préféras, eumn--’ mandati celeftis éxecutorem A propter quem faila funt , etiam ipia pari deleeligas.
Quis e ,uftus in nobis, nifi mentis vi- renturoccafii. H e c fecundum fimplicem ledtiogor
qui intra iftam arcam includa t omne ani- nis expofitionem.
mantium genus, quod eft fuper terram ? Cohi- 34. Altior autem & profundior interpretátío
be ergo & tu omnes irrationabilês paifiones illud adtexit, quod ubi anima mole paiïïonuril
tua«, omnefque íeñfus tuos menti íiibjice, ani- curvatur gravi,ôtquafi diveriàrum Gupiditaturñ
inique imperiis aíTueíce. Evolare foras non fi- mergitur æftu, terrene omnes cogitationes &c
nas cupiditates tuas, exire in vulgus libidinem 3 concupiicentie in preceps ruunt 3 quia pecca-
& per rationabilem mentem poteris e>
tionabilia tua , & immunda peccata
periculo diluvii liberare.
C A P U T X.
irra- tor unuiquilque quo graviora nagitia cómmile-
* L omni riti, eo fit inibìentior. N a m q u e ufu atqué
De tribus caufis ob quas muta animantia per d ilu -
v ium fubjetta f in t poena, (fi quemadmodum f in -
fu s nofiri peccato moriantur}ac Deus teßamentum
fu um cum jußo ftatuerit..
Gen. 6.17 . 3i- 'U&cumque, inquit, i n terra, morien-
V J tur. Quid utique muta deliquerant
animantia : qua càufa fubjeóta funt pcene, que
peccandi fenlum non habent ? Sed quemadmo-
dum in bello cùm imperator ab hofte occidi-
tur , commoritur ejus exercitus , atque omnis
comminuitur virtus militaris : fic non difcrepa-
re à juftitia viium eft , cùm interiret homo cui
regalem quam dam dominus Deus in omne ani-
mantium genus poteftatem dedit, ut omnibus
volatilibus, feris, beftiis imperiali preeflet auc-
toritate , quód etiam pecudes ,6c quecumque
erant irrationabilia commorerentur ammalia.
Denique fi quando eft peftilentiä, corrupto cè-
Ii traftii, prius ea que fiint irrationabilia lues
dira contaminar, & màxime canes, equos, bö-
ves 3 atque ea inficit que cum hominibus con-
veriari videntur: fic morbi vis etiam genus hu-
manum implicat. H e c igitur prima cauià , ut
arbitror ,jufte adièrtionis.
31. Secunda illa, quia nemo accuiàtnaturam,
cur reliqua corporis noftri membra moriantur
folo capite fublato , cùm multós videamus am-
putatis manibus 8c pedibus fupervivere. Sed
non eadem ceterorum membrorum eft prerogativa
, que capftis 3 ideoque abfciflb e o , unde
ienfus noftri in reliquum corpus prodeunt, coni-
moriuntur etiam omnia membra : nec in eo aut
operatòris providentia deièritur, aut fubftantie
humane fragilitas redarguitur. Similiter ergo
nemo nunc arguat , quia caput & principale
quoddam ceterorum animalium homo eft, quo
moriente non debetmirum videri, fi cetera com-
moriantur ammalia.
33. Tertium ilJud e f t , quia rationis expertia
non propter de fèd •"opter hominem generata
iunt anknalia 3 ho. nis enim cauia eile precepta
funt, ut eorum iubjectione humana p re f
taret conditio. Denique gratie hominis adirici.
8. s. buit Propheta dicens : Omnia fubjecifii fub pedi-
bus ejus, oves (fi boves univerfas, infuper (fi pecora
campi, i/olucres cali (fipifces maris » quia propter
ipfum illa omnia : alia prc ’ r utilitatem , alia
delectationis '--aria, aliavoijptatis. Conièquens
ergo era t, ut cùm deleretur homo à facie terre
a. Edit. Rom. actiones finguU. A l ix ,& mff. pajfiona. Sic etiam
infra eadem Rom. edit, inferi crimina, ubi a lia , & mlT. referteriiam
exercitatiorie improbitas augetur, 6cimpiinita-
.te nutritur audacia. Recedit itaque ab omni ref-
peftu honeftatis , & in eo terrena omnia inorili
ntur lethalis peccati acerbitate, qué vera &
perpetua morte peccacorem deleat. N e m ò
ènim gräviüs moritur, quam qui peccato vivit.
