gruentem adhuc non acceperatàpioprio conditore.
27.Ec fortafle dicane: Cnrenim Deus,ficut dixit
Se facta flint,non fimul ornatus congruos afliir-
gencibus donavic elementis$quafi non potuerit,
cxlum infignitum fhellis fubito ut creatum eft,
refulgere, Se floribus ac frudibus terra vefti-
ri ? Potuit utique, fed ideo primo fa d a , poftea
compofita declarantur j ne vere increata Se fine
principio crederentur, fi ipecies rerum velut
ingeneratx ab initio , non poftea addita vide-
rentur. Incompofita terra legitur, & iifdem à
Philofophis xternitatis, quibus Deus, privile-
giis honoratiiTj quid dicerent fi ab initio ejus
ulcritudo vernaifet ? Demerfa aquis deferi-
icur, velut cuidam principiorum fuorum ad-
dicla naufragio, Se adhuc à nonnullis fed a non
creditur 5 quid fi decorem primogenitum yin-
dicaret ? Accedit illud, quod imitatores nos
fui Deus effe voluit, ut primo faciamus aliqua,
poftea venuftemusj ne dum fimul utrumque
adorimur, neutrum poifimus impleré. Fides
autem noftra quodam gradu crefcit. Ideo primo
fecit Deus, poftea venuftavit, ut eumdem
credamus ornafle qui fe c it, Se feciffe qui or-
navit -, ne alterum putemus ornaffe , alterum
creaviffe : fed eumdem utrumque elle operatimi
5 ut primo faceret, poftea componeret,
a 1 ut alterum altero crederetur. Habes in
lohan. H. Evangelio hujus rei evidens teftimonium. Nam
fulcitaturus Lazarum Dominus , juflìt ut Ju-.
dici removerent lapidem de fepulcro, ut mor-
tuum videntes, poftea refufeitatum crederent.
Deinde vocavit Lazarum, Se reiurrexit, Se Iiga-
tis manibus Se pedibus exiit foras. Nonne po-
terat remo vere lapidem, qui poterat mortuum
felicitare ? Et qui potuit defundo vitam red-
dere , non potuit nexus lolvere vinculorum ?
Cui vindis pedibus greffum dedit, huic non
potuit ruptis vinculis incelfum reddere ? Sed
utique advertimus quod voluit primo demon- '
ftrare mortuum, ut oculis fuis crederent : deinde
refufeitare : certio jubere ut ipfi vincula fu-
neris folverent • ut inter ifta fides infunderetur
infidelibus , Se per gradus quofdam credulitas
riafeeretur.
C A P U T V i l i .
Terram ineompofitam fu ijfe ; turn quia in ea n ih il
L maria ilio fine diftinda, Sc ideo vago fludu, Sc
profundo gurgite terra inundabatun Confiderà
d iß in f f i , tum quia tenebris ejfet v elata. M a li-
tiam per tenebras non intelligendam Spiritus fa n - ■
ttus quiferebaturfuper aquas-,aliaque declarant:
f e d v e l maxime quod m a litia non nifi à nobis
oriatur.
28. T ’J 'Ecit ergo Deus primo cxlum Se ter-
i> ram , ea tarnen non quali b perpetua,
fed quali corruptibilis creatura; confummationi
E/a. ji. i. voluit fubjacere. Unde in Eiaix libro ait : T ol-
lite in edum oculos vefiros, ó * adfpicite terram deor-
fum ; quia edum u t fum u s foli datum e f i, terra autem
u t veßimentum veterafeet. H x c terra eft, qua;
ante erat incompofita. Nondum enim erant
a . MiT. Gem. fed a lia m anu, item V iö o r in . unus & edit. G ill. J
a c Rom. ne alterum alteri deejfe. Edit. Am. Pet. Eta. ne alterum I
fine altero, & c . ]
, quia etiam nunc paluftri uligine terra in-
horrere confuevit > nec patiens eft vomeris, ubi
infiifus terris humor exundat. Erat ergo incompofita
-, ut pote folertis agricola; inarata
culturis, quia adhuc deerat cultor. Erat incompofita
j quia nuda’ gignentium, nec thoris
herbola ripar um, nec opaca nemoribus, nec
beta fegetibus, nec umbrofa fuperciiiis mon-'
» tium, nec odora floribus, nec grata vinetis.
