X V I I .
A tivus quoque libertare donatus , & remiíTus ad'
regnumeft. Quodfuit divina: fen tentiie, nonfo-
lum evafit Achab, fed etiam triumphavit: quod
ipiius ignavia:, hoftem fibi á quo vinceretur, ar-
mavit. Et certe fuerat monitus á propheta di-
cente :Cognofce & v id e quid fa c ia s . Monitus, in- ibidm. n.
quam , erat, eo quod Syria; regis pueris debere-
C A P U
Cur Achab, cui Veus oh penitenti am ejus promi [erat
ueniam » tamen v itiu s atque occifus fu e r it : hujus
rei duplex ratio : unde concluditur, etiam indignis
promifa fu a Veum fervare.
H' Oc O c loco IoCo oritur oritur illud illud qua:quadtioms,ilionis, quo-
quo- tur cxleftis gratia auxilium , quoniam dixiflet:
lUodo legimus dixifle Dominum ad Veus montium, Veus Ijracl, St non Veui Baal :fro~
Eliam: viiifti yumaimtium commotus ef Achat a per hoc, inquit, Mnucrmt fro nobis. Sc ideo, in- lUm. >¡.
facie mea ?No» inincam in dictas ejus mala,fed in B quit ,fi non flene tbcinuerimus eos, in locum Syria
diebus filii ejus iniucam mala. Aut quomodo dici- regisfatrafas conftitae; ut virtutem lilis Sc poten-
• ’ • ;----- i-xi?- tiam regis auferret.Denique primo congrelluvi-
Ibides.-;. II.
lO .& fe jnuis
quia valetapud Dominum peenitentia ? Ec-
ce rex commotus eil ante faciem Domini, ¿ r ib a t
plorans, d * confcidit vetiimenta f u a , d* operuit fe
c ilic io, d r erat indutus facco e x illo die quo interfe-
cit Nabuthe Jezraelitam-, ita ut Deum miiericor dia
commoveret, & mutaret fententiam. Ergo aut
poenitentia non valuit, nec inflexit Dominum
mifericordem, aut oraculum falfum eil. Nam
AchabÄ. vidus eil 8c occifus.
71. Sed coniidera quia Jezabel habebat uxo-
rem, cujus inflammabatur arbitrio, qua: conver-
tit cor ejus, & nimiis facrilegiis exiecrabilem fe-
cit^ &hunc ergo ejus peenitentia: revocavit af-
fedum.D ominus autem non poteil mutabilissC
timari, fed confeilionis immemori non putavit
eile iervandum, quod promiierat confitenti.
72. Accipe aliud verius: 8c indigno fervavit
Dominus tenorem iententia: fua:, ied beneficia
circa fe divina ipfenontenuit.aIntulerat bellum
rex Syrix: vidus e il, 6c fervatus ad veniam: capc
i t , ut fugaret hoilem : fecundo v ic it, quando
captum imperio fuo reddidit. Qua caufa vincen-
di ejus evidens refultavit oraculum, dicente uno
ex filiis prophetarum ad proximum fuum : Occide ibidem. 3
me. E t noluit homo octidere eum. E t d ix i t : Eo quod O to -
non obedifii verbo Domini, ecce tu recedis à m e , d*
interficiet te leo. E t reeeßit ab eo , & in v e n ti eum
leo , d * interfetit eum. Et poil hoc alius propheta
adilitit ante regem Ifrael, ôc dixit ad eum : Hac
dicit Dominus , quoniam dimififii tu virum e x termi-
nationis de manu tua , ecce anima tua pro anima
illiu s , d r populas tuus pro populo illius.
73. Liquet igitur his oraculis quod Dominus
etiam circa indignos promifla fua ferver -, ied im-
piosaut ilultitia fua opprimi, aut alia prævarica-
tione damnari,etiamfi primæ prævaricationis la-
queos evaferint. b Sed oportet nos taliter agere, b
utdigni bono opere,omnipotentis Dei promifla
accipere mereamur.
L. Rom. edit. IntuUrat ei bellum re
.. Nam prim» congre f?u A c nab i
:rfc à Bibliis ac
momenti. Sed adveite obiter quai
it ille code x, quo noflevioris
vcriionibus noftris hanc hifloriam cxhibuerit
ter ulus e ll Ambrofius.
b. Letqueos evaferint. H is verbis clauditur traclatus in edit. ant.
Rom. & mil', quibufdam. Qua: veto fequuntur , addita funt in
ultimis edit. Parifinis & rcvera in miT. pluribus reperiuntur , c
quibus Remig. ita d e lin k : Ipfo praftante, qui cum Patre & Spiritu
fancto vivit regnat in facula fstulorum. Amen.
i. Cap. Ii.