Moriuntur in a eo lìngule paffiónesanoritur viiiis
qui peccatum annuntiat, qui mulieri fallaci in^
tendit, qui capitur alieni vultus decore, quem
oculi meretricis ligaverint, quem adipeftus illa-
queaverit fornicane. Annon videtur mori, qui
ubi libidinis telum impreflerit, qui fpontaneus
in foveam mortis irruerit ? Moritur & auditus,
cùm refert crimina, cùm iòllicitantis adulteri
ièrmonem annuntiat, cùm inièrit animis verba
meretricis que ièducit juvenem multo blandimento
ièrmonis 3 laqueis autem labiorum ilio-
rum illigat eum. b Moritur vox filentio , fi non
confiteatur Deo. Moritur multiloquio 5 quia
fcriptum eft : E x multiloquio non ejfugies peccatum. Prov
Moritur per iracundiam , cùm pretefgreditur 19•
menfuram ultionis. Omnis namque poftremo
feniiis moritur, fi minifter fit iniquitatis.
35; Et ideo quia terrena omnia moriuntur diluvio
, folus autem juftusineternum manet,ad
ipium dicitur : S tatù am teßamentum meum a d te ,• Gen.
quia ipie divine eft heres gratie , ipie celeftis
poilèflor hereditatis, beatiflìmorum confors bonorum.
Et homines quidem cùm moriuntur
patrimonium fuum teftamento tranfcribere fo-
lent 3 nec cedit hereditas , donec vivit teftator>
Deus autem cum fit fempiternus , transfundit
juftis divine hereditatem fubftantie 3 & ipfe non
indigens donat iiia fine ullo donationis diipen-
dip , quem non gravane fuorum conibrtes bonorum
, magifque fruitur eo quo nos utimur.
Denique dominus Jeiùs pauper faétus e ft, cùm
dives eilet, ut nos illius inopia ditaremur : qui
Teftamentum utrumque iuo confummavit fan-
guine 3 ut nos vite fue coheredes, & mortis fa-
ceret heredes, quo 6c vite haberemus confor-
tium, 6c mortis beneficium. Multum autem tri-
buit jufto, dicendo : Statuam teßamentum meum
ad te 3 eo quod ratioriabilis & fidelis vir fit teftamentum
Dei. Ipiè eft enim hereditas, ipfe poi!
ièflìo ,in quo virtus divini teftamenti eft, in quo
fru&us judicii, in quo hereditas promiffionis, de
quo David dicit : Ecce hereditas Domini , f i l i i mer- Pf. n
ces fru clu s ventris.Sed jam ialva expofitione pro-
fundioris myfterii ad reliqua pergamus.
b. Edit. ant. Moritur ex filentio .-’m elius Rom. & cod. Co ib . ac
Long- Moritur vox filentio.
C A P U T
C A P U T XI .
Vtrum ]ußum ßbi ac fuis faiuti ejfe ; licet nonnumquamfludium
relaxanti obrepat error. Non femper
jußum ejfe apud Deum quijußus fit apud homines.
Denique mentem inter pajfiones quafi patrisfamilias
obire officium.
36. T N tr a , inquit, tu (fi omnis domus tua in ar-
I cam; quia te v id i j u ff um cor am me in genera-
tione ifia . Manifefte fides prophetice ièntentie B
etiam hoc adftruitur loco 3 quia ftultus fibi foli,
ftultus eft , fapiens autem fibi & plurimis iapit.
Itaque Noe jufti merito etiam domus ejus in
diluvio ièrvatur. Sic in mari navigantes, & in
bello exercitus, fi illis non défit gubernatoris,
peritia, iftis imperatoris prudentia, à periculo
turi funt aliena ope. Sed quia boni imperatoris
bonus exercitus eft 3 ideo etiam in eo laudem
jufti intelligimus non preteriri, qui talem inftir
tuit domum fuam , ut virtutis jfulgeret confor- C
tio 3 meritoque invenit iàlutem cognatio. Nec.
répugnât, quiapofteaaut filius, aut uxor of-,
fendit. Dormiebat juftus, cùm erraret filius.
Femina quoque ut pote fexus fragilioris mole
periculi turbata, quetotum orbem divino incendio
perire crederet , quid miraris fi virum
non potuit fequ i, cùm ipie juftus ab Angelis.
monitus vix evaièrit ? Quid autem miriim fi ho-
mini obrepit error, aut iè relaxatintentio ? Argue
ergo quia & jciftus inebriatus eft. Sed hec D
loco fuo refervanda arbitror.
37. Nunc quod ftipereft confideremus. Pul-
cre enim dixit : £¿uia v id i te ju ßum cor am me in
generatione f ia . Multi hominibus jufti videntur,
pauci Deo : aliter hominibus, aliter Deo. Ho minibus
fecundum vite ipeciem-5 Deo iècun-
dum puritatem animi, virtutis veritatem 3 homines
que foris funt probant : Deus que intus
examinât. Perpeníe autem addidit : Jn generatione
ifia; ut ñeque íuperiores condemnaret, E
ñeque pofteriores excluderet,reéteque diluvium
faftum adftrueret interitu generations ejus que
non haberet confortium equitatis. H e c fecundum
Iitteram.
