84. Videos igitur Himifaleni veràm & Sion di- A
xit : Cùin benedixeris in bona volúntate tua
pfal.io.ti- Hierufalem Sc Sion, tuncacceptabisfàcrificium juf
t'itia, hoc eft, fàcrificium corporis Chrifti,qui ait,
pf.-fl.n7. cùm de propria paffioneloqueretur : Aferitemihi
fort as ufi ni a, Ó4 ingreffus in e as confitebor Domino.
Matth, j. £ c in Evangelio ait ad Johannem : Sim? modo ; fie
Matth. s- enirn oportet nos implere omnem jufiitiàm. Et infra :
10. Beati qui perficutionem patiuntur propter jußitiäm.
Juftitia Chriftus eit. Sacrificium ergo Ghrifti acceptable
futurum Patri adferit. Hoc eft ergo de B
pfai. 4 .6. quo & fupra ait : Sacrificate fàcrificium jufiitia, ó 4
fperatein Domino. Hsec eftjuftitix fpiritalis oblado
, & holocauftum ferventis devotionis,&. ìnfu-
fionis Spiritus fan&i, quod dicit futurum , cùm
ad illud fpiritale Domini altare cceperint admòveri
anima: credentiuiri, qua: renuntiantes vo-
luptatibus atque deliciis, tamquam aratrumin
vifeeribus fuis ducarit, ut fru&us poflìnt ferre
pia: culturx.
85. Vel certe ita : Cùm benedixeris Ècclefiam
ex gentibus acquifitam -, Se fpiritale fàcrificium
juftitix ccEperit frequentati, tunc & martyres,
fan eli qui íiium pro Chrifto corpus òbtulerint
exarandum, tamquam vituli iacris altaribus ol-
ferentur-, ficutin Apocalypfijohannis fcriptum; ^«c
invenimus, quia fub altari erant anima: eorum,
qui pro domini Jcfu nomine corporafuaobtule-
runt martyrio, ut Chrifti fibi gratiam mercaren-
rur : cui eft honor Se gloria,laus^ perpetuitas cum
Deo Patre Se Spiritu fan&oà fxculis Se nunc Se
femper, Se in omnia fécula fxculorum. Amen¿
IN A L T ERAM D A V 1D IS A P O L O G IA M =
b. Ibidt
c .lb:àt
H
&f“¡-
h Cat
C?'/«•?•
i. Cap.
A D M O N I T I O
Z ’jus libri idem efi atque fuperioris argumentum. In eo quippe offenditur, quod fiacri codices Davidem
^ ^ prodantin geminum crimen in c id ile , adulterii ficilicet atque homicidii , non effe eur quifiquam offen-
datuT. Verumtamen f iv e fiy li elegantiam fie tte s , f v e tramandi rationem, & ceconomiam , utrumque opus
inter fé haud panini dì f i dere comperies. Enimvero Studiofi accurateque hoc in tres partes ab A u ff ore fuo
d ivifum fu i t . In prima fic dijputatura contra G entiles, u t lapfius conditioni tribù a tur-, emendatio vir tu ti : in
fiecunda adverfus Iudaos b demonStratur ideo lapfum effe ianctum David, ne ampliusjudxorum perfidia
claudicaret j in tertia docenturc c h r ifii an i ha c in h ifio r ia ineffe multa myfteria & figuras, q u a : gratiam
quoque promiffam jamdudum conciliant. In prima parte Auttor futilem ethnicorum objettionem
refellit* qua i lli deblaterabantvita innocentiam nequicquam -attuari a ch r ifiia n is , quando eorum princL
pes adulterii s atque homicidiis fce dati contaminatique exfiitiffent : in altera Iu d a is , qui Davidem a u t Salo-
monem fu iffe verum Mefiiam adfiruebant,falfi Q convitti s , validam ad icit confutationem Areti eorum,qui
d iv in i tatem chrifii infici ante5 ipforummet Iudaorum aquabant velfuperabant perfidiam : in pofirema deni-
que , ubi quatuor magna myfieria fu b hac hfiòrìà Davidis latentia g aperuit, propheta Nathan parabolam
exp lica t, b quibus demum priorumpfalmi quinquagefimi verfuum ad u n g it1 expofitionem. Q u am v is autem
fignificetDavidem illiepro f e loqui aefe ipfum difendere ¡ingenue tamen fatendum efi quidquid ibi dici tur extra
propofitam vagari m uteri am , ac potifiimum in revincendis arrianis atque mani chais verjdri. Ceterum non
licet certo pronunci are quid ca u fa ft, cur integram pfalmi non habeamus explanationem $ utrumficilicet incuria
temporis, an fcriptoris negligentia, an denique ipjemet Auttor per vocis debilitatem de qua in hoc opere
k conqueritur ,fermones fuos continuare fu e r it prohibitus.
Etenim extra controverfiam efi lucubrationem hanc fermonibus qui ab eo non femel * indicantujr, confiture.
