-«'» Hcxaem.
LÍb. i . Ri
jibrah. in
mzrg. tflp.
II.
Lib. 3. Bí*-
blioth. Saet
í . Metb.
edit.
{n& prtfixa.
P R /E F A X / 0,
iurn magifttutnprofiteii. ■Qftaproptercù'mOrigencs iri Scripturis interpretandis alio»
tum òmnium tamquaffi.dux .atque antefignanu,? habefetur, nec n on e xeo q u a fi è p a -
-blien ,penu pteraq>jie-XuanJHi expofitionunx hanfiffent fuperioros Patres ; Ambrofius
quoque .communi fe ufururn jurearbitratuseft, fi e* ejufdem libris q u * in rem fuatn
■putabat consruere,mutuaretur. In quq.quidem.fiitwautebatur cautione&judicio ;
«àìm enim plurima in illius auctoris commentationibus legerentur, qu* non probaren-
tu-r ab Eeclefià, bis diliger» iflime vitati?.,.pr.oyidebat. ;ne pabulum uilum ovibus fuis
nrinus fanum auc fineerum apponeret. Nonnulla quoque reperimus in ejus fcripds
■qua perita fuerint ex Baiilio , fed illud amiciria: quajn.inter utrumque mutua virtu-
tis .©pioto coiera t, Ambrofium dediffe aUtmmamus, ut pracèuntem illum, ficubi occafio
ita fèrrei i non illibeiiter fequeretUr, Duobus memoratis Patribu? infupcr alios duos
•addir 1 licronymus, llidymmn de quo in admonitione ad libros de Spirito fanéto, &
Hippplytum Märtyrern, fed cùm nujus opera temporum iniquità« perierint, quod
Hietdnymi adjiciaiptw teilitnonió, nihil hafiemus.
SecundùmEeeJefis Patres nominandumcenfemusPhilon.em.Judsum) virum multa:
■erudidonis, quemallegoricis interpretarionibùs indulgentem fatisitequenter imitatus
•eli fanétus Dodtpt- Inde eli quod loci nonnulli Ainbrofianorum operimi obfcuri v i-
'deantur iis s!qni ejufdem Pfiiloois .ex quo delimiti fu nt, methodum non fatis norunt.
Quod ibi podffimum conringit,.ubi vel proprium aliquod vocabulumvel occurrentes
numeri ad fubtiliorem allegótiam transferuntur. Sic Erafrnus ìpfe cuidam loco cenfo-
dam hanc inulfit notam ; M ie - v id e tu r inquit, aliquisadfmjfcfräs «Hg*!} cùm tarnen
eamdem fententiam e.ifdem fereyerbis apud Philonem invenire fit. Scd non.co nomine
privatim accufandus fuerit fandus D o à p r ,e ùm id fati? familiare alii.quoque Patres
nabuerint , ut allegodeos tropolpgicofque fenfus indagatene ; inque numeri? includi
tegique magna myfteria exiftimarent, qute populis fuis putabant candide rctegenda. Et.
bine fané colligi pptsfi multa qua: nobis quamdam obfcuritatis caliginem obtendant,
antiqui? illis temporibus aperta etiam populo cxftitiffe, iit potè talibus audiendis affue-
facto, Sed etfi quseda.m offénderentur, qua numquam plebeculte captum nonfiipe-
raverint, minime tarnen idoratoris tribuendur» effet obfeuritatis nam hodieque inter
eos qui vernaculo fermone yerbafaciunt, multi laudantur ob pcrfpicuitatem, quorum
in eoncionibus artificium vulgus multa non capiat.
