ris: Sc quidquid acqitifieris,tamen tibi adhuc in- b
diges. Inflammatur lucro avaritia, non reftin-
guitur. Quafi gradus quoidam cupiditas habet:
quo plures adfcenderit,eo ad altiorafeftinat,unde
fit gravior ruinalapfuro. Tolerabilior tamen
iite cùm minus haberet : cenfus fui contempla-
tione mediocria requirebatj acceifione patrimonii
acceifit cupiditatis augmentum.N on vult effe
degener votis, pauper in defideriis. Ita duo in-
tolerabilia fimul jungit,utambitiofam fpem di-
vitis augeat, Sc non deponat mendicitatis affec- ]
turn. Dehique docetnos fcriptura divina quàm
mifere egeat, mendicet ab jede.
y. Rex Achab in Ifrael erat, Sc pauper Nabu-
* the. Ille regni opibus adfluebat:3 iite angufti foli
cefpitem poffidebat.Nihil pauper de pofleflioni-
bus divitis concupi vit:rex fibiegere vifus eft,quia
vineam habebat pauper vicinus.Quis igitur tibi
pauper videtur j qui contentus e it fu o , an qui
concupifcit alienum ? Alter certe pauper cenfu
videtur, alter eft pauper affe&u. AfF’ ftus dives <
egere non novit : cenfus abundans r ,t avari
pedus replere. Ideoque dives cupidus in invidia
pofleifionis, &paupertatis querela eft. Sedjam
Scripture verba confideremus.
3. Reg. l i . - 6. E t fa t tum eß, inquit, ptfi hac verba, er a t v i -
i- &f*q- nea Nabuthe Iezraelit* in ifra e lju x ta domum Achab
regis Samaria. E t locutus efi Achab ad Nabuthe d i-
cens : Va mihi vineam tuam, d r erit mihi in hortum
olcrum^quoniam propinquat domui me a: d r dabo tibi
pro ea a Ham v ineam : fi vero placuerit tibi, dabo tibi
pecuniam pro v in e a i f ia , d r erit mihi in hortum ole-
rum. E t d ix it Nabuthe ad Achab : Non f ia t hoc aVeo,
u t dem tibi hereditatem patrum meorum. E t turbatus
efifpiritus e ju s , d r dormivit in letto fic o , d r v e la v it
faciemfruam, d r non manducavit panem.
?. Reg. i*. 7. Expofuerat fupra fcriptura divina,quia ElilI"
feus cùm eP pauper, reliquit bovesfuos, Sc
cucurrit ad Enam, Scocciditeos, Sc erogavi t po-
pulo , Sc adhxfit Prophets. Ad condemnatio-
nem igitur prsmifla funt divitis, qui in iftorege
defcribitur, eo quod habens beneficia D e i, ficut
ifte Achab , cui Dominus Sc regnum donavit,
Sc pluviam Elis vatis oratione conceflit, divina
mandata violaverit.
8. 'Audiamus ergo quid dicat: V a m ih i,in q u it .
Qua; alia vox egentis éft ? Qua: vox 1;a ftipem
publicam poftulantis, nifi V a m ih i, >c e ft, da
mihi, quia egeo: da mihi,quia aliud vivendi fub-
fidium .habere non poffum : da rrtihi, quia non
eft mihi panisad vi&um, nummus adpotum,
fumtus ad alimentum, ad indumentum iubftan-
tia : da mihi, quia tibi Dominus deditunde lar-
giri debeas, mihi non dedit : da mihi, quia nifi
tu dederis, habere non potero : da mihi, quia
Luc. 11.41. icriptum eft : V ate eleemofynam. H x c quam ab-
jeefca, quam vilia ! Non habent enim humilita-
tis affe&um, fed cupiditatis incendium. In ipfa
autem dejectione quanta impudentiai V a m ihi,
inquit, vineam tuam. Confitetur alienam, ut pof-
cat indebitam.
a. I ta Rom. edit, cum mil", omnibus , prx ter Colb. unum ubi
legas : cespitem pauperis dives ambivit. V e t . autem edit, q» tamen
cefpitem pauperis flagitabat.
b. Omnes edit. Nihil enim vult alienum pojftdere. Omnes mff.
