^ > torum ièrie deviando trepidaverit, tamquam A
clavum anima: fluéluantis mandata cslellia ti-
meret amittere $ divina: mifericordis plus tri-
buens quod recepit amiiTum , Se iibi aliquid
ufurpans gratis quod revertatur.
C A P U T IX.
A n decuerit a Deo praceptum homini de cibo duri $
& cur in proponendo, pano non difium fu e r it ,
moriemini, fed morte moriemini > ìJ B
42. TjyyH Unc qus fit illa ratio conilderemus ,
[ quid fit iftud quod cùm mandatum
daret homini, de illa admirabili beataque vita
prsfcribens, necontrafaciens morte moreretur,
de manducando Se non manducando putaverit
elle mandandum. Sunt .im qui putant nequa-
quam mandatum iftud v onvenire cs li & terrs
atque omnium creatori -, nequaquam dignum
incolis paradifi ,.eo quod illa vita iimilis Ange-
lorum fit. Et ideo non terrenum Se corruptibi- C
lem hunc cibum efui fuiflè poiTumus a: (limare j
quia qui non bibunt, neque manducant, erunt
il cut Angeli in cado. Cùm igitur in cibo ncque
prasmium ile , quia efcanòs non commen-
dat Deo ; neque magnum periculuin ile , quia
a non quod intrat in os, a coinquinat hominem,
fed quod exit de ore : videtur fine dubio à tanto
au&ore non eflè prsceptum , nifi fc’- c cibum
ad illum propheticum referas, quia pio magno
e fai. 6f. ' prsmio Dominus fan&is pollicetur luis : Ecce qui
ferviunt mihi", manducabunt : vos autem ejurietis.
Hic eft enim cibus in quo vita definitur s te rn a ,
quo quifquis fuerit defraudatus , morte morie-
tur. Quandoquidem panis vivus atque csleftis
ipie Dominus e ft , qui vitam dat huic mundo.
fohan. 6. Un de Se ipie ait : Nifi manducaveritis coment
rrieam , ó* bibeyitis fan% 'inem meum , non habebi-
tis vitam atemam. Era ergo panis aliquis de
quo prsfcripferat edendum paradifi incolis.
pf 77 - ir- Quis ille ? Accipe quem dicat : Panem , inquit,
Angelorum manducavit he . Eft enim bonus panis
, fi facias voluntater. Dei. Vis feirequam
bonus panis ? Iplè Filius manducar hunc panem,
fohan. 4. de quo ait : Meus cibus ejl ut faciam voluntatem
Patris mei qui in calis eft.
43. Itèrum videamus qua ratione dominus
Deus Ada: dixerit, morte moriemini : quid in^
terfit, utrum aliquis dicat, moriemini, an addat,
morte moriem: ; Oftendere enim debemus nihil
fuperfluum in Dei efle mandato. Itaque hoc ar-
bitror. Cùm duo fibi fint contraria mors Se vita
, lècundùm fimplicem fermonem à vita vivere
dicimus , à morte mori. Si autem geminare
velis utrumque, quia vita vitam fa c it , dicitur,
vita vivitf\c\xt habes in lege. Et quia mors mor-
tem facit, dicitur, morte monetar. Non eft autem
fuperflua ifta geminatio : eft enim vita ad mor-
tem, Se eft mors ad vitam -y quia quis Se dum via.
M f f T h . D iv . Big. & Gcm. Communicat. non anale j in ià -
cris enim litceiis idem eft commune, quod pollutum icu in-
. quinacum. Etpoft tria v el quatuor verba mff. Big. Gem. Mich.
ut de a tur- Rem. T h . videtur fine dudio tanto and ore praceptum.
