3il1 l I
Hi
*r]y
22 7
l i p S <m @o$ .. H ■ ■ H
IBI i
« l ì ,
Bill
IIP!
E
l u
Èft
H
d r e . an.
37 9'
S A N C T I
A M B R O S 1 1
m e d i o l a n e n s i s e p i s c o p i
DE NOE ET ARCA
L I B E R V N V S. *
nata e ft, quam fib i; nan quod fibi utile eft quadrat
, fed quod omnibus : hare nos requiefcerefa-
cit ab operibusiniquitatis, ha:c revocata trifti-
tia ; quia dum ea quae jufta iiint gerimus , nihil
timemus pune confer itiie fecuritate, non do-
lemus gravem dolore .Nihil enim eft quod ma-
joris doloris l i t , qu.m culpa: reatus. Requief-
camus etiam ab omni cura terrenas converiatio-
n is , qua: corpus noftrum atque animam fre-
quentibus vexat doloribus, vitamque adterit.
C A P U T I.
Noe vir um jufium, qui ad renovandum Jemen homi*
num relittus fu it , omnium imitationi proponen-
dum effe j ut di' nos ab omni ifiius mundifolli cita
dine , atque operi bus iniqui tatis requiefeamus.
O E fan&i adorimur vitam,mo-
res, gefta, altitudinem quoque
mentis explanare , fi poflumus.
Nam cùm ipfaaProphetia dixe- B
rin nihil difficilius quam hominis
interio comprehendere,
quanto magis difficile viri jux.. mentem cognof
cere ? Etenim quem dominus Deus ad renovandum
fernen hominum reièrvavit, ut eilet ju f
ti ti a; feminarium 3 dignum eft , ut nos quoque
deferibamus eum ad imitationem omnium , Se
requiefeamus in eo ab omni iftius mundi iollici-
tudine, quam quotidie diverfis exagitationibus
fuftinemus. Pudetfiliis fupervivere, txdet cùm C
b tot adveria audiamus b cariffimorum , lucem
hanc carpere : ipiarum Ecclefiarum diverios
flu&us tempeftatefque vel pra:ièntes fubire, vel
animo recipere, quis tam fortis ut patienterfe-
rat ? Et ideo nobis quoque affectanda hxc re-
quies fuit ; ut dum N oe fand um majore intentan
e confideramus , reficiamur Se nos , ficut
omne genus in ilio requievit ab operibus fuis
atque mceftitia,
2. Unde Se Noe dicitur , quod latine dicitur D
juftus, vel requies. Denique Sc parentes ejus
cen. ;■ 19. dixerunt : Quia hicfaciet nos requiefeere ab operibus,
& d tri f i iti a, ó* d terra cui maledixit dominus
Deus. Quod utique fi ad ea qua: fada iùnt referendum
putes, cùm diluvium fub eo factum fit j
non requies hominibus, fed interitus videatur
illacus 3 nec remiffio malorum, ièd cumulus mi-
ieriarum. .Veruna fi jufti viri mentem confideres,
advertas juftitiam iolam elle , qua aliis potius
C A P U T I I.
fififd nomina filiorum Noe fignificent ; quidve orda
quo illa recenfentur ? id ex empio inftrutta aci et,
ac natura ipfius infiituto exponitur.Denique cur in
declarandis e or um generationibus invertatur or-
do, fuß declaratur.
3. T T Uic vero tres filii nati, Sem , Cham ,
"I Japhet. Qua nomina fignificant bo-
num, Se malum,8e indifT ens 3 ut & natura grana
bonitatem habuifle, t nalorum tentamenta
ei nequaquam defuifte, Se indifferentibus, hoc
eft, velut fupelledili virtutum abundaflè videatur.
Qua ratione autem malum in medio pofiie-
r i t , ratio evidens eft 3 quia natura bonum omnibus
ineft : nec quali naufragos in lucem pro-
jicit, fed fufFulfit Se viribus 3 ut non opprimantur
tentamentis malitia, nec tamquam invalidi fuc-
cumbant : fèd munic St. veftit velut quibufdam
tegumentis indifferent ,us, qua funt làlus, va-
Ietudo bona,pulcritudOjimpigritia,divida, gloria
, generis claritudo -, ut ea dote muniti cuean-
tijr bonitatem natura, Se malum illud includant,
ne poifit nocere, Se quali claufum ftrangulent.