N ihil enim vult nlterum pojftdere. ,
' c. Inter verba i f t a , aftimetur. Damnum, mff. multi boniquc in- I
ferunt fequentia. N olite hoc facete, quia Deus pauper cm non fpernit. [
9. Et dabo, inquit, tibi pro ea aliam vineam. D ives
quod fuum eft quafi vile faftidit j quod enim
alienum e ft, quafi pretiofiflimum concupifcit.
10. Siveroplacuerit tibi, dabo tibi pecuniam. Cito
reprehendit errorem fuum,pecuniam ofFerendo
pro vinea. b Nihil enim vult alterum poifidere, »
qui totum defideratfuis poffeffionibusoccupare.
C A P U T I I I .
Non tarn propter utilitatem divites aliena concupifce-
re, quam ut alios homines excludant. Quam inane
fit illud defiderium^quodeos brutis ipfis inferiores
effe convincit: quam etiam turpefit paternam
poffefionem ob luxuriam divendere.-pofiremo quam
impatienter divites repulfam ferant! •
11. 1 T erit mihi, inquit, in hortum olerum.Wxc
¡■j erat igitur omnis inlania, hie omnis furor,
ut lpatium vilibusoleribus quxreretur. Non
tarn ergo ipfi cupitis quafi utile poflidere 3 fed
alios vultis excludere. Major vobis cura de päu-
perum ipoliis, quam de veftris emolumentis eft.
Injuriam veftram putatis, fi quid pauper habeat,
quod dignum poffeifione divitis <= jeftimetur. c
Damnum veftrum creditis, quidquid alienum
eft. Quid vos dele&ant natura: diipendia ? Uni-
verfis creatus eft mundus, quern pauci divites
vobis defendere conamini. Non enim terrena
tan turn pofleflio, fed cxlum ipfum, aer, mare,
in ufum paucorum divitum vindicatur.^Hic aer, d
> quem tu diffufis includis pofleflionibus, quantos
alere populos poteft ? Numquid Angeli divifa
Cieli fpatia habent, ut tu terram pofitis diftin-
guas terminis?
12. Clamat Propheta: Va its quijungunt domum SfA. j. s.
ad domum,dr villam ad villam.'Et arguit eosinef-
ficacls avaritiie. Fugiuntenim cohabitare homi-
nibus, Sc ideo excludunt vicinos: fed fugere non
poflunt j quia chm hosexcluierint, alios rurfum
inveniunt: Sc cum illos prop ' verint, ad alio-
^ rum neceffe eft eos viciniam pt* /enire.Solienim
fuper terram habitare non poflunt. Aves avibus
le adiociant, denique ingentisplerumqueagmi-
nis volatu cadum obtexitur: pecus pecori adjun-
gitur, piices pifcibus: nec damnum ducunt, ied
commercium vivendi, cum plurimum comita-
turn capeffunt, Sc quoddam munimentum iola-
tio frequentioris iocietatis aifeftant. Solus tu,
homo, coniortem excludis: includis feras,ftruis
habitacula beftiarum, deftruis hominum. Indu-
' cis mareintrapr£Ediatua,nedefint belluiE: pro-
ducis fines terra:, ne poifis habere finitimum.
13. Audivimus vocem divitis aliena qua:rentis:
audiamus vocem pauperis propria vindicantis.
Non f ia t , inquit, hoc a Veo, ut dem tibi hereditär
tern patrum meorum. Quafi r ’amdan contagio-
nem fui pecuniaim effe di\ ^is arb atur, quafi
dicat: Pecunia tua tecum f it in perditionem; ego ¿¿p. s. io.
autem hereditatem patrum meorum non poffum
vendere. Habes quod fequaris dives, fi iäpias; ut
non vendas agrum tuum pro node meretricis:
Unus A lb . . . . . pauperem inlpicit. V crum cum nequc in aliis co-
dicibus i ncquc in edit, ullis repcriantur , atque cciam vidcancu»
paulo co a d io r a , in tcxtu ca im primerc r cligio fuic.
d. Edit, cum parte mff. Hie ager Alii cod. multo m ajori nu-
mcro : Hie aer. Et banc veram effe ledioncm patct ex fuperiori-
bus : Sedctlumipfum, aer, mare, Sec. N ecimpropria locutioe.ft.
