■
B
■
1
■i
1
pimllm!
i l
IiI l f
è
[ ! | | S |
morte mer la,mini. Iñ mandato qui- A verit tangi. Quod'autem non prohibuerit, quid •
fed in relatione manda- intelligani accipe. Sunt multa quæ noceant, ii
ante voluerimus haurire, quam quæ fintilíáco-
gnofcere. Nam Sc de cibis Sc potu plerum'que
ufu venit. Quippe ii id quod amarum e ft, ante
cognofcas, induis patientiam 3 Sc fiintelligasilkt
quæ íimt amara prodeile, induis tolerantiàm,ne
offendatamaritudo te repentina, & incipiasre-
jicere profutura. Prodeft ergo ante cognofcete-
ut ex eo quod cognoveris profuturum,nec amagetis
e x eo
dem nullum vitium eft
ti. Etenim quantum pnefens tedio dócet, difei-
mus nihil vel cautionis gratia jungere nos de-
bere mandato. Si quid enimvel addas , vel de-
trahas, prevaricado quedaìn videtur effe mandati.
Pura enim Sc fimplex mandad forma fer-
vanda, vel teftimonii feries intimanda eft. Ple-
rumque teftis dümaliquidad feriem geftorumex
ilio adjicit, totam teftimonii fidem partis mendado
décolorât. Nihil igitur vel quod bonum B r* -Étltìdiis. Sed hæc minus nocere poflimt : ii-
- - - ,A ‘ ’ ~ Iud quod magis, nifi pro videatur, noeerepoifit,
adverte.
58. Gentilis quidam e ft , ad fidem tendit: ca-
thecumenus eft,majorem vult accipere dottrine
Sc fidei plenitudinem 3 caveat ne dum vult d if
cere, male difcat j Sc difcat à Photino, difcat aB
Ario, difcat à Sabellio : tradatfehujufmodi ma-
giftris quorum quædam eum teiieat audoritas j
Sc indu&us quadam magiftrorurrt præfumtiovrdetur
, addendum eft. Namque hìc quid of-
fenfìonis habet prima fpecie quod addidit mu-
lier : Ncque tangetìs ex eo quidquam ? Tange ti s
enim Deus non dixerat, fed non edetis. Sed tarnen
lapfus incipit effe principium. Nam qua;
addidit, vel fuperfluum addidit, vel addendo
de proprio femiplenum intellexit Dei eile mandatimi.
Docet igitur nos praffentis feries ledio-
nis neque detrahere aliquid divinis deberé man.
datis, neque addere. Nam fi Johannes hoc judi- C ne,teneris fenfibus impreila dijudicare non no.
/. . • verit. Prius igitur oculis mentisperfpiciatc quid
cavit de fuis fcriptis : S i quis appofuerit, inquit,
a d hoc, ad jicietin illum Deus pldgas, qua[criptafunt
in libro ißo : ó 1 qui demferit de verbis his Prophetia
h u ju s , delebit Deus partem illius de libro vita : quanto
nihil divinis mandatis eft detrahendum ? Hinc
ergo coepit praivaricatio prima eile mandati. Et
plerique putant hoc vitium non eile mulieris,ied
Ada; fuiiie ; ita Adam dixiffe mulieri, dum earn
vellet facere cautiorem, ut adderet mandaffe
Deum : Neque tangetis ex eo quidquam. Habemus D tum ’• <l ua ratione dictum fit, debet ante per-
fequatur : videat ubi vita fit : tangat denique di-
vinarum vitaJialedionum, ut nullo pravo offendami'
interprete. Legit illi Sabellius, Ego in fa -
ire , & Pater in m e , Se dicit unam elle periònam.
Legit Photinus ; £)uia mediator Dei dr hominum
homo Chrìftus Jefus. Et alibi : Q u id me v u ltis occi-
dere hominem ? Legitetiam Arius quia
niam fa te r major me eft. Legitur quidem manitefi
* ’ " - ' tradare fecum, ut rationem didorum poifit advertere.