Eftpr,eterea quo4 dam non ita vulgare interpretandi genus, quod Ambrofius in
eodemPbiloneimitandumfibipropofuitjthematicafcilicetinterpr'etado. Hanc autem
definii Sixtus Sen. in bone mocimu : Thematica explanandi methodus eß , qua peculiare! dL
v in a Scriptum partes una cum. earum esfppfitionibüs applicai ad alicujus particularis armamenti
tratfationem, oÀcndfhs.totttm ß fe epti ardimenti corpus , membra , partefque ßngytlas inpro-
poßtis Scriptum fancla locis velati in tabella depicias inveniri. Quam deiiniuonem captu
diflìcilem non judicabit, qui voluerit confiderare quemadmodumqu* de .parriatohis-
Abraham, Ifaac, & Jacobnarrat Scriptura , eò Doctor fanftus referat,ut in primo
debitam mandads driyinis obediendam, in altero finceram'animi puriratem., laborum
tolerantiam in tertio j tamquam in totidem vivis imaginibps expreiTas atque omnium
imitadoni propolìtas elfe palam faciat. Sed qui, plura de hac ré voluerit, adeat eum-
dem Sincuiém loco- cita to'
Mìe forte leélorum quempiam moveat, quod cùm non pauca, uri d iäum e ft, p c-
tierit ex Grxcis Ambrofius, ab eis, tamen citamiis nominandifvc ferme abftineat. Sed
ptóterquam quod haud in frequenter fuppreiro';nomine'audlqr-ua, alienam fententiam
a fe proponi dare teftatur, Erafmus geminam ejus rei rarionem adfert, nimirum quod,
coiliem imitari voluerit, non interprètari, quodquc per id temporis Scriptorcs g rs c i
male audiebant apud lannos. N e c Ciceroni, aie ilic , fpuißuam autio <v,ertit, quod in phi-
lofophicis aripumentis Qracos jequeretur non ut intopns , fed ut Imitator 1 ncc erat cormcuie
furtum, quod Gmcorum nomina, qua plaraque,turn apud Latinos magna laborabantdogma~
tum improbatorum invidia., preßt;fe d cauti pailoris:, omnem ojfendiculi, dißdiiquemateriam
eW»dcntó:..Nonparumprobabiliterid quidemjnemo.enimeH: qui nefciat quas turbas,'
qua: jurgia illis temporibus doétrina Ongenis inter ejus. fautores atque adverfarios.
P R a £ F A T 1 0 .
concierit. Quin edam forte fufpicari poffit aliquis Ambrofium non alio nomine, quam
quod Origenianorum operum ltudiofius e lfct, aiicubr Hieronymo dilplicuilfe. Rufinus
certe auétor eli eumdem Hieronymum duobùs tribufve librorum fuorum locis de Am-
brofiarijs librislocutum eife petulanrius, quam tanti viri fanditas atque dignitas pàte-
x.entur. Et,hòc ifti accufationi vim quamdam adefit, non modo quod eam tacitus in
Apologia fua preterit Hieronymus, ñeque Rufino calumnia nomeU impingit : fed maxime
quod in librò de'Scriptoribus Ecclefiafticis. Aiqb'rofianarum^^commentationum cata-
logum texcre,ac fuam de illis fententiam proferre detredaverit ¡»ei» alterutram partem,
inqmc, a-ut adulado in me reprebendatur ,aut veritat. Unde non abfurde colligi polfitei
qua:dam in iifdem illis operibus oceurrifle quatnon.probaret^fuum tarnen judicium
propter infignem viri aüdoritatem proferre fubvericum.
Minime tamen putamus unicam ejus rei caiifam fuiife ipfius contra Origenianos
offenfionem; ibidem enim alios illeliaud paulo honorificentius tradat ; quos ^irpbe
norat non minus quam Ambrofium, O rigenis imitadoni addidos elfe : imrao vero ipfè
Dodorem noftrum & in fuperioribus fuis libris ante laudaverat,. & poftea quoque in.
