potuit.
26. Denique exivit foras, & ipià adulterii fui
tentamenta vulgavit, exaltans vocem fuam 5 eo
quod relidis veftibus, Hebrxus aufugerat. Ipia
igitur quod celare debuerat, prodebat -,ut corn-
pofito crimine lxdcret innocentem. Jun us autem
acculare non novit j & ideo impi x hoc ]
impudica fac-iebat. Illam igitur vere exutarn di-
xerim, etiam aliena veftimentafervantem, qux
omnia amiferat velamina caftitatis : illum iàtis
•ornatum, iàtis defenium, cuj us vox non audie-
batur, & innocentia loquebatur. Sic Sufanna
poftea dum tacet in judicio, melius Iocuta eft
oraculo} & ideo prophetx meruit defenfionem,
qux proprix yocis non quxfivit auxilium. Illum
ergo beatiorem dixerim, cùm in carcerem mit-
teretur} quia fiubibat pro caftitate martyrium.
Bonum enim munus pudicitia 5 ièd minoris meriti
cùm periculum non habet : ubi vero etiam
falutis periculo defenditur, ibi plenius a corona-
tur.
27. Inaudita causa, inexplorata fide veri, tamquam
reus criminis in carcerem Jofeph mittitur:
ied eum Dominus nec in carcere deferebat.Non
turbentur innocentes, cùm falfis criminibus ap-
petuntur-jCÙm oppreisàjuftitià truduntur in carcerem.
Vifitat Deus & m carcere fuos ; & ideo
ibi eft plus auxilii, ubi c plus periculi. Sed quid
mirurn fi vifitat Chriftus in carcere pofitos, qui
lè ipfurn in fuis in carcere ’inclufum effe memoij.
ra vit, ficut habes icriptum : In carcere cram , &
n o n v c n ß is ad m e ì Quo non penetrar divina mi-
fericorcua? Invenit Joièph hujufmodi gratiam,ut
a. Rom. edit, voci coronatur fu b ju n g it, Haltum eft autem ,u t
audiyst dominus ejus verba uxoris f u a . . . . . Accipiens Iofeph injecit
b. I ta vet. edit. & cunfti mlT. exceptis Tlieod. òc V a le, ubi legi- •
t u r , Hujus igitur injuria aultor mulier fpadonis fu it. Apcrtus fenfus j I
agitur enim de uxore Putipharis quem Pliaraonis cunuchum vo-
cat Scriptura. Edit, autem R om . qux caput quintum producituf- ,
quead voccm recufavitffic habet,Hujus tamen injuria aniior mulier
eft, fed mulier, & r . Rurfus ibidem omnesedit. Sed mulier JEgyp.
qua ....folita S ic. M lf. propc ad unum,Sed mulieres JEgypt. qua....
folent Sic. H ic autem iolet quxri de Puthipharc utrum is cumcu-
nuchus Si l'pado dicitur, lignificeturrcipfafuifleeviratus; an vero
«o c dignitatis nomen fuerit ? Utraque opinio fautorcs fuos habet :
qui fuerat claufus in carcere, ipfe potius carce-
ris clauftra ièrvaret, concederet muncre clavi-
cularius , incluios omnes poteftati ejus commit-
teret. Itaque Jofeph non folùm carcerem non
fentiebat, fed etiam alios quoque carceris leva-
bat xriunnà.
C A P U T VI .
Pojlbrevem ìnveclivam in mulierem, ad (p adones hujus
etiam auciores injuria tranfìt5 & demon (Irato
quam fragilis fit eorum fiatus, alterius fomnium
ejufque expofitionem refert. Hincfeculi potenti am
fomniifimilem ejfeofiendit. Deinde myfiice laudato
Hebrao interprete, invehitur in eunuchum bene fidi
tmmemorem. Demum tacite Calligonum perfirin-
gens, pauca de regiorum mtnifirorumfiat» ac fragili
tatefubjungit.
a8.b T T Ujus igitur injurix au<ftor mulier & b
J L J L fpadones funtj fed mulier ^gyp tio -
; rum, qux procaces cum viris folita mifeere fer-
mones, laceflère verecundos , refugientes iniè-
qui, pudentesperurgere, cùm vitia iua non poi!
iet defendere, innoxios criminabatur, perfidiam
admifeens perfidix, aliena tenens , & alios ip-
fa condemnans, rnodum nullum ponens furori.
Qux enim caufa crudelitatis, nifi quodeupidita-
tibus fuis obfifti videbat, & defideria fua vetità
adfenfione fraudari? En propter quod aperiatur
career, ut fufeipiat innocentes : iolvantur cate-
) n x reis, ut imponantur fidelibus: dimittantur veri
tatis adulteri, ut includatur qui fidei adulte-
riunì recuiavit.
29, cD e iftis vero fpadonibtis quid dicarn ? qui
exemplo debent effe ipadonibus ceteris, quod
ftatus eorum fragilis ac tenuis, & in voluntate
regia fpes omnis, quibus levis offenfa fummum
periculum fit : fecundx autem res vile minifte-
riurn. Gloriabatur alter quod effet vini prxpo-
fitus, alter quod effet piftorum. Uterque offen-
E d it, miffique in carcerem, & commendati fanc-
to Joièph ab ipfo carceris eiaviculario, cum efi
fent illic dies complures, viderunt fomnium • Se
cùm reviferet eo s Jofeph, triftes turbatofque animi
offendit j quia turbabantur fomnio, cujus in-
terpretem non invenirent : Nonne per Deum, in-
quit, interpreta fiofomnii efi ? Narrate ergo mihi. Et
narravìt prapofitus vinifomniumfuum.Erat vi tis in
confi e blu meo: in vite autem tres radices,dr ipfa ¿fio- ' a
res ferensgerminavitmaturos botryones uvarum:&
p calix Pharaoin manu mea. Etfumfiearn, & exprefii
earn in calicem, & de di calicem in man us Pharao. Et
dixit illi Jofeph : Urte in terpre tatto ejus: fres radices,
tres dies funt. Adhuc triduo, & in mcntem habebit
Pharaoprincipatum tuum, & refiituet te fuper offi-
cium tuum prifiinum, & dabis calicem in man us
Pharao. Sed memor efio per fernet ipfurn, ehm tibi bequorum
fi placet rationcs cognofccre, adì Augu iti mini Q u x ft in
Gcn. lib. 1. Q u x ft . 135. H ie r o n y .n-i».T radii. N o b ìlu oòtas
in hunc locum apud L X X . Corn, j ..¿ninni in G en. G u il. Eftium
Annoc. in diffìc. S criptiiixloca. Hug . Grotium, & alios.
e. Caput ièxtum h ic edit. Rom. aufpicabatur illis verbis Ira-
tus eft Pharao fuper duobus fpadonibus fu is, fuper prapofi to pìnccrntt-
r:im&fuper prtpofito piftorum, & pofiit eos in cuftodiam in carcere.
§}jtid de iftis duobus fpadonibus Sic.
d. Edit, ant-ftoresferens, germina matura, botryones uvarum.
Rom. florens fereb.itgermina, maturos botryones uvarum. MlT. ut in
texru,nifi quod nonnulli mclioris no tx habent, maturi botryones :
unus, ó> maturi Sec. optimè : modo lubinteiiigas erant.