preda divitis fepulrura. Fuge ergo, dives, hujuf- A Vel hoc exemplo vos admoneri conuenit. Puteiis
modi exitum. Sed fugies hlljufmodi exitum, fl fll- Ci r>Hr, Zs rWpnpri fini
a er is hujufmodi flagitium. Noli elTe A chab, ut
poflelfionem finicimam concupifcas. Non tibi
cohabitee Jezabel ilia feralis avaritia, qua: tibi
cruenta perfuadeat: qua: cupiditates tuas non
revocet, fed impellat: qua: te faciat triftiorem,
etiam chm defiderata poiTederis: qua: te faciat
nudum, cum dives fueris.
C A P U T X I I .
autem inutilis habetur. Derivato igitur aliquid
de hoc puteo. Ignem ardentem extinguitaqua,
Se eleemofyna refiitit peccatis : aqua autem fta-
tiva cito vermes facit. Non itet faurus tuus,
nec itet ignis tuus : itabit in te , lini eum operibus
g tua: miferationis averteris. In quantis iis dives in-
A v a r um egenum acprofugtim effe.Quam abjeftusfue-
enim fi nihil haurias, inerti odo 8c degeneri fidi
facile corrumpitur : exercitus autem nitefeit ad
fipeciem, dulcefcit ad potum : ita 8c acervus divitiarum,
cumulo arenofus, ipecioius eft uiu,otio
cendiis,confidera.Tuavox eit iftadicentis : Pater
Abraham, die Labaro, u t extremum digiti f u i intin-
g a t in a q u a , dr refrigera linguam me am.
53. Tibi igitur proficit quidquid'inopi contu-
leris:a tibi crefcit quidquid min ris:te ilio quem
pauperi dederis cibopafcis^quoniam quimifere-
tur pauperis ipie pafcitur,Se fr u ¿his jam in his eft.
Miiericordia feminatur in terra, in cedo germi-
nat : plantatur in paupere, apud Deum pullular.
r it rex Achab coram Eliaidr quomodopeccatorfem-
per deprehendatur? A d extremum divites ad legi-
timum divitiarum ufum ftimulantur.
j°. ¡\uperiorem enim lejudicat omnisabun-
Jhaansjquia fibi deeiTe arbitratur quidquid
ah aiiis poifide.tur. Toto mundo eget, cujus non
capit miindus cupiditates: ejus autem qui fidelis ^ I .
e i t , totus mundus divitiarum eit. Toto mundoC Hc dixeris ,inquit Deus, eras dabo. Qui non patitur Prov'.y
fugit, qui confiderans confcientiam fuam, me-
tuit deprehendi. Et ideo Achab ad F ,:amiecun-
dum hiftoriam ait, iecundum zenig,..ata autem
>. dives ad pauperem: Invenifti m e , inimicus meus.
Quam mifera confcientia , qua: fe proditam do-
lu it:
51. Et dixit Elias ad eum: Invent, quoniam fe-
cifti malum in confpetfuDomini.R.ex erat ille,Serex
■ Samarize Achab: Elias pauper, Se indigens panis,
cui defuiilet vidtus iubftantia, nifi corvi alimo- D
niam miniftrailent. Adeo dejecta erat confcientia
peccatoris, ut nec regalis potentize faftu ad-
tolleretur. Itaque quafivilisSe degener-.lnvenijli
me , inquit, inimicus meus: deprehendiftiin me
qua: latere credebam: nulla mentis mea: occulta
te fallunt: invenifti me, patent tibi vulnera
mea, captivitas prefto eft. Invenitur peccator,
cum iniquitas ejus proditur, juftus autem dicit:
>■ Jgne me examinafti, d r non eft inventa in me in ite
dicer^ cras dabo , quomodo patitur dicere :
Non d.. ^ ? Non de tuo Iargiris pauperi, fed de
fuoreddis. Quodenim commune eft in omnium
ufiim datum, cu iolus ufiirpas. Omnium eft terra
, non divitum : fed pauciores qui non utuntur
fuo, quam qui utuntur. Debitum igitur reddis,
non Iargiris indebitino. Ideoque tibi dicit Scriptum
: Declina pauperi anitnam tu am , dr redde de- Pedi. 4.
bitum tuum , dr refponde pacifica in manfuetudine,
C A P U T X I I I .
