lille- ut hxc ad immanitates criminum , ftulti- A Barbarorum regionibus, fufFufa atque invia pa-
tiam peccatorum , nequitiam cogitationum re- ludibus humo, quemadmodum poflumus com-
ferrenc : ego autem fimphces naturas imiufcujuf- prehendere j quod imponibile eiTe liominibus
que generis accipio. Scriptura demonftrat, dicente Deo ; guismcnj.
'Nec vereor ne quis me pauperis conviva: fus eßmanu aquam, & calum palmo , cfi^univer-
prxfumtioni conferendum putec , qui ftudio hu- fam terram claufa manu ? guts flatuit monies in
nianitatis complures ro g e t, nec Iris quidquam libra, (fi rupes inßatera , (fi nemora in ¡ugo : Ec
nifi viles 8c ufitatos apponat cibos , 8c tenui infra, g u i tenet gyrum terra , (fi habitantcs in e a
menix pauperis apparati! plus reprehenfionis ßcut locußas : quißatuit calum utcameram. Quis
mcurrat ex faftidio convivarum , quam gratia: igitur xqualem fibi cum Deo poteftatem 5c
referat ex hofpitalitatis affeétu. Nec enim Eli- B fcientiam audeat vindicare y ut qua: Deus majef-
fxiim amici <juafi malum convivam agreftiaap- tatis fux effe proprio fignavit oraculo, h xc fibi
ponentem olerarefutarunt. a Simile vanis rei
tionibus exquifitum illud 5c accuratum opipare
convivium eft , in quo phafiani aut turturis fpe-
cies apponitur, 8c intuspullus manducatur, aut
pullus infertur , 8c oftreis eft fartus , aut ipon-
dylis: aut poculum bibitur quod diverfo colore
atque odore in alienos mutetur fapores : maritima
tcrrenis, terrena m a r i t im is f a r c i u r :ur. Hoc
eft reprehendere providentiam creat
homo ad cognitionem fuppetere poïlè præfunobis
ad vietimi omnia donavit, quod non illa
mifcuerit : ièd hxc dulcia primo videntur , 5c
poftea f iu n t amara. Quo enim c o p io s io r fueric
luxuries, eo perniciofior intemperantia eft. Eli-
fieus autem amara appofuit, ied poftea fa<5ta
funt dulcia. Denique qui ante in ilio cibo mortem
putabant, poftea in eo fuavicatis 8c vita:
gratiam funt adepti.
6. Neque rnrfus formidini eft, ne plures videar
8; Certe Moyfes eruditus erat in omni ihpien-
tia Ægyptioru : led quia ipiritum Dei accepit,
quafi minifter u e i inanem illam 8c ufurpatoriam
Philofophiæ d - $ tinam veritatis rationi poftha-
buit : 8c ea delcupllt mihi quæ noftra: ipei accommoda
judicavit, quod terram fecerit Deus,
qui C quod produxerit terra juxta Dei omnipotentis
imperium , operationemque > ..ini jefu vir-
guíta de terris , 5c omnem animam vivcntem
fecundiim genus. A t non ille putavit dicendum,
quantum defpatio aeris occupet umbra terra:,
cum fol recedit á nobis , diemque abducit' inferiora
axis illuminans ; 6c c quemadmodum in
regionem umbrx mundi hums incidens • lunx
globus edipfim faciat ; quonon qux, nihil ad
nos , quafi nihil profutura * I i ---------- j/.uiuiiua pUrixiktlekriiuiti,. VV iIVd.11i-tenim
invitane, qi»m poflum pafcere ! & vobis panes D in fancto Spiritu non illas marcefcentis jam fa.