Cap 13.
:. Cap. 1 .1
1. Cap.%.
eum. 6.
:. Cap. z .
6-to-
F. Cap. z.
i+.IJ-&
feq.
g- Cap. 4 -
h- Cap.}.
K-Cap. 6- &7-
1. Cap. 8.
m .Cap. I (
n. Cap. i l
0. Cap. 12
d-»3-
p. Cap. I
A Cap. 1 :
&to- 1. Cap. zj
v Syria, q u i& ab eo vietateti
> & fugavit hoftem: fecundo.
k it . O ' captum imperio fuo reddidit, ¿¿uod Achab nonfolumevaferit,
fed triumphaverit, divina fu it fententia decente propheta : Ec ccego
crado omnem hanc turbam in manus tuas. Quod autem pofiea vinceretur
, fua fu it culpa , dicente uno & c. A t edit, omncsant. & mlT.
nobifcum fa c iu n t , prxtcrquam in paucis, verbi gratia edit, contra
regie Syria pueros : mil', le gu n t , regis Syria pueris ; & alia qua:dam
IN L I B R U M D E T O B I A
A D M O N 1 T I O
V I N D I C A T O R I N P R I M I S H I C L I B E R D I V O A M B R O S I O ;
cujus dodrina de ufuris, ac de facro Tobia: libro defenditur.
EXtra controvcrfiam eß h zn c lucubrationem aliquot conflarefermonibus, quos perielio a in EcclefiaTobi a libro
diebus bdiverfishabuit Ambrofius.J ßicinpaucacontrailisquac infacraTobia hifioriade virtutibus
fa n t i i hujus v ir i memorantur, illu d accuratius expendit atque amplificai, quod de pecunia abeodem Tobia
Gabelo conjanguineo filo commodata, ^ d " non nifi obitu, uti putabat, jam imminente repetitaferiptum legimus.
Hinc arreptd anfa in ufuram qua frequentifiima erat ea tempeftate, e invehitur. Probat earn malum effe, &
exfecrandum f idquidem,utpote d iv in a lege prohibitum,neque idololatria ? atque homicidio levius.Vefcribit atque
acriter reprehenditbfeeleratas fteneratorum technas,quibus illi egenos homines adpecuniamfuam cumfol-
vendi fen o r is conditione accipiendam cogunt. Verum cum ifii nimium in a v a r iti a fu a ob firmati viderentur>
fermonem ad debitores convertensf inquantas miferias contrahendis ufurisfe confidant oratione admodum v e -
hementi reprafentat. Redit nihilominus adinhumanitatemfceneratorum ,qu i heredes novos, & adolefcen-
tulos divites k quo depradenturfacultates eorum, inducunt u t a f e pecuniamfub ufurarum lege m utuentur:
quorum calami tatem, fiquidem fe d e d pi ab illispafii fu e r in t , non fin e commiferatione ob oculos ponit. Aiulto
adhucimpenfius miferatur vices puerorum infelicium, 1 quos ipfiparentes utfeeneratorum crudelitati facerent
fatis,venum exponere adigebantur. Hanc autem d ivitum feritatem tefiatur eoufque proceßtjfe }mu t iifepultura
'■ ipfa debitorum fiuorum cadavera prohiberent. Vocet deinde n ih il omnino quodperfidia feeneratorum non cedatì
reperirti quippe qui a fiu tia fu a fi oliar e a l e a t ores, 11 & Hunnos feroeißimam omnium nationumfibifubjicere po-
tuerint. Jfhtamobrem ad eorum deferiptionem redit,0 qua oriuntur e x tanto malo j quod quidem turn vetere tum
novo Tefiarnentoproficribi Achilleis^ut vacant, argumentis P demonfirat. Adhacfeeneratores ad a liu d utilioris
ufiuragenus cohortatus,in quoufura 6cpignus fpiritaleconfifiantfìfifededarat.Tum reprehenfis iisqu ifide-
. jußores inducuntadfpondendum^eifdemfidejufiòribus quam ipfos infpondendofequt rationemconveniat,aperit.