Hos ille in Ecclefia diebus m diverfis habuit pofiveteris T efiamentin atque E vangelii lettiones. £)uo loci
non abs re fiore p utav im us , f i lettoris gratta, obfiervaremus Auttorem hunc non ficu s ac ipfum Ambrofium in
certis fu is operibussvoces le£tum & leftionem femper ufurpare , non vero voces cantatum autfintiles : ùnde
forfitan colligi pofiit lettiones Ó4 Evangelia in liturgiis eo tempore cantari nequaquam J o lita ,f id recitari ,*
pofi quam recitationem populus fidem fu am animique obfiquium quadam quafi acclamatione tefiabaiur, quod
fignant illa Auttoris nofiri v erba , quam pio, in q u it, 0 profecuti eftis adiénfu.
Porro (impliciter Auttorem nofirum dicimus ; efienim non levis controverfia pofiitne hoc opus vere adjudica
ri Ambrofiò. Erafmus a quo primo illud pub li ci ]urisfattura est, monuitP etiamfi huic ipfi Patri adferibere-
tur in eo quem detexerat manufiripto, minime tamen Ambrofianum videri ¡ f id eidem Auttori tribuendam
■ cu’us funt libri De vocatione gentium. Cui quidem cenfura ftabilienda non aliudfirmamentum prastrait,
n ififiy li diverfitatem. Namque Auttorem Ambrofianx d ittionis adferit effe ita feliciter xmulum, ut dotibus
aliquot prxcurrat. Nani Se explicat dilucidius, Se minus à re digreditur drc. Gillotius e contrario An-
t f i t t i nofiro patrotinatur,<\ m unitus confinfu manufiriptorum, quos non parvo numero conquifierat,& in quibus
utraque Dauidis Apologia Mediolanenfis Ambrofii titulumex a quo prxfercns, Theodofio Augulto nuncupaba-
tur. Quod vero elocutionis opponebatur difcrepantia, idem reponi t novum non effe f i fan ttus Dottor pro/e, loco,
tempore, per fin is Ifylum mu ta v i t. Nihilominus tamen plerique pofteriorum cr ili eorum pedibus in Erafmi fien-
r. Di scrift. ‘tentiam dijcefferc ffinguli interim novam aliquam rationem adjicientes. Bellarminusr autumat Ambrofium de
Eulef firibendafe cunda Apologia cogitationem neutiquam fuiffe fufeepturum ; ad hac ab Auttor e e]ufdem posteriori s
Apologia negari adulterium Davidis fuiffe verum adulterium, Se allegorice interpretandum cenferi,
cum Ambrofius in priore Apologia illud peccatum agnofiatre ipfa fu iffe admijfum. Approbat omnia Bellar-
f. Aftxr. mini argomenta Poffevinus1 cum ea tamen exceptione, u t qui ita maluerit, exittimetfanttum Dottorem , ó 4
vario Hylo u t i , drplures, D avidis Apologias firibere potuijfe, non ficu s ac eumdem. ipfum plures libros de
ìnterpelladonc
&HK.
Cap. Sp
.Hpift.h
fixa.
in hoc opttf.
Interpellatione Davidfiripfiffe compertum efi. Ntcolaus F a b e r a prater fuperiores ratìones hunc librum a i t a. Epìft. ad
non Ambrofii , fied Origeniani cujufdam effe , qui Scripturam ad allegorias transferens lavationem Bethfa- Front-Duc-
beaf> infide tur. 'Utriufque dutem rationes diluere conatur Theoph. Raynaudus Tom. xi. De libris confi- b.Cap.i.
gendispart. i.Erot. X. num. c l x x x v i . quem confule. ttermannus in fu o de Ambrofianis operibus' udicìo , num-ì9.
c non panca qua in priore Apologia ditta fu e r a n t , in hac itidem pofieriore legi obfirvat i non ergo credibile c ¡„finevi.
videri e a repetitione ufum fu iffe Ambrofium : prater ea fanttum Augufiinum laudando Apologtam D a v id * Amb-
numquam eam primam appellare: ficundam Six to Senenfi prorfus incognitam : denique tpfius Auttorem, ZalLfmP-
quantum ex hereticis quorum meminit colligere e fi, haud fen u s quinto fizculofiriptitaffe.
In hac diverfitate opinionum nofiram ingenue proferemus , liberum unicuique relinquentes u t quam potio-
rem effe d uxe rit, amplettatur. Id in gratiam Gillotii'affirmemus licet, non modo iti iis quibus ufus efi fcriptis
codictbus , verum etiam in Italis ex quibus Millcloquium fu um 'Vrbinas compilavit, necnon in illis ad
quos eumdem cafiigavimus trattatum , Ambrofii infiriptionem reperiri. Sed & Guillelmus àfantto Theodo-
rico in expofitione Cantici canti eorum abs f i ex Ambrofianis fin ten tiis colletta , quam fuo locò edituri fum u s ,
Ambrofii ficundam Apologtam citai. Verum ehm hic Auttor non f i t admodum antiqui a v i , u t potè qui v i x
ante annum m C x l v . diem obierit, fatendum e li nos in manufiriptos ea atate multo vetufiiores non inci- H I . . .
