nifi retectam vellet Iócis omnibus demonftrare.
Si diluvium Noe tempore abfcondit Se montes,
quando aquarum jam Se fuper cxlos Se infra fir-
riiamentum fuerat facta dilcretio 3 quanto magis
dubitari non poteft edam montium vertices ilia
fuperfufione latuiflè ? Quo igitiir ilia omnis
aquarum redundantia derivata eft ? Qux recep-
tacula earn tam continua atque connexa abfor-
bere potuerunt ? D e quo multus nobis poteft
ferrilo fuppetere.
1 j. Primum quia potuit creator omnium Se
ipfarum terrarum fpatia diffiindercj quod aliqui
a ante nos confirmantes, * propria pofuerunt fèn-
tentia. Ego. quid facete potuerit, non prxter-
mitto : quid fecerit quod aperte Scripturarum
auftoritate non didici, quafi fècretum prxtereo,
ne forte etiam.hinc alias fibi quxftiones réqui-
rant. A Tero tamen fècundum Scripturas, quia
potuit \ corum humilia, Se camporuin aperta
Efa. 4j. t. diffundere, ficut ipfe ait : Ego ante te ambulabo,
c f montes pianos faci am. Potuit edam ipia aqua-,
rum vis profundiora ea facere, qux infèderat ;
tanto flu&uum motu, tantoquexftu concitatio-
ris elementi, qui quotidie ima pelagi torquere
Se arenas vertere iòleat de profundo. Quis deinde
fciat, in quantum ìè illud magnum Se inau-
fum navigantibiis atque intentatimi nautis fun-
dat mare , quód Britannias frementi includit
xquore, atque in ulteriora 8c ipfis fabulis inac-
ceflà fecreta fé porrigit} Quis deinde non colli-
gat quantum Lucrino & Averno in Italia, Tibe- ;
riadi quoque in Palxftina, Se ei lacui qui inter
Palxftinam Se ^Egyptum Arabix defèrta pro-
tendir, portubufque diverfis Augufti atque Tra-
jan i, ceterifque per imiverfum orbem infufum
addiderit mare ?
16. Sed funt edam non confufi lacus, Se fta-
gna qux non mifeentur Audi bus, ut Larius Se
Benacus, Albanus quoque aliique plures , quo-
modo una congregatio aquarum ? Sed quemad-
fnodum dicitur, quia fecit Deus duo luminaria, 1
id eft, folem Se lunam, cùm fint utique & ftella-
rum lumina * ita Se una congregatio dicitur ,
cùmfintplurimx. Neque ' ,im annumerantur,
qux non conferuntur.
C A P U T I V .
Terra pracipuam quali tntem , cìtm arida vocatur ,
fignificari. £fuafint elementorum, quibus invi-
cem connect un tur, proprietà te s >' idque fieri at im
de terra difquiritur.
17. E d , ut videtur , quoniam de mari Io-
v j quebamur , aliquantulum exundavi-
mus j ad propofitum revertamur, Se confidere-
mus quid f i t , quod ait Dominus ; Congregetur
aqua in unam congregationem , & appare at arida,
Se non dixerit, terra. Quod prxclare pofitum
quis non advertat ? Terra enim poteft 8t luto
effe permixta, aquis madida, cujus fpecies fu-
perfiifis aquis non appareat. Arida autem non
folum ad genus, fed edam ad fpeciem terrarum
a. Codex Ben. & Cxn . proprias pofueruntfentcntias. V a t. & Colb.
un us , propriam, & c . H is accechi Dion. q u ia d jic it : Ego quid fa -
cere potuerit nefao ; nonpr&termttto, & c.
b. Onuics edit. & mlT. aliquot : e£> aqud aeri.. A l i i plures &
. refertur , ut fit iitilis , ficca, habilis & apra cul-
turis. Simul profpedum eft , ne videatur fòle
magis quarti Dei prxcepto eile ficcata, quia arri
. da fa£ta eft antequam foi crearetur. Unde Se
David difeernens mare Se terrain, ait de domino
Deo : ¿¡tuoniam ipßus efi mare, Ö“ ipfe fecit illud, pf
Ö“ aridam manus ejus fundaverunt. Arida etìini
expreifio naturx eft , terra appellatio quxdam
fimplex negotii, qux in ìè habeat proprietateim
Sicut enim animai generis .fignificatio eft , cui
i ineft proprium aliquidôc excellens 3 ratioiiabile
autem proprium eft hominis : ita Se terra poteft
communiter dici vel icatens aquis, vel deferta
Se invia, Se fine aqua. Ergo Se illi qux featet
aquis, iiieft ut habeat ariditatem. Remota enim
aqua, incipit eilè arida, ficut habes fcriptum :
Tofiuit flumina in defertum , & e ni tus aquarum in pf..
fitim, hoc e ft, de terra aquofa aridam fecit,
1-8. Habet ergo terra propriani qualitatem
fuam, ficut Se lingula elementa habent, nam Se
aer humidam qualitatem , Se aqua frigidam , Se
ignis calidam. Et hoc eft principale proprium
elementis fingulis , quod rationé colligimus.