dchciant verborum meorum ; quia 6c Elilxus pientix vanitates fequ ada:
etfi merito inimitabilis nobis imitandus fide,non
confideravit quantos panes haberet, fed quos
haberet dividere omnibus voluit, 6c fufficere
omnibus judicavit. b Itaque decern panes hor-
deaceos dividere in plebem juifit miniftro. Et
dixit minifter : g u i d , dabo hoc in confpetfu centum
v ir or um ? Etrefpondit, Va (fi manducent, quo-
niam hac dicit Vominus :■ Manducabunt (fi rclin-
qucnt. Fides igitur veftra faciet abundare pau- £
peris Jingux conviviiun. Nec v e r e o r ne jeju- ‘
nia vos edaciores faciant 5 quominus repleti, 6c
efurientes ac vacui revertamini, quia fcriptum
eft : Confirmât jußos Vominus, (fi indiebus famis
faturabuntur. Multo pulcrius eft hordeaceos panes
non erubefcere, 8c apponete quod habeas ,
«quam negare..Elifæus qui fibi nihil reliquit ’
populis abundavit. Elifæus ergo hordeaceos panes
I qua: 'rebus inex-.
plicabilibusmentemnc..ram occupant, lud un t-
que operam 3 fed eapotius defcribenda, qua: ad
virtutis fpectarent proféftum.
CAPUT I I r.
Animantibus inditam V e i verbo generationis letrem
in fpecierum fucceßtonibus perseverare. Minime
ncgandam natura eorttm qua genita fu r ti, v e r i-
tatem : a t h omini belluina?n imi ta r i v i tarn,
flagitiofum effe. Vemum fequitur vttiorum quo-
rumdam certis animalibus fam ilia r i um a taue
adco fugiendorum expofitio. s i*
9. T Nhxreamus igitur propheticis diftis, nec
Spiritus fancti quafi vilia deipe&ui habea-
mus alloquia. Producat, dinquit, terra animam
viventem pecorum 6c beftiarum 6c reptilium.
Quid c argumentamur alia,ubi evidenter creatiifuis
non erubuit apponere, nos erubefcimus firn- <v^,u^ cvmcutcr crcatuphces
mtelhgere creatura«, quæ fimplicibus 6c p rarum terreftrium natura formatur. Curritenim
declarantur vocabulis ? Cxlum* legimu,
caelum accipiamus : terram legimus, terram in-
tclligamus frugiferam.
7. Quid mihi quxrere qnx fit ejus menfura
circuitus, quam geometrx centir ^cloo-inta
millibus ftadiorum xftimaverunt ?s|^/Denter fa-
teor me nefcire quod nefcio, immo quod fcire
nihil proderit. Melius eft genera terrarum fcire
quam fpatia , qua: c i r c um f ir io mari, interjeftis
a. Rom. edit.variisrclationibiis. Vet. acplcriquc m(T. vanis rela-
ttombus. A t Ben. Car. & C m a . vanis refma,iambus. Ben. inter Ji-
neas.M eft, relattontbus. Ib i tamcn vo x refutatiofaftidi
re vidctur;narnrcfiitarcintcrdiun idem eft acfaftidirc vei rcip«CJC.
b. M il. omr.es & edit. vet. conftantcr Jegunt, decem bancs. Rom.
n L X X . Interp. a c V u ig • viginti panes.
edit. <
. M il. a liq u o t , & Rom. edit, in regioncm umbra bn jus incidcns.
in conftitutione mundi per omnem creaturam
Dei Verbum 3 utfubito de terris omnia qua: fta-
tuit Deus , animantium genera producantur, 6c
in futurum lege prxicripta , fecundiim genus
fib i, fimilitudinemque univeria fuccedant ut
leo leoncm generet, tigris tigridem , bos bo-
vem , cygnus cygnum , aquila aquilam. Semel
prxceptiim in perpetuimi inolevit natura:. Et
ideo minifterii iui obiequium prxbere terra non
A lii & vet. edit, in regioncm mundi hiejirsincedens , v e l , incidcns.