Venique u t in hoc undeprofetiaefi, oratio definat, repetit *propofitum Tobice exemplum, & quaspotißimum a- CaP-2 +•
virtutes difeere ex eo debeamus , paucis indi cat. mm%7*
Non mirari certe non pqffumus, quid v enerit in mentem Erafino d r pofi eum a liis nonnullts, u t pulcherri- c•Lib- c o muni
hunclibrum quo tantopere permoti fue re b feeneratores, Ambrofio, quemadmodum Cocusc ac R ivetus d ad- iuc.rf
fe ru n t, abjudicarent. Minime fan e obfcurum efi eo n ih il omnino contineri quod ab ingenio & charatiere Am - & c .
brofiano dißideat. Etenim quamvis illic verborum lufus paulofrequentiores, quam in a liis fa n t i i Vrcefulis f Cr,[ ‘f
tratiatibus advertere f i t , id quidem v e l materia qua etiam non quetrenti interdum allufiones hujufcemodi cap\s. 3
fuppeditat,vel a lii a licui càufie tribui poteft.Verum quidopponet Erafimus au ti ori tati fa n t i i A ugufii n i f à quo hic c- Lib- f
liber expreßis verbtsfub Ambrofii nomine allegatur? Negaturufne efi Tobicèoccafione contra feeneratores verb a peilg.c.}.
feciffe beatum Antifiitem ; cum idem ipfe exemplo illiu s Propheta adeos compugnandos conatus fa e r i t i Vigilium 1J-
Tridenti Epifiopum impellere? Ecquis etiam non deprehendat quanta f i t eorum qua in ea epifiola dicuntur con- z .
tra tiiu s , cum hac tota commentatone confenfio ? A d extremum quid repofiturus efi objicientibus tam multos inpfal. 14.
locos, qui e x Bafilio g tranfiati, hoc in fratiatu pro more Ambrofii paßim occurrunt? \ u ^A e°
Videmus reapfie Votiorem nofirumpartem hu,us libri minime contemnendam ex fecunda Bafilii h ornili a in sotmiìs.
pfalmum xi v. ubi de fo la ufura materia tratiatur, mutuatum efie. £ u in etiam obfervamus locos aliquot, in
quibus verbum de verbo redditum efi. Verumtamen u t multa apud Bafilium reperias, qua pratermißa v o lu it 1. ca%. ìi.
Ambrofius, ita in bis ipfis qua e x homilia Bafìliana defumta fu n t , non pauca mutavit v e l tranfpofmt, u tea ni-L'!1' de
commodiusfuum quadrarent adpropofitum. Pofiremo haud plura è fon te illo graco, quam è proprio haufit, non Wmdî'iAoào
folum f i ea fpeties qua de Tobia itiic traduntur ,fed etiam f i e a qua pracipiuntur de ufura & pignore fpir ita li; iniquo
loco h v ir fa n tiu s quamdamfequi v id e tur Philonis Iudai fententiam,quam admodum chritiiancpertratiat. xfn-~
De tempore quo lucubrata efi Ambrofiana hac difputatio, n ih il certi habemus : conjetiurarum autem qua fo la fez.
a d illu d invefiigandum nobisfiuppetunt, judicium volumus effe penes letiorem. S a tis quidem confiat fantium
Votiorem adverfusfeeneratores antequam ad Vigilium inTrid entinafede recens collocatumfiefiberetj1fermonem & cap. 1 j.
habuißc. Nemini enim verifimile f i t eum laboraffe , utju venem illum epifiopum ad impugnandumfeenus exci- num‘ S1-
ta n t ic um interim ipfemethac in re altum fe rva r e t filentium. A i vero fuum eidem epifiola annum adfignare
etfi non ita f i t in promtu -, nihilomimts tamen a libi non fin e probabili ratione ditiurifumu s eum annum v i - &
deri non alium fuiffe, quam ab otiuagefimo quinto trecentefimum, aut alium aliquem ab eodem minime remo- ^¿ap 14.
turn. Aliunde qua de Hunnorum alea narr a t Ambrofius, 1 non potuit ante extremum Valentis imperium acci- & c-
f e r e , hoc e f i , pofi annum c c c l x x v i . quo tradunt h fiorici ccepiffe barbar am hanegentem innate fiere. Hinc
confequitur opellam hanc intermedio tempori haud abfiurde adficribipoße, acforfan anno c ç c l x x v i i . v e l pag. y.
a lii cuipiam èproxime fiquentibus. Neque enim fa c ile quis credat epifiopalem Ambrofii vigilantiam ita obtor- x, Ca?’ M
p u iß e , u t non ubi primum licue rit, in exfcindendo vitto quod regnabat tanta cum atrocitate a c in filen tia , f.De Tra-
defudaret. ptz.foenor.
Arbi tramure Catholicisfore neminem, qui Ambrofii dotirina de ufura libenti animo nonfiubfiribat’, chm
ea non modo Bafilii & aliorum Patrum verum, etiam fiacrorum codicum autioritate muniatur. Sed cujufmodi num- 1 °*-
Judicium feremus de c l . Salmafio, m cir novis quibufdam ejufdem communionis autioribus, qui dotiori noßro
frontibus adverfis pugnantia defendere aufifunt? Enirhvero docet Ambrofius11 creditori qui dqu am pr^ ter fior tern x. cap. 5.
