2-47 Sandi Ambrolii 2 4
quando dolor eorum major fo r e t, qui in fu aA eft ,fed tamen caro deUcus&luxuriàb v a c a r ,«
abundanria puniebantur , tane ultio terribilior
tamquam dicentis Dei : Ecce omnia fecundum
liberalitatis divinx providentix gratiam dives
natura o-eneravit, omnia in ufum hominum ger-
minavit terra fcecundior , fegetes fpedantur,
tritico & hordeo^campi replentur, comx arbo-
rum venturi frudus floribus veftiuntur : non
deeft terra obfequiis fuis, non beftix defunt mu-
neribus fuis-, quxfolemnes folvunturin partus,
frugalitas errorem mentis excufet, ficut multi
funt hxreticorum qui pretendere volunt corporis
eontinentiam , ut adfertionis fux fidem
teftimonio fobrix carnis acquirant : etli fenfu
lubrici, tamen quo minus turpes, aliquanto ex-
cufabiliores habentur. O ' ' autem venena mentis
, 6c contagia corporee oblccenitatis iènfum
omnem , c vigoremque confundunt j atque animus
incerto lubricus motu , malitie fcetidus
ut homini nihil defit : homo folus paxtibus fuis B atramento , crudelitatis furore fucceiifus,etiam
deeft, nefcit audorem fuum à quo ei omnia mi.
niftrantur , negligit conditorem. Defpicit ho
mo remuneratorem fuum, cùm Deus opus fuum
non defpexerit. Pereant cum homine omnia,
propter quern nata funt omnia. In fuis divitiis
confumatur homo, cum ilia dote moriatur. Nihil
ante hominem terra deliquerat, nullis erra-
vit in fru&ibus : in homine iolo fe.degenerailè
cognofcit, ipinas 6c tribulos pro fructibus fe.
orporalibus flagitiis incitatur j avarus quoque
affedus impatiens mediocrium facultatum, Iu-
xurie cupiaitate, effundendique libidine pre-
cipitatur in facinus appetendx iàlutis aliene :
tunc magnum eft diluvium omnibus pariter in-
gruentibus paifionibus : tunc fe infipientia, in-
juftitia, temeritas , improbitas , -perfidia de fu.
periori parte tamquam catarade mentis viden-
tur effundere. Inde erumpunt de corporis fonrens.
Quod íolum munus admirabiie e ft, prin- C te terreni libido, temulentia, luxuria, poliremo
cipale mentis interiit. Cur igitur omnia ilia fer-
vantur ? Ideo non poll colledos fruclus infun-
ditur aqua , ne beneficium magis quam diluvium
terra fentiret. Denique verno apud JE-
gyptios tempore, fed menle diverfo Nilusexun-
d a t, ut jaciendis feminibus terra mollefcat, 6c
blandiore iinu,clementiore gijemio femina miila
fufcipiantur. Quod autem fexcentefimo Noe
anno fit diluvium , illud videtur oftendere quia
fexto die Adam creatus eft. Idem numerus,hocD
eft, qui par dicitur, 6 n audore 6c in reparato-
re fervatur j quia fon* fexagefimi 6c fexcente-
fimi lextus eft numerus. Idem autem 6c primus
6c feptimus menfis dicitur. Sed magis primum
obiervare debemus -, quod poft diluvium verno
tempore colendorum cura reparetur agrorum,
6c placidi atque uberis foli incipiat foetura procedere.
Quo fignificatur numquam Deum eo
numero veTtempore interitum hominum fuiile
diveriorum criminum prolapfiones , qux peni-
tus 8c corporis robur 6c vigorem mentis effx-
minant.
C A P U T . XV.
Per arcam dforis claufam dr in aquis fluttuantem,
eorpus hominis corio tettum ó* variis motibus agita
tum : per quinde cim aqua cubitos queis montes
fuper abantar, humanos fenfus: denique per mortem
omnis carnis, animapaßionibus corrupta interitum
adumbran : fuperbos autem pracipue de-
lendos^citmjuftus interim éxtinttis pravismoti-
bus in corpore quaß incorporeus remaneat.
j a ET claußt Xiominus d foris arcam. Sermo Gm,
manifeftus eft fecundum litteram. Clau-
denda fuit arca, 6c tuto fepienda munimine : ne
eam vaga diluvii fluenta penetrarent. Altioris
quoque íenfus non incongrua interpretatio , ft
fadurum , quo fecit exordium • nifi immanibus E corpus humanum c ' 'rca hæc quæ deferibitur
delidis eftèt offenfus. Simul veniam temporis 6c
numeri ratio prortiittit * quod etiam iratus ad-
moneatur tam prxcedentibus caufis beneficio-
rum fuorum, ut non penitus deleat eorum fub-
ftantiam , quos iple donavit.