S. T h co d . indignum tanto auBore. Edit. G ill. ac Rom. a tanto
auBore praceptum. D iv . Laud- cum edic. Am. & Era. fine dubio
d tanto auBore non effe praceptum.
b. Mff. omnes, morte vivere , vita mori. At contra edic. morti
Vivere, vita mori.
v i t , moritur * Se duitì moritur , vivit. Fiunt ergo
quatuor diftinctiones vita vivere, morte mori
,*> morte vivere, vita mori. Cùm igitur hsG b
ita lè habeant, ufus & confuetudinis prsjudi-
cium debemus excludere -y quia ufus hoc habet
ut communiter dicatur vivere,Se qui vita: c vivit, c
Se qui morti vivit : Se communiter dicatur mori
vel ille qui morti moritur, vel ille qui vita: mori-
tur. Itaque ex quatuor illis duo fignificat , ut
dicat viventem vivere, nec melius deteriufque
diftinguat, Se dicat morientem m ori, nec inter
malam Se bonam mortem videatureflè diferetioi
Nam indifereta qusdam vita lignificatiti, qua-
Iis irrationabilium aut etiam parvulorum, & indifereta
mors sque,
4 4. Sequeftrato igitur lifii communi, quid fit
vita vivere, & quid fit morte mòri, & quid fit
vivere m orti, & mori vita: conilderemus. Puto
enim fecundum Scripturas, quia vita vivere ad-
mirabilem quamdam illam vitam beatamque fi»
gnificet, Se hunc vivendi ufum fpirandique mu-
nus cum beats v its gratia veluti conjunitum, Se
quadam participationepermixtum demonftrare
videatur. Hoc eft enim vita vivere , virtute vivere
, beats v its a&u tabere in iftius corporis
vita. Contra autem ir. /te mori quid eft aliud •
nifi cum morte corporis deformitatem fignifica-
re morientis , cujus Se caro communi vivendi
munere defraudetur, Se anima v its s te rn s ufiim
habere non poffit ? Eft etiam qui vita moritur,
£) ut qui vivit corpore, fed adfcu moritur ilio : quales
illi funt, de quibus ait Propheta : Defendant pf. ¡4.16.
in infernum viventes. Et illa de qua Apoftolus
dicit : ftìupniam vivens mortua eft. Quartum ili- x- Tim.
pereft , quod funt qui etiam morte vivunt, ut 6'
martyres iànébi, qui utique moriuntnr ut vi-
vant.Moritur d caro,ied vivit grada mortuorum. a
Ergo abfità nobis,ut participes mortis vivamus:
fed contra participes vits moriamur. Sandus
enim nec v its iftius iè vult efle participem, qui
E ait : Cupio dijfolvi , & cum Chrifto effe ; multo enim Philip, i-
melius. Et alius, Heu me, quod incolatus meus pro- pV u?
longatus eft ! Dolens utique cùm coniortia v its
iperet sterns ,iftius v its fragiiitateie contineri.
Et ideo poflìim è contrario dicere, quia etfi vita
vivere bonum eft y v its tamen vivere ambiguum
fit. Poteft enim dici quis v its vivere , hoc eft
v its s tern s iftius vita corporis militare. Poteft
etiam dici v its vivere, hoc e ft, vel quemeum-
que, vel fandum iftius v its habere defiderium
E corporalis • ut verbi gratia, fi quis ideo honefte
putet efle vivendum , ut is longsvitatem v its
bonis adibus coijfequatur , quales plerique in-
firmiores funt quos h sc vita deledat.
45. Sicut ergo v its vivere quid fit accepimus,
quid fit morti mori accipiamus,vel mortic vive- e
re. Poflunt enim eflè qui moriantur m or ti, Se
qui vivant vits. Nam f qui non ita v iv it, ut iè- £
cundum mortem anims fus vivat, is morti moc.
M ff. S. T h . vel ille qui morti moritur, vel ille qui vite. Itaque
ex quatuor illis & c . Rem. vel ille qui morte moritur , vel ille qui
vita v iv it. Itaque & c. in quorum neutro habecur , & qui vita v iv
it , & qui morti vivit.
d. M f. Rem. moriuntur carne, fed vivunt gratia mortuorum.
c. Mff. & vet. edit, magno confenfu, vel morte mori.
f. Mil- S. Rem. 6e S. T h . Nam qui non vita v i v i t , fecundum
mortem anima fua vivit. Is morti moritur, qui non eft obnoxìus & c . .