Ducitur quadam magiftrorum auctori-
tate j & profuiffet ei non quiefiffe, quam talem
inveniffe dodorem. Sed etiam gentilis fi quis
S crip turas accipiat, legit : Oculum pro oculo, den-
tem pro dente. Legit etiam : S i fca n d a liza v e r it te
dexter a tua, abfcinde illam ; non intelligit fenfum,
non advertit divini arcana fermonis, pejus labi-
tur, quam fi non legiffet. Etideo docuit quemadenim
quia Adam non Eva mandatimi acceperit
à Deo. Nonchim enim mulier formata fuerat;
Ipfa quidem verba Adæ quibus mulieri dixit for-
main ieriemque mandati, non prodit ledio: ièd
intelligimus per virum ad mülierem ièriem tran-
fiffe mandati. Viderint tarnen alii quid ièntiant;
mihi tarnen videtur à muliere coepiilè vitium,
inchoaffe mendacium. Nam etfi de duobus vi-
deatur incertum , tarnen fexus prodit qui prius
fihari. 14.
I. Tim. î.j.
fohan. 8.
■
Lev. 14.
Matt.j.) 0
potueriterrare. Ádde quia prejudicio illa con- £ modum Dei Verburn inveftigare deberent, hon
ftringitur , cujus Sc poftea prior error inventus
eft. Viro enim mulier, non mulieri vir audor er-
roris eft. Unde & Paulus ait: A d am , inquit, non
eftdeceptus: mulier autemfeduffa inpravaricatione
f u i f
•n. Nunc videamus utrum p r e ter adjedio-
nem que mandato eft apphcata, quod additum
eft obfuiile videatur. Nam re vera ii bonum eft,
Neque tangetis e x eo, Sc ad cautionem proficiebat.
perfundorie, non improvide, fed diligenter at-
que follicite .* £)uod er a t , inquit, ab in it io , quod
au divim us , Ö" quod vidimus , oculis noftris perfpe-
ximus,dr manus noftra perfcrutata fu n t dé Vetbo v i ta
: & vidimus teftamur, Ö* annuntiamus-vobis.
Vides quod ante velut manibus quibuictam
perfcrutatus fit Dei verbum, Sc poftea annun-
tiaverit : Sc ideo nihil Adæ Sc Evæ fortaiïè no-
cuiilet verbum , ii pertradantibus diligenter
cur Deus hoc minime interdixerit, immo non F mentis quibufdam manibus ante tetigiiïènt. Ininterdicendo
permififfe videatur ? Itaque utrum-
que quærendum , quaratione née permiièrit,
nec interdixerit. Sunt enim qui dicant, qua ra-
tione a quod fecit videri, non jufiit Sc tangi ?
Verum cùm in eo Iigno audieris naturam fujfle
feientiæ boni Sc mali, poteft æftimari quia no-
luit te nialum tangere. Satis eft enim nobis vi-
dere fatanam ficut fulgur de cælo cadentem ,
iècundum vocem Domini, Sc b dantem efcam
non lùminis, ièd nodis Sc tenebrarum fili is- quia
fcriptum eft : De d it eum in efcam populis Æthiopum.
Hoc igitur de eo didum e ft, quod non mandaa.
MlT. Big. S. T h . T o rn . Colb. quod fe c it, edi ’n
quod fecit edendum■ Mich, quod fe c it, edere non jujji
prohibuit.
i & c. Gem. '
, tangi non
firmi enim pertradando , Se diligentius requi-
rendo , uniufcujufque quam non intelligunt,
poffunt inveftigare naturam. Certe illi infirmi
id lignum in quo feientiam mali effe cognove-
ra n t, ante quemadmodum tangerent, debue-
rant perferutari. Nam Se mali fiepe no bis poteft.
prodeile cognitio. Et ideo diaboli fraudes
vel in hac legimus ledione , vel in prophetia, :
ut difeamus quemadmodum artes ejus cavere
poifimus. Cognofcenda funt enim tentamenta
ejus, non ut fequamur, fed ut dodi inftrudique
caveamus.
I b. S. T h . 8i celie. Era. datiti» in efcam. non male.