Divites in profapia infulfe glori a r i , ctirn ipft non raro
de decoriftntmajoribus: aurum offenfionis lignum
effe. Q u a n ta infitdivitibus adverfus pauperes im-
manitas j d r qualis d ivitem commenda tio deceatì
54. Uid enim fuperbias dives > Quid dicas
V ì pauperi : Noli me tangere ? b Nonne IL b
cut ego conceprus Se natus ex utero es,quemadquitas.
Adam cum lateret, inventus e ft: Moyfi E modum Sc pauper eft natus > Quid tejadas de
Prov. 1 . 1 !
I oha». 8-
autem nequaquam inventa eft fepultura : inventus
eft A chab, non eft inventus Elias 5 Sc fapien-
tia Dei dixit : Quarent me m a li, d " non invenient.
Unde Sc in Evangelio dominus nofter Jeftis quze-
rebatur, Sc non inveniebatur. Culpa igitur auc-
torem fuum prodit. Unde Sc Thefbytes ait : In vent
^ quoniam fe c ifti malum in confpeCtu Domini -,
quia culpæ reos tradit Dominus, innocentes autem
non tradit in poteftatem inimicorum fuonobilitatis
profapia ? Soletis Sc canum veftrorum
origines ficut divitum recenfere 1 foletis Sc equo-
rum veftrorum nobilitacem ficut confulum predicare.
Ille ex ilio patre generatus eft, Sc ilia ma-
tre editus : ille avo ilio gaudet: ille ie proavis ad-
tollit. Sed nihil iftud currentem juvat 5 non da-
tur nobilitati palma, led curiui. D e f o r m i o r eft
vidus, in quo 8c nobilitas generis periclitatur.
Cave igitur, dives, ne in te erubefcant tuorum
urn. Denique Saul qnærebatfandum David, Sc F merita majorum , ne fonte Sc illis dicatur : Cur
invenire non poterat: David vero fandus regem « a.- l
Saul quem non quzerebat, invenitj quoniam tra-
didit eum Dominus in poteftatem ipfius. Captiva
igitur eft opulentia, paupertas libera.
51. Servitis, divites, acmiferam quidem fer-
vitutem, quifervitis errori, fervitis cupiditati,
fervitis avaritize, quæ expleri non poteft. Gurges
quidaminiatiabilis, rapidioreft, cùm illata de-
mergit : 8c putei modo cùm exundat, cceno in-
quinatur, terram adradit nihil fibi profuturam.
a. Ira m(T. paucis excepeis, in quibus ultimarci ièntcntiæ par- !
ternira legas , ó>fmclus hominis eft. Mifericordia Sic. Edit, vero i
locum exhibent in haic verba : Tibi crefcit quidquid in fetuf eres ero- \
gaver is. Scriptum eft : 6¡ui miferetur pauperi fcenerat Deo. Ipfe cibo
in paupere pafcitstr. ( Rom. T e ilio quem pauperi dcdcris, cibo pafcis ) ,
fructus jam in his eft mifericordu. S emina tur Sc c.
talem inftituiftis, cur talem elegiftis heredem ?
Non in auratis laquearibus, nec in porphyreti-
cis orbibus heredis eft meritum. Laus ifta non
hominum, led metallorum eft, in quibusc homines
puniuntur. Per egentes aurum quxritur, 8c
egentibus denegatur. Laborant ut qujerant, la-
borant ut inveniant,quod habere non norunt..
55. Miror tarnen cur eo vos,divites,jadandos
putetis , cum aurum materia magis offenfionis,
quam commendationis gratia fit. Lignum enim
I b. Ve t. edit. & plures m(T. Nonnef ic utero conceptui See. Rom.
Nonneßc concept us Sc c. SedquincjucprobatiiTimi, Nonnc ficut ego
! &c m c Rom. ed it. homines depinguntur. Alia: ac mil. omnes, homi-
\ nes puniuntur. Q u o d verbum ad ilia ipcilarc crcdimus, Per egen-
\ tes aurum quttriiur Sc c. 1
De Nabuthe Iezraelita Lib
offenfionis eft Sc aurum, 8c va: iis qui fedaiitur A tus eft Iapiu inimicorum iuorumjfi qui fecit ha:c,
de fummis ccepit egere divitiis, fi nihil ex patri-
monio tanto,nifi folum frudum mifericordize re-
portavit: quid de te futurum e ft, qui tuo nefcis
uti patrimonio, qui in fummis divitiis dies fufti-
nes mendicitatisj quia nulli largiris, nulli fub-
venis?