Comprehendere autem fenfibiliter Se corporali-
ter fi velimus, velut connexa Se compofita re-
perimus 3 ut fit terra arida Se frigida, aqua frigida
Se húmida, aer calidus Se humidus, ignis cali-
dus Se ficcus3 Se fic fibi per hasjv des qualitates
fingula mifeentur dementa. Na 1 terra eùni fit
ai’idx Se frigidx qualitatis , conneftitur aqux
i per cognationem qualitatis frigidst , b Se per
aquam aeri, quia humidus eft aer. Ergo aqua
tamquam brachiis quibufdam duobus frigoris Se
humoris , altero terram , altero aerem videtur
. ampledi, frigido terram, aèrem húmido. Aer
ì quoque medius inter duo compugnantia per na-
turam , hoc eft, inter aquam Se ignem, utrum-
que illud elerrientum conciliât fibi 3 quia & aquis
humore, Se igni calore conjungitur. Ignis quoque
cum fit calidus Se ficcus natura, calore aeri
anneétitur, ficcitate autem in communionem
terrx ac foderatemi refiinditiir j atque ita fibi
p e rc hunc circuitum Se chorum quemdam con-
cordix fòcietatifque conveniunt. Unde Se grxce
qoiyficL dicuntur, qux latine dementa dieimus
quod fibi conveniant Se conciliant.
17. Hue autem pirogreifi fiimus , quia Scri-
pturaait, quod Deus vocaverit aridam terram
hoc eft, quia quod principale eft ejus, nuncupa-
vit proprietate naturx. Naturalis enim proprie-
tas ficcitas eft terrx : h xc ei prerogativa fervata
eft. Principalis ergo ficcitas. Subeft etiam ut fit
frigida : fed non prxferuntur fecunda primis.
Ut autem húmida fit , aquarum id affinitate for-
titur. Ergo illud fuum, iftud alienimi : fuum
quod arida 3 alienum , quod humH .. Auftor
itaque naturx quod primò dona vit I .oc tenuit-
quia iftud ex natura , illud ex caufa. Ex princi-
palibus igitur, non ex accidentibus terrx debuit
proprietas definiri 3 ut fecundum prxrogativam
qualitatis ejus informaretur noftra cognitio.
probatioics cum Baf. &pcr aquam aeri.
c. I ta cunila1 edit, acplcriqtic miT. Atnon n u lli: per hunccircui-
tumelemenra. Big. Gern. eUmtmtorui», in unam concordii jocietatif
que compagine!» conveniunt.
C A P t i T V. A »ntirientí* propolíto eiígtuiE ffluhdo láterei
o J 7 , & vitx hujus declinare dubios anfratftus > Mare
¿¿ttedam hoe Stnptura loco addita ejfe nonnullos cftergofecretum temperantix, exercitium conarbitran.
Mari i commendatio d pulcritudine ac ^nentix s graritatis íeceíTus, portus fecuri taris
multiphci utilitate, fedpracipue quod infulanos Janquillirasfxculi, mundi hujus fobrietas tum
anachoretas undis ampleffaturré* ex tus ccclefiaf. hdelibus viris atque devotis incentivum devottet
figuram referat; qua clauditfia auttoris prc- tl0™s ■>ut ^uni undarum Ieniter alluentium fono
mnmcuU. certent cantus píallentium , pkudant in&¡.r i
ib . T 7 TvUifDms quiabonum, Konpra»te-
H H h H Í Ü B m HebrKf B ® BSHHmHMl compreiendam ouam vidit
tant eüe.necm cetens mterpretationibus. ^ opeitor' uv;# » Etquid p h J í a U T
Congregata eft aqua in collettiones fuas, & apparait
arida, & vocavit Veus aridam terram, & collection
nes aquarum vocavit maria. Cum enim dixerit
Deus quia factum eftfic, fatis eflè putant vocem
operatqris ad celebratx operationis indicium;
Sed quia in aliis quoque creaturis habet Se defi-
nitioiiem prxceptionis , Se reperitimi operationis
vel indicium. vbl effedum, ideo nos non pu- --------_ ,N
tamus a^fui'dum id quod péri ' «tur adétum, C quid dicaro , q,uod unda peccatum abluit
etia^iil cetens Interpretibus vei veritas docea: faHffi S p ir it i L f a falutaris afpi ™
fuppetere, vel aucloritas. MuJ enim non
onofe a Septuaginta viris JHebraica. ledioni addita
Se adj unita com perimus.
zt. Vidit ergo Deus quia bonum mare. Etfi
pulcra fit fpecies hujus elementi, vel cum fur-
genribus albefcit cumulis ac verticibus undarum
Se cautes nivea rorant afpergine, vel ciun xquore
crifpanti , clementioribus auris , 8c blando
centus undarum , nifi quidam concentiis eft
plebis ? Unde bene mari plerumque ^ompara-
tur Ecclefia, qux primo ingredientis p JUli a r mine
totis veftibulis nudas vomit : deinde in
öratione totius plebis tamquam lindis refluenti-:
busftridet, cum refponforiis pfalmorum , can-
tus virorum i mulieruin, virginum, parvulorum-
Cönfonus undarum fragor refultat. Nam illud
I Si
r i ï ï l P f I „ r I ^ Dianao H i ö UDern a to rem d óminum Teíum I qui v e rb o
r o lo í q 1 u .