49. Et ruptifunt omnes fontes abyficataratta
cali aperta funt. Vim diluvii convenienter Scriptum
expreflìt, dicens cxlum 6c terram pariter
elle commota , è quibus elementis conftatiftius
figuratur,lèptum coi.v, judicemus à frigorexftu-
que defendi , quod artifex Deus ad omnium
membrorum protedionem naturalibus veftivit
exuviis , 6c quodam circumfuib induit Operi-
mento 3 ut neque frigore congelafcat, nec xfti-
vo calore Ìolvatur.
ji. Exundavit igitur aqua, 8c leva vit arcam ,
8c ferebatur fuper fummum aquarum. Non immerito
exundavit aqua, quando cæli cataradæ
mundi omne principium. Undiqueergoinfluen- p apertæfunt, 8c de terra rupti fimt fontes aqua.
tibus aquarum molibus conclufum genus hominum
a perurgetur. H x c iècundum litteram.
Quod autem adaltiorem pertinet ienfi’*^ , cxli
iymbolo mens humana fignificatur , tv. x autem
appcllatione corpus 8c fenfus. Magna igitur
naufragia, quando mentis pariter 8c corporis
fenfuumque omnium turbo 8c procella mift.
centur. Diligenter dida peniemus. P riimque
fraus mentis 8c dolus fuum exercent vcaenum. ,
led tamen fobrietas corporis 6c continentia
obumbrant mentis improbitatem. Free inter
incerto fidei atque opinionis fux mens lubrica
rum 6c flumina. Quod magna emphafi didum
eft. CJbi enim eruptio , ibi irrevocabilis efFufio
fit neceftè eftj nec retineri facilisingentium pro-
lapfio fluentorum. Manifeftum eft igitur quod
fcriptum eft. Verum fi altius ipedandum pûtes,
caro noftra diverfis agitatur & freti modo fluctuât
paifionibus, quibus hue atque illuc tamquam
fuper undas moleftiarum fiiarum nunc fame
, nunc fiti, nunc cupiditate , nunc gaudio ,
nunc dolorejadatur.
j2. Illud quoque non prætermittendum arbi-
tror , quia Scriptura non prxteriit, quantis nua.
Edit. Am. & G ill, cum mf. Maz. purgetur : Era. & Rom. I 1 ut fragilità*. A tm if . Coib. Colb. & M az . cum Latinii conjcdu-
cum aliis miT. perurgetur. I I ra , luxuriá vaca!. Si Corb. cum codem Latin, ut frugalitas.
b. Omncs omninoedit, cum mif. T om. ac V a t. ó 1 luxuria vacai, j I c. Edit, omnes, virorem. Mil’, contra cum L a tin io , vigorem.
mero cubiti? aqua fuper terram fuerit j quin-A nés , ut prudentiæ fiiccò mens inebriata pindecirn
enim'eubitis fiiper exceliòs montes aquam
fuifle dixit. Simplex itaque intelled patet. Allegoria
autem quinque ienfus comp ditur, qui
funt in corpore noftro velut excelfi montes, qui
hanc carnem pafiionum obumbrant, 8c plerum-
que incurfantur beftiis , 8c exagitantur conden-
ia 6c opaca eorum. Ünde 8c Dominus per natio-
num credentium fidem veni , ad Ecclefiam
fuam , venit à Libano a ficut C..L Habacuc proguefeat
j quo non facile diluvii còrporalis cedat
injurix , atque b arido incuria: fitu evirata mó- b
riatur. Ideoque nos admonet Dominus à fonte Baruch, j .
lapientix non recedere > pociila 'Virtutis hàurire- 1 ° ' & fritte
quis fole iniquitatis areicat, 6c procellam per--
iècutionis fuftinere non poffit. Scriptum eft e;
nim : <f)uodß in humido hocfaciunt, in arido quid Lue. ij. 31.
fiet.
J4 * Delevit, inquit, Deus omne quod erat fuper am . 7 . r j .
pheta dicens : Dominus à Libano venie t, à monte ß faciem terra. Seri’' i evidens explanatio. Alleumbrofo
dr opaco. Ecclefia quoque venit à Liban
o, ficut habent Cantica cantico- im. Ita enim
Iegiimis : Ades bue a Libano , fponj , ades huc d
Libano. Tranfbis ó 1 pertranfibis a principio fi-
dei , d cubilibus leonum , & montibus pardorum ,
quo gentiles populi, qui velut beftialium paf-
fionum graves patiebantur incurfus , nunc altitudine
n d e i, Òc fublimitate devotionis meant.
Per hos igitur montes Chriv is advenit, comgona
autem exj dtam nobis declarat fuper-
biam, qua fe extollit in hac terrena fragilique
fubftantia,8c immemor divinorum, humana déf.
piciens , ipfum arrogantis viri habitum , incef-
lumque deformat : quales deferibit Efaiasju- Epai, 3. l6
dea filias, oculorum micantes nutibus, & àlea
le cervice jactantes. Sunt enim hujuímodi n"u ■
gentes fupercilia, inflato corde, elato peci :e,
cervice refupina : qui Htim quidem veftigiis ^cprimens
Evangelicis difputationibtts feroces if- C ^um perftringant, toto autem le fibrent corpotius
corporis motus, atque illam altitudinem
cordis, & fe extollentem fuperbiam obedientia
& humilitate iiii deftruens: meritoque frudus
manfuetudinis ferre cceperunt, quos ante gra-
vium diluyia paifionum fubruebant. De numero
autem cubitorum fic quidam ante nos lefti-
maverunt, quod quinque fenius trir ,;cem col-
Ieclionem habeant ^ eo quod vifus Vi lie videt,
& auditusaudibile audit, 8c odoratus odorabile
r e , & inani fufpendant examine : in priora greflíi
procédant , ad pofteriora verticem reclinantes :
cælum fpedent, terram autem faftidiant, tamquam
cervicis dolore fuflìxi, ut eain inclinare
non polfint. Hos igitur delevit de. libro vitæ
Deus dicens : Omnis qui fe ex alta t, humiliabitur:
nec inter merita iandorum * commentis adhæ-
rere facit cæleftibus.