4. Nonne cernimus velut aciem quamdam virtutum
ordinatam in pralium 5 ut inferiores in
medio fine, dextera, lavaque velut in cornibus
validiores,per quos totaacies ro.bur accipiat?
Unde Se quidam poeta Gfiecus ait : w&mùì ti
a. Cod. Vat.Ck>rb< & Longipontinus, Phtlofopbia dixerit. N e c | [ Scripturam citare : potuit tnmen illud imitarie x ep. i . P c :. I, i l .
forfan male -, non cnim Ambrofio moris eft Propheti* nomine | ] b. Rom. ecUt. elanjßmorum.
S I I
Homer,
lliail- û.
pio*, UÌM-ev, hoc e ft , mafgs autem in medium A fecutum eft,noftris adferibatur i'mciuitatibu?)qui
inferuit. Ita ergo Se natura quafi bonus dux, imperante
Deo , qua: nos ad hujus mundi pradia
generare noverit ; ¿pite bona habet, primo ordine
conftituit j quiE officiant, fecundo 3 qua:
adjuvent, tertio : ut tamquam in medio inclufus
hoftis, geminatis quocumque fe contulerit, op-
primatur viribus3ne a lìngula: eorum velut iEqua-
tis fatigentur pr^eliis, Se evadendi de anguftiis
naturalibus , ac ferpendi latius facultatem ha-
beret.
K. Sed quia ubi generantur, hic ordo eft : ubi
autem generant ,Japheth primo loco fcribitur,
tertio Cham 3 ideo ne contraria nos pofteriori-
bus dixilTe quis arbitretur, etiam illius loci ex-
plananda ratio eft. Bonum quidem quod velut
in quadam natura: nobilitate e ft , pnecedit : malum
autem fequitur 3 funt enim cogitationes
mentis contraria:, qua: utique oriuntur poftea.
Ha:c quamdiu velut intus clauia iunt, nec tampeccatis
noftris avertimus Domini mifericor-,
diam. Sic Se in pofterioribus invenies,quod fecu- G
turam ^.gypti fterilitatem pricceifit totidem 1
annorum foecunditas. Principale eft enim virtu-
tis inchoare à beneficiis,6c pra:feminare gratiam.
Unde Se David ait: Miferìcordiam & judicium can- j
tabo t ib i, Domine. Prxcedit beneficii gratia, fequitur
cenfura iòbria: difciplina:. Divinum eft-
igitur quod bona prxmittuntur , noftrum quod
B mutantur.
7. Iple hoc declarat Deus dicens : Nonperma- <
nebit fpir itus meus in hominibus, quia carnes fu n t.
Spiritus fanctus fpiritus fapientia: e ft, fpiritus
cognitionis, Habet ergo fapientiam , habet Se
dilciplinam , ficut Se de Befeleel qui facrum
tabernaculum divino oraculo julfus eft facere,,L
ait Scriptura : g u f a repletus efi fpir itu prudentia 1
& difciplina. Hic ergo fpiritus datur hominibus,
fed non permaner. Qua autem ratione non perquam
in herbis germinane, quodam finii berne C manet - Ç ^ i tu r » guia cai0 fcnt’ C "
mentis foventur, ne prodeant. Nam quamdiu in
voluntate eft malum, non in òrnXeytta, hoc eft,
in opere atque effectu, bonitas mentis guberna-
toris velut auriga: modo cohibet vel refrienat
malitiam tentantem prorumpere : cùm vero ef-
ferbuerit, atque in ulcus eruperit,ne poffit latius
ferpere, Se finitima contaminare 3 tunc jufta fuc-
cedit providentia, neilludindifferensquod vulgo
fecundum bonum dicunt, velut loco cedat,
cùm jam ferventi malo non poffit refiftere. Ita-D
que ne latius fundat virus noxium, Se plurimas
inficiat generando corruptiones, illud primum
bonum quod natura bonum eft,dum locum mu-
ta t, ordinem mutat • ut quafi Iaboranti cornili
opem fera t, Se earn partem aciei fufeipiat qua:
plus laboratj virtus enim bellatoris difficilioribus
locis eft neceiTariajficut etiam boni cuftodis prx-
fentia ibi frequentior, ubi muri fragiliores. Ac
ne qua pars fine defenfore fit, dum illud bonum
inclinatiora fuftentat, tunc illud indifferens Io- E
cum fuperiorem fufeipit, velut deputante fibi
earn partem perfection bono 3 nihil enim virtute
perfe&ius. Indifferentia au n non habent ro-
bur valid<e virtutis , led eju^ augent Se diffun-
dunt gratiam. Undejapheth diótus eft, quod la-
titudo iìgnificatur latine.