I c. MiT. SS.- T h - & RCmig. qttem feqiìatnr. '
J9- S unt hoc loto qui dubitationem habeant, A tiamconfiditfe Amortis corpore ìiberahdumi&
a utrum ex omni ligno ita dixerit Deus effe gufi
tandum, ut cum de omni ligno * ita de feientias
boni Se mali figno guftairetur : an vero de omni
ligno guftandum, defolo ligno feientix boni Se
mali dixerit non effe guftandum ? Qui ne id quis
dem putant inutilis elle rationis , quod quamvis
noxia efea hujus ligni fuerit 5 tarnen fi cum ceteris
ederetur , noxia effe non póflìt : quando-
tu quemquam opinaris feientem non poffe peccare
? Pauliis dicit : Non énim quod volofaci’o boi- 1
num j fed quod nolo malum hoc ago : Se tu arbitrai-
ris homini prodeile feientiam, qua» delicti aui
geat invidiam ? Efto tarnen ut perfe&us peccare
non pollit. In Adam Deus omnes homines prce-
videbat, Se idèo promifeue generi non conve-
niebat fiumano habere feientiam boni Se mali,
quam per carnis vitia , ut oportebat, exercere
quidem etiam antidotum theriacum de córpóre
Ìerpentis confici folere dicatur j quod utique vi- g non poterat;
rus corpufque ferpentis , cùm folum fumitur ^
nocet 5 cùm admifeetur aliis, finitati eft Se iàlu-
ti. Scientia quoque boni & m a l i, fi quid fapien-
tiiE habeat, fi quis vita: Ìèmper intendat j fi quis
cetera virtutum genera coniequatur j nequa-
quam inutilis aftimatur. Hac igitur ratione ple-
rique putaverunt polle etiam illud intelligi j ut
Videatur Deus id inhibuifle , ne abique céteris
Ìolum lignum feientia boni Se mali guftaretur i
C A P U T X I I I .
Jpuomodo tentamenta diaboli piena f in t mendacii;
& de deceptione mulieris, & lapfu Ada : quemadmodum
etiam cognoverint f e effe nudos, & fuccin-
toria fìb ife c e r in t, quidve per e afignificetur.
m D ifeamus igitur tentamenta diaboli
piena effe mendacii ; vix enim unum
non proniDuuie cum ceteris. Ut hoc ideo putant C verum videtur ex iis qua; pollicitus eft reliqua
Aitórn ------ -- -i/-. falfa compofuit. Sicsenimhabes : ÈtMxitfimiis
mulieri: Non morte moriemini. Ecce unum falium-
nam morte mortuus eft homo , qui fecutus eft
promiila ferpentis. Deinde addidit. Scit, inquit,
Veus quia quacumque die mànducaveritis ex co ada-
perientur oculi vejlri. Hoc ìolum verum, quia infra
habes : £)uia manducaverunt ambo, & aperti
fu n t oculi eorum. Sed hoc verum quod noeeret.
Denique non omnibus aperire oculos utile, quia
didtum, quia ait Deus ad Adam i g u i s tib i in
d ic a v it quoniam nudus es , nifi de ligno d quo pra-
ceperam t ib i , ab hoc Jólo ne manducares, manduca-
Jli ? Quod videretur daré aliquem interpretandi
locum, nifi mulier in fuperioribus, dicente fer-
pente : £ )uid utique d ix i t Veus , ne edatis ab omni
ligno quodefttnparadifo: reípondiílet, b ¿ft ¡n
medio paradifo, d ix itV e u s : Non manducabitis exeo.
In quo quamvis mulieris prasvaricatura; fides videatur
infirmior3 tamen non omnibus Adam fpo- D fcriptum eft : Videbunt Sc non videbunt.’ Sed
liabo virtutibus, ut videatur in paradiio nullam
affecutus fuiffe virtutem , nihil de ceteris gufta-
viffe lignis, c priufque culpam incidiffe, quam
frudus effe ahquos confecutus. N on fpoliabo ergo
Adam ,ne genus humanum omne diipoliem ,
quod innocens eft antequam fenfum accipiat
fcientia; boni Sc mali. Neque enim otiofe didum
ftatim agglutinatum mendacium e f t , quia ad-
junxit : E t eritis ficut d ii fcientes bonum d r malum.
In quo licet advertereidololatria: audorem effe
ferpentem, eo quod plures deos induxille in hominum
videatur errorem qujedam ierpentis a£
tutia. Et hoc fefellit , d quia homo ficut dii.