ritur, qüia.non eft obnoxius morti, id e li, ne-A emergit. Quomòdo enim quando foiiis faduá
xus eum srumnois mortis amifit, non con-
ftringitur vinculis mortis sterns. Mortiius eft
morti, hoc eft , mortuus eft peccato , mortùus
eft pcens : cui contrarium eft pcens vivere, hoc
eft, quando quis vivit ad pcenam, vivit ad mor-
tem. Qui autem moritur ad pcenam, moritur ad
mortem. Eft etiam qui in hac vita pofitus mo-
riatur ad vitam, ficut ille qui ait. Vìvo autem jam
non ego, v i v i t autem in me chriftus. Peccato enim
I Rem. 6. 4.
Me». 8.
eft Adam , non didum eft bonum efle fadum
Adam : quando autem & mulier ex eo fadaeft,
tunc efle boria omnia comprehenfum eft ? Licet
illìe ómnem laudaverit creaturam, Se univerlí-
fcatis creatio fit probata, quohiam in homine d
haturs prsdicata communitas eft : tamen non
videtur otiofum, qua ratione ubi ibìiis fadus eft
Adam, nonfoiumnequaquamprsdicatio boni
complacito operi adjeda fit • led etiam didum
mortuus e ft, Deo v iv it , hoc eft , mors in eo B fit non eflè bonum Ibliinì hominem : cùm icia.
mortua eft , lèd vita v iv it, qui eft dominus Je.
fiis. Ergo bona vita eorum qui Deo viyunt,
mala vita eorum qui peccato vivunt. Eft etiam
media v ita , ut animantium ceterofum , ficut
habes ieriptum : Producatterra animamviVentém
fecundum genus. Eft etiam vita mortuorum, ut
Deus Abraham, Se Deus Ilà ac, Se DeusJacobj
quia Deus mortuorum non e f t , lèd vivoriim-
Sunt etiam quibus communitas eft qusdam
mus quod antequam fieret mulier, non errave-
rit Adam j poftea Vero quam mulier eft fa d a ,
prior divinum prsvaricata mandatum , etiam
virum fuiim traxerit in errorem, Se incentivitiil
ejus exftiterit. Si igitur viro culps audor eft mü-
lie r , quemadmodum pro bono videtm adjeda ?'
Verum ficonfideres quiaDeo univerfitatis eft cu-
r a , invenies plus pläcere Domino debuiflerd in
quo eflet caula univerfitatis, quam condemnan-
S . A u vu ft.
tont. pul.
mortis Se virs , de quibus ait Apoftolus dicens: C dum fuifleillud in quo effèt caula peccati.Et ideo
S i commortui eftis , dr convivetis. S i enim compianta
t i, inquit yfumu sfimìlitu dini mortis ejus , fimut
¿ r refurreéiionis erimus : feientes quia vetus homo
nofter ftmul confi xu s eft cruci-y u t deftruatur corpus peccati
, u t u ltra non ferviamus peccato, ftfui ** enim
mortuus eft, juftificatus eft à peccato. Sicut autem
figuras multas v its diximus, ita etiam mortis in-
veniemus. Dicitur enim mórs mala , fecundùm
illud: Anima qua peccat,ipfa morietur. Dicitur Se
quia ex viro lolo non poterat humani eflè generis
propagano, prónuntiavit Dominus non eflè bonum
foium eflè hominem. M a l u i t enim Deus
plures eflè quos falvos facere po at , Se quibus
aonaret peccatum , quatti unum lolum Adam,
qui liber eflèt à culpa. Denique quia idem ùtriuil
que audor eft operis , venit in hunc mundum,
ut lalvos facèretpeccatores. Poliremo nec Cain
parricidii reum priufquam generaret filios, pa£
mors communiter , ficut habes verbi gratia : b D.fus eft inferire. Ergo propter generationem fuc-
Quia Adam vixit tot annos,8c mortuus eft,&; ap.
pofitus eft ad patresfuos. Dicitur etiam mors per
baptifmatis làcramentum , ficut habes '. Confe-
pultifumus cum ilio per baptifmum in morte. Et alibi:
S i autem mortui fumus cum ch r ifto , credimus etiam
quodftmul vivemus cum ilio. Vides quia mors qui-
demc appellatione dicatur,fed lis e vita fit noftra.