• illud ! Denique benedicitur dives qui inventus eft
fin e macula, dr qui p o f aurum non a b iit , necfpera-
v i t in pecunia thefauris. Sed quafi is cognitus elTe
non polfit,eum fibi defiderat demonftrari : Quit
eft hie, in q u i t , laudabimus eum; fecit enim quod
mirari magis quafi novum , quam quafi ufitatum
recognofcere debeamus ? Itaque qui in divitiis
potuerit compro bari,is vere perfedus Sc dignus
• eft gloria. Q u i potuit, inquit, tranfgredi, dr non eft Q u o divites ad emendam auro libertatem acfalutem
tranfgrejfus, dr facere mala , dr non fe c it. Aurum B inducat ,v arias rationes proponit: qua vera d iv iergo
¡bid. . j i ,
& feq.
vobis,in quo tanta illecebra erroris eft,non ; *
jS,
tarn fua gratia, quàm hominum poena commendai.
}6. An vos ampia extollunf atria ; qua: magis
debent compungere, quia cùm populos capiant,
vocem excludunt pauperis ? Quamquam nihil
profit audiri earn, qua: etiam audita nihil proficit.
Deinde non ipia vos pudorisaula admonet,
qui zedificando veftras vuftis fuperare diviras,
nec tamen vincitis. Parie»
mines.CIamatante domù
gis : clamat homo nudus, Sc tu iollicitus es quibus
marmoribuspavimenta tua veftias.Pecuniam
pauper quzerit, Sc non habet; - :iem poftulat
homo, Sc equus tuus aurum fu dentibus man-
dit. Sed deledant te ornamenta pretiofa , cùm
alii frumenta non habeant. Quantum, 6 dives j
iumis tibi judicium ? Populus eliirit, Sc tu horrea
tua claudis : populus deplorar, Sc tu gemmam
C A P U T X I V .
tia f in t , doceti nec non quibus Deus innoteßat, dr
ubi locus ejus inpace f i a t , aperit.
CUftos ergo es tuarum, non dominus facultatum,
qui aurum terre infodis, mi-
xùfter ucique ejus, non arbiter. Sed ubi thefaurus
tuus, ibi & cor tuum. Ergo in ilio auro cor tuum
infochili terre. Vende potius aurum, 8c eme fa-
lutem : vende lapidem, Se eme regnum Dei: ven-
/eftitis, nudatisho- G de aghim, 8c redime tibi vitam zeternam. Vera
tuam nudus,8c negli- allego, quia verbo adftruo veritatis. S i visperfec- Matth. i?.
tus effe, inquit, omnia quacumque habes vende ; dr il'
da pauperibus, dr habebis thefaurum in calo. Et noli
contriftari, cùm hzec auais 5ne dicatur Se tibi,
ficut Se illi adolefcenti diviti dicium eft: Q u am ibidem, ij.
difficile qui pecunias habent, in regnum Dei intra-
bunt : magis cùm hzec Jegis, confiderà quia ifta
tibi poteft mors eripere , potellas fiiperioris tol-
lere. Denique quiac peteris parva prò magnis,
tuam verías. Infelix, ciijusinpoteftate eft tanto- D caduca pro æternis, theiàuros pecunia: pro therum
animas à - orte defendere,8c non eft volun-
tas.aTotius vi m populi poterat annuii tui gemma
fervare.
qy. Audi piane qualis divitem deceat predicano
: L ib e ra v i, pauperem de manu potent
'tsdr orphanum cui non erat adjutor, ad ju v i. Bene
dittio perituri fu p e rm e v en it: os autem vidua me
benedixtt. luftittam induebar, oculuseram cacorum,
pes autem claudorum-,dr ego er am paterb infirmorum.
fauris gratix. Ifti corrumpuntur, illi permanent.