55. Omnibus igitur qui extra arcam fuerunt,
odoratur , & guftiis guftabile guftat, & tadus D inceremtis, derelittus eft Noe folus in arca cum iis Qcn-1
quod tangendi fubftantix fubjacet, tangit. Ideo
quinque ienfus tripliciter xftimati funt, velfe-
cundiun illud: Scribe tibi tripli' r. Ego tamen
commodius puto illud, ut ienliu terreni homi-
v nis atque animalis 6c fpiritalis accipiam , quos
ilia diluvii fluenta tranfcenderint.
« . Merito mortua eft omnis caro qux move-
batur. Quod 6c fecundum litteram liquet, 8c
proprie ac naturaliter carnis corruptelam maqui
cum ipfo erant. Non indiget interpretations
lermo fin- !cior. Concurrit intelledus cum lit-
tera. AI La ut em 6c interior fignificatio de-
monftrat juftum virum , amatoremque fapien-
t i x , tamquam arborem fruduoiam, interneca-
tis qua: efcam ejus iolebant arrodere, comam
obumbrare , coartare proceflus ramorum , velut
exfortem irrationabilium paifionum folum
remanfifle cum fuis. c Sui autem funt purx animi
dicio. procelloiæ commotionis expreifit. Com- E difceptationes, quæ virtud adhæreant. Et’bene
motio enim vitioianon eft , nifi per afFedus cor-
ruptionem. Movet enim voluptates caro , 8c
ipla voluptatibus commovetur.. Talis autem
commotio corruptelam creat. Caufa ergo corruptela:
commotio iftius mundi eft , per quam
anima uniufcujufque degenerar. Cùm enim vi-
tiofe paifiones mentem movent, corruptela ge-
neratur 5 cùm excitant ftudia virtutum , difci-
plinx profedus eft. Omnis igitur qui erat in
addidit in arca remanfifle , quali vix credibile
amputatis corporalibus paifionibus videretur
eum adhuc verfari in corpore : quod licet jam
terrenis careret contagiis, incorruptam licet,
corporis tamen adhuc fubilantiam relèrvabat :
6c velut incorporeus in corpore, lùperferebatur
diluvio, non ablorbebatur 5 corpus quidem ge-
rens quali in arex polìtus interno, fed qui corpus
ipiùm inlùperabilis paifionibus quali incorarida,
mortuuseft : nec enim poterant non mo- p poreus in medio tantorum¿notuum gubernaret.
ri quos tanti diluvii unda demerferat. Hoc lè-
cundùm fcriptum r riemque verborum. Ce-
terum fi allegoria^ , quxras , non dubium eft
quia exemplo ligni aridioris quod limul ut lamberé
cceperit, ignis exurit : ita anima nifi di-
verlarum humelcat rore virtutum, poculo quodam
irrigata fapientix, 6c fonte juftitix, atque
irriguo caftitatis, tamquam arefada radice vitali
, cupiditatum deflagrat incendio, vel profluvio
carnis illifa procumbit. Unde lemper epu-
lari debet animiis bonorum operum cogitatio-
C A P U T X V I .
Cur dittumfit, Memor fuit Dominus N o e , null a
ejus uxoris acfiliorum.e]us fatta mentione ? Cur
item beftia prias , quam jumenta nominaia fini 5
& qualisfpiritus fnper terram duttus , ut aqua
cejj'arent ?
56. JT Emorfuit Dominus Noe,dr beftiarum,<& ceu. s. 1
I y I jumentorum. Moventur plerique
caula non dixerit Scriptor
? qua
, qiiod etiam uxoris
a. Hìcc verbà , ficut ait Habacuc . . . . ufque ad illa , ficut ha- j
btnt Cantica , auftoritatc mflV omnium Gallicanorum , reftitui-
nms, cùm prius in cdic. omnibus dclìderarcncur. I
b. Edic. anc. arida .incuria fit i evirata. Rom. Se V a t. cod. ari- 1
da incuria fitu evirata. A lii denique mlf. arido incuria fitu evira- |
I ta ; M az . evifcerata.
* . Id e f t , commentariis cseleftibus, five u t p. u lo ante dixerar ,
1I libro vita- c. Rom. edit. Sui autem funt juris• M ale 5 h ie enim f i t idem
fignific a t, atque familia N o e , ut patct ex antecedentibus.
B S E
■ IS
t »