Namquc apud probatos audorcs rcperitur; homines acre vivere.
non transfun das jus tuum pro fumtu comeffàtio- A
p is , deliciarumque impenfis:non adjudices domum
tuam ad ludum alea:, ne jus hereditaria:
pietatis amittas.
14. His auditis, turbatus eft ipiritus avari regis:
dr dormivit iniettofuo, dr velavit faciemfuam,
dr non manducavit panem fuum. Lugent divites,fi
non potuerint aliena diripere: fi fuis pauper non
ceflèrit facultatibus , vim mccroris tegere non
poffunt.Dormire defiderant, velant faciemfuani;
ne quidquam in.orbe terrarum alienum videant, B
ne quidquam in hoc mundo non effe fuum no-
verint, ne audiant vicinum juxta iè aliquid poi-
fidere, ne audiant pauperem fibi contradicen-
tem. Horum funt animx, quibus dicit Propheta
: Mulieres divites exfurgite. .
C A P U T I V .
Cur dicatur Achab panem fuum non manducaffe ?
Abttinentia divitum ac pauperum elegans comparai
to. Quanta fit flultitia heredibus opes follicite ^
comparare j deque divitis cujufdam fordibus.
13. TT* T non manducavit, inquit, panem fuum;
P , quoniam qua:rebat alienum. Etenim divites
magis alienum panem , quam fuum manducane
, qui rapto vivunt, Sc rapinis fumtum
exercent fuum. Aut certe non manducavit panem
fuum volens le morte multare, quòd ei ah-
quid negaretur.
16. Compara nunc affeftum pauperis. Nihil ]
habet, Sc jejunare voluntarius nifi Deo nefeit,
jejunare nifi ex neceifitate non novit. Divites,
eripitis quidem pauperibus univerfa,aufertis omnia
, nihil relinquitis : peenam tamen pauperum
vospotius,divites,fuftinetis. Illi jejunant, fi non
habeant, vos cùm habetis. A vobis igitur prius
poenam exigitis,aquam pauperibusirrogatis.Vos
igitur veftro affeclu luitis mifene paupertatis
jerumnas : Sc pauperes quidem non habent quo
u tan tur 5 vos autem nec ipfi utimini,necaliosuti
finitis.Eruitis aurum de metalli veni -d rurfum
abfeonditis illud. Quantorum vita- -1 ilio info-
ditis auro ?
17. Cui illà fervantur, cùm legeritis de avaro
7- divite: Thefauros condit, dr ignorai cui congregai
fos ? Heres otiofus exfpeftat, heres faftidiofus
increpat, quod fero moriamini. Odit incrementa
hereditatis fuiE, ad damna feftinat. Quid igitur
miierius , quando nec apud illuni cui labo-
ratis,gratiamderelinquitis ? Propter ilium totis
mceftam diebus toleratis famem , quotidiana
menfie veftrx damna metuentes: propter ilium
b diurna adornatis jejunia.
18. Novi ego divitem in agrum proficifcen-
tem , panes breviores urbe delatos numerare fo-
lere j ut pro numero panis ieftimaretur quot dies
in agro futurus effbt. Nolebat obfignatum aperire
horreum -, ne quid de condito minueretur.
a. Sic mff. omnes, ac vet. edit. Rom. vero , quàm pauperibus »
èrogetis. M a le , non enim id vu lt Ambroiìus divitem ptius peenam I
abs le cxigerc , quàm cro g e t , hoc eft , eleemofynam impertiat |
pauperibus ; at vero id fignificat, divitem prius abs fc peenam |
illam repofcerc, quam ir ro g a t , hoc e f t , imponit paupcribus.quos
ad egeftatcm acque inediam adigit. !
b- In hac voce mira variecas. Edit. vet. diurna adamatìs jejunia.