Addi etiam prò Gillotiana fin ten tia potefi Auttorem quo de agimus, queri quod. per fragilitatem vocis,
u t ipfi loqui tur , d omnem feriem non poffum explere traebatus. Q u am quidem querimoniam in libris cat.y.
quoque ede Sacramentis advertere efi. Numquid amem ea liceat accorrmiodarc Ambrofio nofiro ( Certe Au - num; l8-
gufiinum de ipfi reperimus locutum in hac verba : Quamquam Se cauta fervandæ vocis , quæ illi facile ecap'
obtundebatur efic. Sed in promtu fuccurrit ea refpo'nfio non infilitum effe concìonatorìbus, u t vocis fu a accu- I Lib. 6.
f i n t fragilitatem. B ine Bafihus Homilià in plalmum primum queri tur f ib i difficilem effe -dui OfgM- c°nfrf
i1/«# Ào ) £ càlgì ^ <sjM voììov ¿oQèveiou £ >1 ixàb'Çkihi\r7iô‘j<yne>.
Q u od ad F abri opinionem a ttinetì Auttorem e fe t ta O rigenìfiarumfuiffe, cum Bethfabeam anteregispa-
latinm lavaffe negaverif, refpondemus id fa n e in uria, objici. Manifettum quippe efi ipfum g locisbene multi s g- C*p. %.
totam hittona feriem proverà admittere ; undefi pofimodum Ulani non li ite ra li, f i d allegorico f in fu accipten- n,,m s'&
dam fign ific e t, in hoc maxime fecutus efi beatum Ambrofium , qui non fem e l in enucleando fenfum myfiicum Ti.&Aibi.
hifiona v e ri tatem penitus videtur deftruere. Lege notam verbis è cap. vili. num. x x x ix . in edit. Rom.
revulfis fuppofitam
A t primam tantum Apologtam ab Augufiino cognitam urget eruditifiimus Theologus. Efio ; quid enim
incommodi f i Ambrofiana lucubrationes in rnanus AuguStim non omnes pervenerint ? Neque vero ex filentio
S ix t i aliud conficias , nifi aut Uh cognitum non fu iffe hunc librum, au t ipfum de eo fin ti ntiam ferre noluiffi.
Sed nec etiam efi quod miretur aliquis f i Dottor nofier geminam D a v id defenfionem fc r ip f in t , ehm ipfi tefia-
tum reliquerith a f e plures libros de Eliæ geftis, ac ‘ de hiftoria Jofeph compofitos effe ; chmque etiam nunc h. Lib. de
binos ejus in Abrahamum libros habeamus, ubi eofdem facrarum paginatura locos , licet non eodemfinfu e x - El:aé - i‘ -
p lica t , multis tamen fententiis quas "¡am ante calamo exaraverat, iteratis. ^num^
De Siyli vero diverfitate quam jam mit/o agnovimus effe m anifefiam, u t quod fen tim u s , apertius explica- l-Lib d‘
tiufique proferamus ; hic Auttor tametfi Ambrofa n a s locutiones frequens a d h ibe t, alias tamen crebro ufurpat ^¡¿1 f f~
qua n ih il fa p ian t Ambrofiani. Hoc autem maxime illic obfirves, ubi auditores fuos blande appellando eorum 6. num 3 0.
fib i benevolentiam conciliât. Sed nec illud diffiteri licet non effe moris Ambrofio tam anxie tantaque cum arte ^ ca^’ 7*
fu am partiri materiam, ejufque membra fu b inde audìtorum f iv e lettorum animis ingerere. Bue etiam addi 3
poterai hoc in opere nonnullo s S crip tur a locos paulo aliter ci tari , quam in admifiis Ambrofii operibus, Autto-
remque alicubi * Vulgata verfione ufum videri. k . c«p. uh.
Q u a quidem rationes f i habeantur idonea u t hoc operis Ambrofio abjudicetur, poteri t etiam confici ex iis ”"m' 66 '
qua inib ì de duabus c h r if i i 1 voluntatibus atque operattonibus traduntur, Auttorem pofi exor tam monotheli- cap. 7.
tarum harefim in v iv i s egiffe. In e a autem fin ten tia clarum efi ipfum , quifque ille f i t , Ambrofianam Apolo- n,tm- 38-
giam fib i propofuiffe imitandam,& nonfolum ex ea in opus fuum plurima mqua amplificata Stylo fuo accommo- V *
d a v it , tranfiul/ffe ; fied etiam ex a liis fa n t t i Dottoris commentationibus, maxime ex eo loco Comment, in
Evangelium Luca, ubi cur è peccatoribus originem ducere Chrifio placuerit, inquiritur. E t hoc argumentum m' CaP' ’ •
videreturunumfufficere ad vindicandam Ambrofio ficundam illam Apologiam, ehm non multo poSt lettores
adfiriptionem quamdam remittat, quam ipfi in hiìtoriam D avid elucubraverat : fed ei rationi ifiuc officie,
quod qua proxime ante memoratam citationem leguntur, in prima reperiuntur Apologia. B is igitur caufis
addotti liberum de Auttore htijus libelli judicium lettori effe voluimus ; chmque faltem ju s f i t in ambiguo,
pojfifiionem qua hattenus pcnes Ambrofium f u i t , eidem non putavimus abrogandam.