Car. & Ben. in r,t gionem umbra mundi hujus, p rimu s , incidcns,
(ccundus, incedem
d. Rom. edit. fola
Producat, in ju it , terra animar
fecundhm gcnus, ficco-,
Ó- be flì as & repenti a terre. Sic.
c. Ita nifi, meliprisnot.
que edit." R om. A liiv e rò
argumenta mor alia.
definit 5 ut prifeæ animantium fpecies repara- A ‘turnæ fotu fedulitatis animaverit. Hujus imitabili
generis fucceffione in novas reparentur cera
tes.
10. Sed vis ad ufimi hominis derivare qua: genita
iunt ? Noli veritatem unicuique generi natura
propria: denegare, 8c multo magis ea ad
gratiam aptabis humanam. Primum quia omnia
genera pecorum , beftiarum , ac pifeium in
alvum natura proftravit 3 ut alia ventre repant,
alia quxpedibus fuftinentur,demerià magis qua.
tor eft diabolus, qui generationes creatoris a:ter-
ni rapere contendit 5 6c fí quos infípientes 8c fen-
fus proprii carentes vigore potuerit congregare,
fovens eos illecebris corporalibus 5 ubi primum
vox Chrifti parvulis fuerit infuía , difeedunt
atque ad eam fe conferunt matrem, qua: pullos
fuos fícut avis materno amore compleclitur.
Congregavit enim diabolus gentiles, quos non
creaverat : íed ubi in Evangelio fuo vocem
drupedi corporis greifu , 8c velut affixa terris B Chriftus emifit, ad eum fe potTifimiim contule-
videasefle, quam libera. Siquidem cum erigendi runt, quos fub umbra alarum fuarum ipfe fuC~
fe non habeant facultatem , dj -e terra vi&um re- cepit , & matfi dedit Ecclefix nutriendos.
quirunt, 6c ventris in quern defledimcur, folas
fequuntur yoluptates. Cave ô homo pecudum
more curvari. Cave ne in alvum te non tam
corpore, quam cupiditate A fle&as. Refpice
corporis tni formam, 6c ijpecK.n congruentem
celfi vigoris adfume.a Sine fola animalia prona
pafcantur. C v te in edendo fternis ipfe, quern
14. Leo b naturæ fuæ fuperbiis ferocia alia-
rum ferarum generibus milcere fe nefcit : fed
quail rex quidam plurimorum dedignatur con-
iortium. Qui iam cibum faftidit hefternum, 6c
ipias iliæ efcæ reliquias averiàtur. Quæ autem ie
ei fociarefera audeat, enjus voci tantus natura-
liter ineft terror v ut multa imimantium quæ per
natura non ft.^vit ? Cur eo deleftaris , in quoC celeritatem pofient impetum ejus evadere, runaturce
mjuria eft ? Cur noftes 8c dies cibo in-
tentus , pecorum more terrena depafeeris ? Cur
illecebris corporalibus deditus, ipfiim te inho-
noras, dum ventri àtque ejus pailìonibus deièr-
vis ? Cur i; elle<ftum tibi adimis , quem tibi
creator attribuir? Cur te jumentis comparas ,à
quibus te voluit Deus iègregari dicens : Noli te
fieri ficutequus cfi mulus, quibus non efiintelleElus ?
Aut fi te edacitas equi intemperantiaque delecgientis
ejus fonu. /elut quadam vi attonita atque
i£ta deficiant ? :
15. Nam de pardi ipecie nec Scriptura II-
Juit quod variecate coloris motus varios animæ
fuæ prodat. Dicit enim Hieremias : s i mutabit Hier. 13. zj.
lÆthiops pellem fu am > (fi pardus varietatem fuam.
Non iolum enim de figura-, fedetiam de mobilitate
furoris iftud accipitur 3 eo quod tenebrofis
6c inquietis ac mobilibus infidæ mentis atquè
ta t , 6c adhinniread feminas voluptati eft , de- D animi mutationibus decoloratuspopulusjudæoledet
in frícno maxillas tuas camoque conftrin.
gi. Si crudelitas te pafeit, ferarum híec rabies
eft, qua: propter fieviriam trucidantur3 vide ne
in te quoque crudelitatis tux vertatur imma-,
ni tas.