propria contra Rufinum Apologia non femellaudat; quo etiam loco non dubitati
Uomen fuum inter Origenianos imitatores profited. Qup circa, fi Vera eft Rufini ob-
je d io , force fententiam fuam; ideo proferre n o fu e r it,n e f i de libris à fe prius, incer-
tum quà càusa, vituperatis cùm laude loqueíetur, àrgueretur levitatis ; fin autem eof-
demcontemtui haberepergeret, offenderet omnium ánimos, a quibusfandus Profili
maximo honpfe ac reverentià colebatur. Q uod fi falfiim adverfarió, ut eumvocare't
in invidiam, Rufinus ìmpofuit, non facile fuerit divinate quam potiilimum ob cau-
fam fandus ille D o d o r de tanti Dodóris Operibus non fine quodam faftidio filere
Voluerit. N e c fa r e fas ej! omnia, inquit illc : ncxjuc hoc niagnopcre ad rem credimus per-
tinere. Ut ut fìc, Ambroiio noftro non poteft nonòrificum non effe, quod cùm fenten-
tise de fingutis quibufque rebus femper tam diverfie abeant, folus repcrtus fuerit Hieronymus
qui unum alcerumve illius librum minus probarct. Sane pieni fune codices
omnes cum Gr.ccoruni, tum Latinorum laudibus fan di Am b ro lìi, fed etiamfi de ilio
ceceri.tacerent.fcriptpres inftaromniumeffet unus Auguftinus. H ic enimnullamelabi
fibi patitur pccafipnem, quin Ambrofium & quali parentem ca la t, & quali D od órem
ac magiftrum fequatur- Contende utrmlque dodr inam , &,fateberis non temere dictum
à dodiffnnis quibufdam viris, fere omnium qua dpeet fandus Auguftinus, femina
repériri apud Amòrofium, cujus illé breviuslatque ftridiu's d id a , fufius dilatare am-
plificateque paílim confuevit. Sed ipfum aliofque omnium atatum fcript.ores praci-
puos fuum de . Ambrollo calculum ac judicium proferentes exhibeamus.
S E L E C T A V E T E R U M T E S T I M O N I A DE S A N C T O AMBROSIO.
Bafilii ex epifiola L v . aus, ad Ambrofium ipfum fcripta efi.
OUod inceiioris hominis tui pulcritudinem veluti ex
variegata fermonum pintura cognovimus. . . . glo-
rificamus Deum noftrum quiinfingulisgenerationibus eos
qhi (ibi placuerinr, deligit. Qui olim quidem ex paftori-
busovium populo fuo principem excitavit, & Amos de
grege caprarumfumtumipiritu Tuo inftruxit,nuncvirum.
ex urbe regia , cui totius gentis principatus concreditus
erat, fapientia fublimem , generis daritate, vita; fplen-
dore, orandi facilitate , & rebus faxularibus illuftrem ad
gregum Chrifti pafturam traxit : qui projeékis hujus vita;
opibus univerfis , proquedamno habitis ut Chriftum lu-.
crifaceret, commi(Ta ubi magni ac preclari navigii, Ec-
clefiie videlicet D e i, in fide Chrifti.gubernacula accepit.
Ageigitur.ò homo D e i, quando quidem non ab homini-
b\is accepifti aut do£tus eft Evangelium Chrifti1, fed iplè
te Dominus c medio judicum terne defumtum ad cathe-
dram apoftolicam tranftulit ,& c.
Gaudentii Brixiani Epificopi traSlatu habito in die. fu*
ordinationis.
Obfecro communem patrem Ambrofiun? ut poft exi-
guum rorem fermonis mei, ipfe irriget corda veftra divinarum
myfteriis Iitterarum. Loquetur enim Spiritu fando
quo plenus eft, & flumina de ventre- ejus fluent aqu«e v iva;,
& tamquam Petri Apoftoli fucceflor, ipfe eric os uni-
verforum circulnftantium Sacerdotum. Fide etiam tratt.
feq. ubi inventionis SS. martyrum Gervafu ac Protafii me-
minit.
Hieronymi ex epifiola X X11. ad Euflochium cap. X.
Legas Ambrohi noftri qua nuper feripfic ad iororem
opufcula, in quibus- canto fe efFudit eloquio, ut quidquid
ad laudes virginum pertinet, exquifierit, expreflerit or-
dinaric. ,
Ejufdem ex Ubro de fcriptoribus Ecclefiafticis.
. Ambrofius, Mediolanenfis Epifcopus, ufque in praien-
tem diem fqribit: de quo, quia fuper eft, meum judicium
fubtraham. j ne in altenitram partem aut adulatio in me
reprehendatur, aut veritas»
Ejufidern ex Apologia adverfits Jovinianum.
Quodfl cui afperum & reprehenfione dignum videtur,
tantam nos inter virginitatem & nuptias feci lie diftan-
tiam, quanta inter frumentum Sc hordeum eft, legat fanfti
Ambrofii de Fyduis librum, & inveniet ilium inter cetera
qua de yirginitate Sc nuptiis difputayit, etiam hoc dixilfe.
i iij