Rom. . . . . . aggeratis jejunia. Plurc sè mff. diuturna, \c\, diurna
toleratis. A liq u i, adhibetis jejunia. A lii tandem , diuturno ad- |
Panis unusfingulìs diebus deputabariir, qui te-
nacem vix iàtiare poflet.c Compe etiam veri
fide, fi quando ei ovum eflet appofìtum, queri
quodpullus eflet occifus. Hoc ideo ieribo ,ut
cognofcatis vindicem effe Dei juftitiam,qu£e la-
crymas pauperum veftro ulcifcatur jejunio.
C A P U T V.
Multorumpauperumfrtnguine aevita confiate diviv
turn menfas atque inibi de patte quod am , cujuS
a divite coatti advendendumfilium dolor ac aß us
animi pulcherrime defiribuntur : item immanem
effe divitum duritìem , quam fumtu fuo dr luxU
ipfre quoque augent mulieres.
19. Uam religiofumefletjejunium,fi fiim-
V 7 turn convivii tui deputarespauperibus/
Tolerabilior jam dives ille, cujus de menfa ea
quie cadebant, pauper Lazarus colligebat iàtu-
rari cupiens: ied etiam ipfius menfa multorum
pauperum conftabat ianguine j Se ipfius pocula,
multorum quos ad laqueum coegerat, rorabant
cruorem.
20. Quanti necantur, ut vobis cjuod deledat,
paretur? Funeftafames veftra,funefta luxuries.
Ille de iummis culminibus ruit, ut frumentis ampia
veftris receptacula praspararet. Ille ' _* fubli-
mi cacumine alta: arboris decidit, dui. genera
uvarum explorat, quasdeferat, quibus digua convivio
tuo vina fundantur. Ille mari merfus e ft,
i dum veretur nepifeis menfie tua: defit, aut of-
trea. Ille brumali frigore dum Iepores inveftiga-
r e , aut laqueis ftudetaves captare, diriguit. Ille
ante oculos tuos, fi quid forte diiplicuit, verbe-
ratur ad mortem, atque ipiàs epulas fuioreiper-
git cruore. Denique dives erat qui fibi ad mcn-
iàm caput prophets pauperis juifit adferri:6c
aliud unde iàltatrici prsm»” m folveret, non in-
venerat, nifi utpauperen.juoeret occidi.
21. Vidi ego pauperem duci, dum cogeretur
; iòlvere quod non habebat, trahi ad carcerem,
quiavinum deeflet ad meniàm potentis } dedùcere
in auctionem fìlios fiios,utad tempus peenam
difFerre poffèt. Invento fortè aliquo qui in
illa neceifitate fubveniret, redit ad hoipitium
cum fuis pauper, direpta fpedans omnia, nihil
fibi ad cibum relictum, ingemiicens filiorum famem
, dolens quod eos non potius ei qui poflet
pafeere, vendidiflet. Redit ad confiIium,venden-
di fiimit arbitrium. Compugnabant tamen ino-
; pis injuria, & paterna: pietatis gratia: fames ur-
gebat ad pretium, natura ad officium : commori
filiis paratus, quam à filiis feparari, fspe gra-
dum protulit, fspe revocavit. Vicit tamen in eo
neceflìtas, non voluntas,& ipiaconceifit pietas
neceffit
22. C .fideremus nunc patrix mentis procel-
las exxftuantes, quem de liberis prius traderet.
Quem, inquit, vendam prioremìScio eriim quod
Iharetis jejunio. Vcram Icilionem h abentThuan. a lt e r , Pont. Se
Alb. etiam a lte r , quos lèquimur. Eft autem diurna adornare ie ju -
n ia , in fingulosdics je ju n ia parare a c difponere : quod culli hifìo-
( ria icqucnci belle congruit.
I c. Omnes edit, cum tribus mff. Comperi etiam viri fidem. A lii mff.
I p ar tim viri fide : partim nobifeum, veri fide. Ucrumque com- Imodc cxplicari poteft: primum quidem ut l i t , comperi fide & probità
«: ejus à quo m ihi hoc narratum eft : lècundum, comperi ea
fide quamveritas meretur acpoftulat.