11. Piger afínus , b 8c expofitus ad prxdam,
íenfuque tardior quid aliud docet, nifi nos ri-
vaciores effe debere , nec defídia corporis ani-
mique pigrefeere, confugere ad fidem, qux onera
gravia allevare confueverit ? E
12 . Fraudulenta vulpes foveis íe Iatibuliíque
demergens, nonne indicio eft infru¿tuofum eíle
animal, odioque dignum propter rapinam, def- '
peftu propter infirmitatem , 6c ideo fux incau-
tmn falutis dum infidiatur alienx.
13. Perdicem c aftutam qux aliena ova diri-
piat, hoc e ft, perdicis alrerius, 6c corpore fo-
veat íuo : fed fraudis fux frustum habere non
polle j quia cùm eduxerit "ullos fuos , amittit
rum bonipropofiti gratiam jam tenere non poli
fit , nec ad emendationem nllamcorreitionem-
que remeare, qui femel ferinam induerit im-
manitatem.
C A P U T IV.
V e mira indole nonnullomm animalium in vitandìs
fib i noxiis , atque utilibus -profequendis ; ( fi de
naturalibus virtutibus quas in illis imitar i nos
oporteat.
16. T T ' St tarnen etiam in natura qtiadrupe-
I * 1 dum, quod imicari nos /èrmo adhor-
tetur propheticus, quo exemplo caveamus de-
fidiam , 6c exiguicate vel infirmitate corporis d
virtutis ftudio non reflectamur, neque revoce-
mur ab ulJiiis propofiti magnitudine. Exigua eft
enim formica , qux majora fuis audet viribus 3
neque fervitio ad operandum cogitur, fed iponeos
j quia ubi vocem ejus æ.dierint qux ova ge- F taneæ propofito profpicientiæ futura alimenconeravic,
relicta ea ad illam fe naturali quodam
muñere 6c amore conferunt, quani veram fibi
matrem ovorum generatione .cognoverint 3 fi-
gnificanteshanc nutricis fungi officio,illam pa-
l'enfis. Itaque incalTum proprios. fundit labores,
ac fraudis lux preti'-' multatur. Unde 8c Hiere-
jnias ait : Clamavitpt J x , (fi congregavit qua non
peperit, id eft, ova congregavit, 6c clamavit quali
ovans fux fraudis effectu. Sed ludit operam •
quia impenio labore alii educir, quos ipià diui.
I-'dic. & palici in 11. Si foli animalia prona pafeuntur. Alii pia- |
s ac 'mcliores , fine qus fola . . . pafeuntur, quidam , pafcantur.
innium optiinc Ben. & Gemi, ut nos in texcu.
)• Codex Yac- umis, & expofitus ad pondera. R.
edit. ad
c. Roin. edit, aftut
novimtis, qru Sic. Manifcfta quidejn liìc
rum fubfidia fibi prxftruir. Cujus ut imiterisin-
duftriam Scriptura comnfonet te dicens : Confer Prov. 6. *
te ad formicam 0 piger, (fi amulare vias e ju s , (fi efio
illa fapientior. Ma enim nullam culturam poill-
d e t, neque eum qui le cogat habens , neque
fub domino agens, quemadmodum prxparat ef-
cam,qux de ruis laboribusfibi melTem recondit 3
6c cùm tu plerumque egeas, illa non indiget.
Nulla lìint ei claula horrea , nullx impenetra-
biles cuftodix, nulli inviolabiles acervi. Specellypiìscft,
qu.e fnpplcri poteft per verba, novimus , ferunt, aue
aliud rimile : nos AuCtoris textum ut in anriquis mlf. & edic. in-
venitur, exhibenuis.
d. Ira mfl. fere omnes. Alii, atque edit. Leo natura fu* vi fu»
per bus ferocitatem fui aliarum Sic-
Hi j
i l i
II
I l i
’ n i i