59. Confiderà quiahos non iolus poflìdes, poU-
fidettecum tinea, poffideta:rugo, quzeconfumit
pecuniam. Has tibi coniortes avaritia dedit. Vide
autem quos tibi det gratia debitores : Splendi- Ecrfi.)i.
dum in panibus benedicent labia ju ftomm, d r teftL
moni um bonitatis illius fiet. Facit tibi debitorem
Patrem D eum, qui pro munere quo pauper ad-
jutus eft, fcenusexiolvic, quafi boni debitor cre-
Et infra : Ante fores meas non h a b ita vit hojpes, E ditoris. Facit tibi debitorem F ilium Dei,qui ait:
oftium autem meum omni venienti patuit. S i autem
d r peccavi imprudens, non celavi culpam meam ,
ncque reveritus fum multitudinem plebis j u t non an-
nuntiarem prafentibus eis : f i puffus fum infirmum
e xire oftium meum vacuum : f i cautionem quoque f i
quam habui debitorie ,fciffam fin e debiti recuperatone
reddidi fine mora.N am quid illa replicem,quod
in omni infirmo fleviilè ie dixit, Se ingemmile,
cùm videret virum in necellìtate, lè autem in bo-
E fu r iv i, dr dediftis mihi manducare:f i t i v i , dr de-
diftis mihi bibere: ho(f>es eram, dr collegiftis me: n u - is ' i
dus , dr operuiftis me. Quod enim unicuique mi-
nimorum collatum fuerit, fibi dicit eiTe colla-
tum.
60. Nefcis, 6 homo, ftruere divitias. Si vis dives
efle, efto pauper izeculo, ut fis dives D eo.Di-
ves fidei, dives eft Deo : dives mifericordize, dives
eft D eo: dives fimplicitatis, dives eft Deo :
nis> Sed tunc fibi magis fuifle dies malorum,cum F dives iapientize, dives fcientizc,divites Deo. Sunt
ie habere cerneret, Sc alios indigere. Si hoc ille
dicit, qui numquam vidux oculum fecit tabefce-
r e , qui numquam panem fiium folus manduca-
v i t , 8c non orphano tradidit, quem a juventute
fua nutrivit,aluit, inftituit parentisaffe&u: qui
numquam nudum defpexit, qui morientern ope-
ruit, qui velleribus ovium iiiarum infirmorum
calefecit humeros, non opprelfit pupillum, numquam
divitiis deleclatuseft, numquam gratulaa
MlT. Thuan. alter & Pont. Totius v ita populi poterat animi I
tui gemmam fervare.
b. H ie mil', cod. ab edit, in quibufdamdifferunt, quorum p r x - |
cipua viliim ell una (cric annotate. P rinioedit. pater orphanornm. \
MlT. fcrcadunum : pater infirmorum. L X X . snenif äMmmi. Se-
cundocdit. non celavi culpam. MlT- Tinian, unu s , & a lii aliquot I
boni x v i , nonne elavi culpam. Tamen L X X . le gu n t, El f . . . . I
t'xptqn thiauecfva* /M. Pollremoedit, cautionemquoque,fi quam |
qui in pàupertate abundent,.Sc qui in divitiis
egeant. Abundant pauperes , quorum profunda
paupertas abundavit in divitiis fimplicitatis
fuze: divites autem eguerunt Sc efurierunt.Neque
enim otiofe icriptum eft: D iv i turn pauperes prapo- Prov. 1
f i t i crunt, dr proprii fe r v i dominisfoenerabunt-, quia
divites 8c domini fupervacua Sc mala feminant,
ex quibus non fructum colligant, fed fpinas metani.
Et ideo pauperibus divites erunt fubditi,8c
debitorie . . . . reddidi fine mora. MA' fepcem melioris notar : Si
cautionem quoque quam habui debitorie ( quidam ) debitori . . . . red-
àidiflc memoravi. A h i vero Sc edit, magis ad L X X . accedunt apud
quos legimus, ovi^cc<PM) . . . . x, ù /tu' pegccf uò-rUc ¿xijuxsc , ¡ ¡ i t i
\*Gàt tty . xgiutpuXtiy.
c. Edit- a c nonnulli miT. poteri s parva pro magnis. . . . thefauris
gratia vendere. A lii a iiqu o c, §fitid appetis parva pro magnis.........
thefauris gratia, ifti Se c- Denique plures & potiores, ut in te xtu.