■accipere lit i tum non effe: Salmafius hoc ipjum licere0 adfiverat. Ambrofius legibus cum veteris turn novi T e f- ^ ¿ ap
lamenti hoc numquam nonve titum fuiffe P adfierit: Salmafius id in antiquo fadere intolerandum fu iffe ju - i } .& c .
gum , quod in novo fu e r it a chrifio fublatum, 4 acriter contendi t. Ambrofius ufuram affirmai crimen effe haud 't-deVf lf
multo levius,immo & quodammodo deterius homicidior atque idololatria: lSalmafius earn naturali jure ferii- ‘àlibi. 1
perfuiffe permißam jurat. Ambrofius inanes compenfationum1 pratextus rejicit : Salmafius illos admittit0 ac 1-Jthtnaf.
propugnai. Demum alteri'ufura innumerabilium malorumx fcaturigo efi : alteri autem orìgo efi tam m ultipli- ‘cr/f^Naz.
cium bonorum,u t ed fublatd negete imperia ac refpublicas pojje confifiere .¿¡titid ufquam amborum fen tentiis d ifi Car. de lìb.
crepantius ? Non efi noflri inflittiti hoc loco dotirinam S . Antifiitis confirmare, ac ejufdem cum aliorum Patrum
placiti sfummum hac in materia confinfum exponere. Hoc jam prxflitum efi à dotio quodam Theologo in tracia- apud Eufeb.
tu galli ce fcripto , & Parifii s anno m d c l x x i . in lucem e d i fub hac infcriptione : Ladantii defenfio tir-
ca ufuram 5 nec non à domino du T ertre in libro cui ti tu Ih . : Ufura expofita 6c condemnata -, pofiremofe- ‘lit ì . c. i j .
cutis anhis quod eßet in hac m ateria chrifiianorum officium in ethitis quibufdam commentationibus patéfac- Conc- Lao~
tum efi. TAnum igitur hic addere nobis Jatisefi-, nimirum Ambrofium atque alio s Patres in penetrando Scrip- fi.inVrol.
tura fenfu non minus acutos fuiffe quam illos ufura patronos, qui n ih il fe r e a liu d quam cavillationes quibus G*1- Pr*f-
Ambrofii tempore feeneratores utebantur ,qu afi frigefatiam crambem recoxerunt. - ‘fólm
J%uid refiabat a liud ifiis trapezitaru*** apologfiis, nifi u t ad minuendum Ambrofìanorum argumentorum b. Prsfitr.
numerumfacram libriTobiaautior it n indubio.ponerent?Hocii magnafecereeum audacia. Verum qui-
dem efieumdem librum a Patribus nonnullis z catalogo in quern canonicos codices retulerunt,infcriptum non effej fonam.
quod videlicet in Hebrao canone defideraretur. Sed qui nominatim illu d operis rejecerit» v i x quemquam in v e - Hlc ca?'
nias. Tefiatur alicubi Hieronymus a in canone Judaico illu d inter canonicas Scripturas non admitti : v e - & Hexaem'.
rum alio loco ipfum b his, in q u it, quæ agiographa memorant,Judæi mancipärunt. Idem ejufdem Patris lib~ 6' c' 4'
tefiìmonio publice in Ecclefia legebatur i nec non c uiurpabatur ab ecclefiailicis viris. Vnde liquidocognoftimus l. pólli
hunclibrum ìdtempor jn d um ab Ecclefia in ullo Concilio, u t pofieafatium efi, prob atumfuiße , atquodam ctirP- eP- f‘d
tacito confenfu admij n. Ambrofius illum pro divino & canonicod numquam non habuit,cui hac in refuffra- prìllt a lì'
g a t i è veteribus Patribus e longet . ■imi Synodis à quibus in album facrorum codicum receptus f u i t , prai vere. /. 3.
Ad; tei etiam hic potefi v'tderi fan tium Antifiitem huic eidem libro non alium fcriptorem ad tri bue re , quam ‘ó^lólibì31
tpfum Tobi am patrem. Q u i argumentum hoc fratiaverunt accuratius, fprima x n . capita patri adferibunt, HiUr.chù.
filio duo reli qua , exceptis ultimis duobusverficulis qui ab a u ti ore quopiam ignoto,& aliquoforta(fe,inquiunt, !f j ' c!em-
e x Tobia nepotibus ad diti fu n t Vnus è recentioribus fcriptoribus Zmemoratum librum ab utroquefìmul, patre gufl. & c .
nimirum & filio autumat effe compofìtum. Sed ehm fuper hoc n ih il ufque dum pronuntiavertt E elee f ia , hic g serrar,
unicuique liberum efi in fen fu proprio abundare. ^ %.Hay.