a puí-purafeentem p r x f e r tD im p e r e t , tem p e fta tem m i t ig e t , tran q u iilita tem
co lo ren ! , q u i enurtus fpectan tibu s fre au en rp r maris rpfnndstr n , ; »n- o, 1
emorem , qui emirtus fpectantibus frequenter
óftunditur, quando non violentis fluctibus vicina
tundit littora , fèd velut pacificis ambit 8t
fàlutat amplexibus , quam dulcis fonus , quam
jucundus fragor, quam grata Se confona reful-
tatio 5 ego tamen non oculis xftimatum creaturx
decorem arbitror 3 fèd fècundum rationem ope-
xationis judicio operatoris convenire , Se con-
gruere definì tum.
2z. Bonum igitur mare, primum quia terras E
tieceflàrio flifFulcit humore, quibus p venas
quafdam occulte fuccum quemdam huud inuti-
Iem fubminiftrat. Bonum mare, tamquamhof-
pitium fluviorum, fons imbr n , derivatio allu-
vionum , invectio commeatuum , quo fibi difl
tantes populi copulantur, quo proelioriun remo-
ventur pericula, quo barbaricus furor claudi-
tur, fubfidium in neceifitatibus , refugium in
periculis, oraria in voluptatibus, falubritas va-
Ietudinis,feparatorum conjundio, itineris com
24. D e i nobis Dominus ilia fiiccefTuum flu-
mina profpero Iigno currere, tutoportu con-
filtere, nequirix fpiritaiis graviora quam ferre
poflumus, tentamenta nefcire , fidei ignorare
naufragia , habere pacem profundaln&; Se fi
quando aliquid fit , quod graves nobis fxculi
hujus excitet fluctus i evigilantem pro nobis habere
gubernatorem döminumjefum, qui verbo
maris refiindac, cui eft honor’8c gioria flaus11
perpetuitas a fxculis Se mine Se lèmper in omnia
ixcula fxculorum. Amen.
C A P U T V i .
Terra fuam fpeciem, qua in germinai ione ac viri ditate
pofita eft, percommode additam ejfe ; vocem
Deifecunditatis caufam prabere : quod quidam
folìs calori per per am acceptumferunt.
Incedente aqua, conveniebàt ut fpe
,, * T J i.wuUjlUliLIJj L (Jlllpendium
, transfugium laborantium, fubfidiuni
vedigalium, fterilitatis alimentum. Ex hoc plu-
via in terras transfunditur } liquider ie mari
aquaradiis folis hauritur , Se quod ..otileejus
e ft, rapitur: deinde quanto altius elevatur, tan-
to magis etiam nubiiun obumbratione fricrefcit,
Se imberfit, qui non folum terrenam temperat
ficcitatem, fed etiam jejuna arva foecimdat.
23. Quid enumerem infulas, quas velut mo-
mlia plerumque prxtexit, in quibus ii qui r' ab-
dicant intemperantix fxcularis illecebris fido
a. MIT. aliquot : tranquilloflucluumchoro.hymnis, quidam hymni,
iT o r ih ym n ^ ' -R ° ln- trn”1,dUo m6t>* fluch,urn , fnnftorum
b. Edit. Rom. & LXX. Incerp. fecundum genus, & fecunditmficies
terrx daretur Se gratia, ut invi-
fibihs 8c in compofita defineret efle. Nam pleri-
que etiam hoc dicunt efie invifibile, quod fpe”
ciem non habet j Se ideo accipiunt terram invifi-
bilem fuifle, non quia videri non poffet à fummo
Deo vel Angc ejus, nam adhuc homines creici
ti non erant , vel etiam pecudés, fed quia fine
fua fpecie erat. Species autem terrx eft oermi-
p natio Se viriditas agri. Unde ut Se vifibilemeam
Se compofitam faceret Deus, ait: Germinetterra Gm. ,
herb am fieni , feminans fernen b fee tra dim genus , b
& lignum fruCtiferum faciens fruEtum fecundum ge'-
nus , cujus Jemen fuum in ipfo, '
16. Audiamus verba veritatis , quorum feries
falus eft audientium. Prima enim ilia vox Dei
fingulis creaturis impertita gignendis, lex naturx
eft, qux terris in ornile xvum remanfit fu-
turx fucceffionis datuta prxferiptum, quemad-
modum vel generandi vel frudificandi in reli-
quum ulus adoidccrcc. Prima itacjuc germina.
, d> lignum fm if itum f n lm , faumlitm
, e n M lm t r f i k m f , ¡ „ if/ .. D t r i l , ¡.„m d um fm U m .
in V d g - Anita, im t S miilT. qiu>s
lecuti lumus. 1
C iij