C A P U T I I I .
S ecu turo diluvio univerfamgenerationem ideo abunenim
natura disciplina: répugnât, quia vol. ytati
obtempérât. Denique de iolo domino Jefu icrip-
tum eft : Super quem v ideritis Spiritum defeenden- i,
tem de calo, d r manentem fuper eum, hic efi qui bap-
t ifa t Spirita fan tfo. In eo enim manebat , quem
nulla corruptelæ carnalis impedimenta revoca-
bant, quominus incorruptæ Se impermixtæ or- .
dinem difeiplinæ teneret, cujus caro non vidit
corruptionem,
C A P U T I V .
Gigantibus qui vix e run t atate Noe, fimiles effe homines
cui fui carni s fuafiudente s. Jpuj di cantar f i l i i
Dei ; & quo patto Deus dicatur irafei au t move-
ri : quare etiam irrationabilibus propter hominis
peccatum deletis , Noe gratiam apud Deum inve-
nerit.
8. f " ' * Jgantes autem erant in terra in diebus i l - c
V t lis. Non poetaruin more gigantes il-
los terra: filios vult videri divina: feripturæ con-
ditor : fed ex Angelis Se mulieribus generato?
adferit, quos hoc appellar vocabulo, volens eor
rum exp rimere corporis magnitudinem. E t con-
fideremus, ne forte gigantum fint fimiles homines
cultui ftudentes carnis fuæ , anima: autem
nullam curam habentes:ficut illi qui de terra fecundum
poeticam fabulamorti, mole corporis
fui freti, feruntur habuiffe b contemtum fupedaffefiliorum
procreätione j u t bona concejfa d iv i- p r0rum. An difpares æftimandi funt qui cùm ex
- - v«r,zi rat*. a.r iitrna.t irrnaa.. anima confient Sc corpore, mentis vigorem quo
nihil habet anima pretiofius , averfantur, Se fe
carnis hujus imitatores velut maternæ exhibent
ftoliditatis heredes ? Itaque in vanum Iaborant,
cælum votis ufurpantes iuperbis,& terrenis operibus
incubantes, qui electione inferioris, Se coiv
temtu fuperioris confortii, tamquam voluntariis
öbnoxii peccatis graviori condemnantur c feve-
ritate.
9. Plerumque Angelos filios D ei vocat Scnpna
benignitati , eadem revocata ac peenas irroga-
tas nofira iniquitati imputemus.
C. TW T Ec folum fan£tus Noe abundavit filio-
rum generatione : fed etiam univerla
fe effudit quam maxime eo tempore generatio.
Quod non otiofum videtur. Secuturo enim diluvio
non debuit a:ftimari defuille gratiam fee-
cunditatis illi generationi, quam diluvia abior-
buerunt : ut quod fuit humani generis abun-
dantia, divina deputetur gratix 3 quod diluvium
a. Edit. Rom. fingula ear um- Melius v et. & IniT. eorum. Refer tur
enim a d , qua bona habet. . . . qua adjuvent. Eodem loco uhi,edit.
fatigentur. Corb. & Long, priclcnmc ,fatigaret. N o n adipernanda
lt-a io , fi moßngitU, qua v ox ubique habetur, Ic^ctctm fingula. ■
b. Ita edit. At m lf Corb. V a t. & Long, contemtum fupertomm. Et |
port pauca edit, omnes , mentis vigori. • • ..prifcx , averfantur, |
recentiores , adverfantur. N o s vcro locum reftituimusex mlT.
c Ve t. edit- fecuritate. Q u x quidem le d io mini me ablurda eft ,
cum nulla porna fit g ra v io r , quam in peccatis voluntariis fccun* ■
tas • attamenmiT. legunt /e-uerif/ife.quodmagis congruit cum Plu-
jone Lib. Oif ¿ ifioiiot S K « , unde locum hunc lmitatus videtur
Ambrofius.