38. Altior autem fenfus provocar nos, ut hoc
putemus vigòrem mentis in anima efle , òc ani-
mam in corpore, quod eft paterfamilias in domo
fua. Quod enim in anima mens, hoc anima in
corpore. Si mens tuta e ft , tuta eft domus, tuta
anima : fi anima incolumis , incolumis caro. F
Mens enim íbbria paifiones omnes cohibet, fenfus
gubernat, fermonem regit. Ideoque bene
dicit Dominus jufto , intra t u , hoc eft , in teip-
fum intra, in tuam mentem, in tue anime principale
j ibi ialus eft, ibi gubernaculum, foris diluvium
, foris periculum. Si autem intus fueris,
& foris tutus e s } quia ubi mens fui arbitra eft ,
bone iunt cogitationes, bone funt executiones.
Si enim nihil vitii mentem obumbret, fincere
cogitationes iunt. Si ftudio fit caftitas, cordi fit
a. M(T. Corb. 6c V at. quin nlfhn efi ad fimilitudinem & c- H in c |
nobis videtur à vero non abhorrcre aliqa id prius de primo numero
fuifle d iíliim , quo poftea fublato non minimum obicurita-
tis toti huic loco fubonum eft.
b. I ta mlT. Corb. & Long. V a t. autem cum edit. G ill, ac Rom.
non efi dubium quin rationabilc. Am. Sì. Era. Non efi dubium.
2 4 2
A temperantia, nulla inardefeit fiamma libidinis,
nulla ulcera proièrpunt egritudinis. Sobrietas
epim mentis, medicina eft corporis,
C A P U T X I I .
Septena ammalia munda utriufque fexus (fi bina
tmmunda in arcam induci, quodfeptimus numc-
rus facer acplenus f i t, ficus vero fecundus. In
nobisfieptenarium quoddam femineum ejfi, fed ad
virilem conditionem ab erudito viro promoveri.
Poßremo humanam naturam defignari contrario-
39- \ T Unc confideremus qua ratione induci Gen.
¿ X j in arcam jubet à jumentis mundis fep-
tem 6c ieptem, mafculum & feminam : ab im-
mundis autem duo 6t duo , ut nutriatur femen
in omnem terram. Et ut ego arbitror , inire
mundam adferit hebdomadam 3 quiamundus6c
iacer feptimus numerus. Nulli enim mifeetur,
nec ab alio generatur. Ideoque virgo dicitur,
quia nihil ex fe generat 3 meritoque tamquam
materni, exfors immunifque partus, & muliebris
c o p u le , etfi hebdomas femineo nuncupetur
vocabulo, virilis habet fandificationis gratiam :
Omnis enim mafculus adaperiens vu lvam fa n t tm t xod
Domino vocabitur. Et in Propheta habes: Effu- ij>-
dity (fipeperit m afculum, id e ft, iàn&um. Secun- ^a‘
dus autem numerus non eft plenus,quia divifus.
Quod autem non eft plenum, vacuum habetur.
Septimus autem numerus plenus, quia hebdomas
, ut decas3 & fimilis ilhus primi, a quia fada
eft ad fimifitudinem illius qui eft femper, à quo
profluunt, & moventur que funt in omni genere
virtutes. H e c naturalia.
40. De moralibus autem ut dicamus,b non éft
dubium quod irrationabile anime noftre in
quinque iènius dividatur, & vocem, 8c generatori
um , que narurà videntur elle feminea 3 quia
fenfus noftri in materialia & fecularia cito re-
punt. Unde claret eos mollioris nature habere
lubftantiam. Sed erudito & induftrio viro munda
omnia 3 quia iàpientia exercitati viri & vir-,
tus firmamentum his virili transfundit judicio.
Ergo prudentis & c propofito gubernantis ex in-
firmioris fexus quaiitate in fortiorem iubftan-
tiam transferuntur. Valida enim iàpientis 6c fixa
ièntentia eft 3 non mutabilis , ut ftulti èc infi-
pientis qui confilio nutat incerto , ut improbi
qui non quod verum 6c juftum fit eligit , fed
quod fibi commodum velit, feindit à vero , fe-
cernit à jufto. Juftitia enim fingulare eft bonum,
per fe ipia fuo tanti ipedatur pretio. Iniquitas
vero velut dividua parit , nunc odio inflexa ,
nunc queftu, & ea que funt dividenda confurn
dit. Stultus enim ut luna mutatur , & verfico-
Ior, aut humorum varietace difformis animam
fuam in leprofi corporis fpeciem turpi conta-,
gione commaculat, iàlubres cogitationes noxiis
fiepe permifeens.
41. Sed fortaflè quia munda & immunda in-
| §ÌHod m,m rationabilc.
I c. Edit. Am. ac Era. propofitum gubernantis ex infirmioris fexn
I qualitate in fortiorem fub ft an ti am transferuntur. G ill. & Rom.
J propofitum gubernantis■ efi infirmioris fexus qualitatem . . . . trans-
I forre. MU’. Corb. & Long, melius ut in tex tu, ubi fubintelligen.-
I da v o x , fenlus.