C A P U T X.
Cur hominem Deus non approbarit nifi poft fa t tam ^
mulierem j dr id maxime quod per hanc ille de-
ceptus peccaverit: itemque cur eadem non de terrai
u t Adam ,fed de cofta ejus creata f i t ?
46. T Tem alia qusftio, quia dixit Dominus:
Non eft bonum foium eftè hominem. Primo
omnium cognofce quia in fuperioribus, ubi hominem
finxit Deus de limo terrs , non addidit:
ceflìonis humans debuit mulier adjici viro. Denique
hociplà verba declarant dicentis Dei, non
bonum lolum eflè hominem. Nam etfi mulierr
prior peccatura erat j tamen redemtionem fibi
paritura non debuit ab ufu divins operationis
excludi. Quamvisenim Adam non fedudus,
mulier autem feduda Se in prsvari itione fuerit
j làlva tamen -, inquit, erit per 1 iorum generationem
, inter quos generavit Se Chriftum.
48. Nec illud otiofum, quod non de eadem
terra de qua plafmatuseft Adam, lèd de i'pfius
A d s cofta f a c t a fit mulier j ut feiremus unam in
virò Se muliere Corporis eflè naturam , unum
fontem generis humani. Ideo non duo à principio
fa<fti vir Se mulier, neque duo v ir i, neque
dusmulieres, lèdprimum vir, deinde ex eo mulier.
Unam enim naturam volens hominum conf
tituere Deus , ab Uno principiò creaturs hujus
[1 Tim. i .
'A &IJ.
E t v id itD e u s quia bonum quemadmodum in F incipiens multarum & difparium naturarum eri.
fingulis operibus fuis. Na»., dixiflet illic bonum
efle, quia homo faclus e ft, inveniretur hoc elfe
contrarium, uthic non efle bonum diceret, cum
in fuperioribus bonum efle dixiflet. Sed hoc ibi
cognofce, ubi foium Adam fecit. Ceterum ubi
communiter comprehendit Se virum Se mulierem
fadlos,licet neibiquidem dixeritlpecialiterj
tamen quia poftea habes: V id it Deus omnia qua
f e c i t , d* ecce erant bona v a ld e , evidenter declara-
tur bonum efle quod Se vir fit faclus, Se mulier.
4-7. Sed ex hac qusftione alia qusftio rurfus
a. §hti enim mortuus eft , juftificatus eft apeccato. H x c in Mil*
quinque dciiderancur.
b. Ica m f f & vct. edit. A tc d it . Rom .Abraham v ix it tot annos,
. . . a d populum fuiim ■ Hand male forfitan Iegeretur, S^uta quidam
& c. uc effet excmplum indeterminacum. Sed fine audorita te in
texcilni nihiJ intrudimus. , . .
c. Ica mff. V a t. T b. D iv . S. T h . Laud. & edit- Am. & Era.
puit facultatem. Faciamus , inquit , e i adjutori
ttm fimile fib i. Adjutorium ad generationem
conftitutionis humans intelligimus. Et vere bonum
adjutorium. Nam fi prò meliore accipis:
adjutorium, major qusdam in catilà generatio-
nis operatio mulieris reperitur 5 ficut iftius terra:-
qus feminaprimo acceptacohibendo paulatim
fbtu iùo adolefcere facit, Se producitin fegetem.
Ineo io-itur adjutorium bonum mulieris^ quamquam
etiam inferior dicatur adjutor -y ut Se in ufit
reperimus humano, quia dignitate potiores ple-
Jviff vero Big- Gem. & Mich . vides quìa mors quidem appellatione
iudicatur, fed hac Sic. Edic. G ill. vides . . . . dicatur, fed haci '
fed vita f i t
. Rom. denique , vides quia h
d. Icafex m f f & sm
Rem. a
:t. Codex D i
T h . quonian.
& Rom. edit, creati
in bona naturapradsca