Non folum enim ficut dii effe homines defierunt
e f t •. N ifi converfifueritis , & efftciamini ficu t puer fed etiam q u i q u a r iii e r a n t , quibus d id um eft*
ifie , non intrabitis in regnum calorum. P u e r en im Ego d i x i , d ii e fiis , ... g ra t iam pe rd id e run t. ’
¡ g § m aIedicit u r , n o n rem a le d ic it ^ cùm p e rçu - E ¿2 . E tv id i t mulier quia bonum efilignum adman-
fim,.. ducandum, d 1 quia gratum oculis ad vid end um, dr
fpeciofum eft ad intuendum. Infirma audor judicii
quæ deeo quod non guftaverat, judicabat. Et
ideo non facile, nifi id quod diligentius pertrac-
taverimus , quod interiore probaverimus affec-
tu , videtur ad opus aliquod effe fumendum. Ac-
cipiens, inquit, defrufluejus manducavit,dr dedit
virofu ofim u l, d r manducaverunt ambo. Bene præ-
termiilum eft ubi decipitur Adam • quia non fua
titur non repercuit: ambitionum Sc rapinarum
tentamenta non novit.
60. Unde verius puto, quod ne cum aliis quidem
frudibus lignum edendum effe pra;ceperit.
Nam etfi bona fcientia perfedo , imperfedo
tamen inutilis eft. Imperfedum aufim omnem
hominem dicere, quando ipfe Paulus quafi im-
perfedus d ic a t: Non quoniam acceperim, au t quo
jam perfeclus f im : fequor autemficomprehendam. Et
Gen.}. 4.
ibidem, j .
ibidem. 7 .
Efai. 6 .9 .
Cen. }■ j .
P f 81. 6.
Gen.}. 6.
i i
Ma*, c
ideo imperfedis dicit Dominus: Nolite judicare, p culpa , ied vitio lapfus uxoris eft.
u t nonjudicemini. Ergo imperfedo inutilis feien- “
tia. Denique, peccatum nefeiebam, nifi le x diceret:
Non concupifices. Et infra: Sin e lege enim peccatum
mortuum eft. Quid enim mihi proderat feire quod
vitare non poteram. ? Quid mihi proderat feire
quod lex carnis mex impugnaret? Impugnatur
Paulus, Sc videt legem carnis fiua repugnantem legi
mentis fiua , dr captivari f e in legepeccati, nec de
confcientia fua praffumit 3 fed per Chrifti graa.
Ita mlT. feptem cum edit, antiq. In miT. veto totidem deeft
de folo ligno feientu boni mali dixerit non eße guflandum. At
Rom. edit, totum locum fic exhibebat : babeani, cum ex omni ligno
dixerit Dominus Ada : Comedes ex eo ; utrum cum omni ligno
etiam lignum fcientia boni & mali dixerit effe manducandum : an
vero de omni ligno , de folo autem fcientia boni & mali dixerit non
eße guflandum.
b. Rom. edit, ex omni ligno paradifi mstnducabimus , defruBu
63. E t aperti f u n t , inquit, oculi eorum 3 dr cognou
ve ru n i quod nudi effent. Et ante quidem nudi
erant,led non fine virtutum in tegum en tis. Nudi
erant propter morum fimplicitatem , Se quod
amidum fraudis natura nefeiret. Nunc auteni
multis fimulationum involucris mens humana
velatur. Ergo pofteaquam fpoliatos fe illa fin-
ceritate Sc fimplicitate viderunt integræ incor-
ruptæque naturæ, quærere mundana Sc manu--
I antem tigni. Sed hæc in mil', ficut & in vet. edit, defiderautur.
I Mil". S. Theod. & Laud, de ligno quod eft in medio & c.
I ;c. Sic m/r. p iy . Clar. T o rn , S. T h . & edit. Era. A l i i mif.
atque edit. Am. G ill. & Rom. priufquam culpam incidi pet.
I d. Ita o â o mff. m clioris notæ,ac edit. yet. Mif. autem SS. T h .
& Mich, quia non homo ficu t dii. S. Remig- quia homines non
ficut dii. At in Rom. edit, fic legas , & fefellit dicens, eritis ficut
Ibidem- 7 .
De poenit.
dift. i - c. Ut
cognovem
m