Merito' incompofita, qua: ornatibus indigebat,
cui deerant vitium lerta gemman'tium. Often,
dere enim voluit Deus , quia nec mundus ipfe
haberet gratiam, nifi eum vario cultu operator
ornalfet. Cad um ipfum intextum nubibus,
horrorem oculis mceftitiam animis excitare
confuevit. Terra imbribus madefada, falli-
dio eft. Maria procellis turbata, quos non in-
cutiunt metus ? Pulcherrima eft rerum fpecies,
^ fed quid elfet fine lumine ? quid fine temperie?
quid fine aquarum congregatione, quibus ante
demerfa poli hujus habebantuf exordia ?
Tolle folem terris, tolle cadis ftellarum globos,
omnia tenebris inhorrefcunt. Sic erant an-
tequam lumen huic mundo Dominus infunde-
ret. Et ideo Scriptura ait -y quia tenebra erant f u - Ge»,
per abyffum. Tenebra; erant, quia fplendor dee-
rat lucis. Tenebra: erant, quiaaer ipfe tene-
brofus eft. Aqua-ipíia fub nube tenebrofe eft ,
* quia tenebrola aqua in nubibus aeris. Erant
ergo tenebrx fuper abyflos aquarum. Non-
enim malas intelligendum arbitror poteftates,
quod Dominus earum malitian creaverit j cùm
utique non fubftantialis , fee 'cidens fit niali-
tia, qux à natura: bonitate deflexit.
29. Itaquein conftitutione mundi opinio ma-
litix interim fequeftretur, ne divinx operatic-
n i , Se pulcherrimx creaturx, ea qux decolora
funt, admifcere videamur, maxime cùm fe-
quatur : Etfpiritus D ei fuperferebaturfuper aquas, ibid.
Quern etli aliqui pro aere accipiant, aliqui pro
lpiritu quern fpiramus Se carpirmi? aurx hujus
vitalis ipiritum j nos tarnen cum fendorum Sc
fidelium fententia congrue' :s, Spiritimi íanc-
tum accipimus, ut in conftn .ione mundi operario
Trinitatis eluceat. Prxmiffo enim} quia in
principio fe c it Deus cd um & terram, id e ft, in
Chrifto fecit Deus , vel Filius Dei Deus fecit,
vel per Filium Deus fecit^quia omnia per ipfum
fadafunt, Se fine ipfo fadum eft nihil,fupererat
plenitudo operationis in Spiritu, ficut fcrip-
tum eft : Verbo D omini.e d i firmatifu n t , ó - Spiri-
tu oris ejus omnis virtu s eorum. Itaque quemad-
modum inTlalmo docemur operationem Verb
i, quod eft Verbum D e i, & virtutem quam
dedit Spiritus landus j ita hie propheticum
refultavit oraculum, quia Deus dixit, Se Deus
fecit, Spiritus quoque Dei fuperferebatur Clíp
e r aquas. Ornando enim polo cadi, germi-
naturis terris pulcre Spiritus fiiperferebatur,
quia per ipfum habebant novorum partuum
femina germinare, fecundum quod dixit Proli.
Ica miT. duodecimac vet. edit. M lf. vero Cxnomau. Coi'b.
unus, & Rom. edic.perpetuas, fed quaficorruftibilei creaturas. Va t.
Cod. perpetuar» . . . . torruftibilem ereaturam.
pheta :
cun WHi I hoc M IaPrus id monem
c a ■ ----------- wp.u» au iiiorcem.
bed ex 11s qa¡e jam diximus, pofTumus coliisefe
quia non eft viva fubftar' a , fed mentís atqiie
animi depravano j á trami., yirtucis devia, qui-
ìncurioforum animis quam Frequenter obrftiir.
Non igitur ab extrañéis eft nobis ¡ quam á nobis
ipiis majus periculum,' Intus-eft adveifariiiSi
mais auclor erroris, intus, inquam, clauiùs ih
nobifmetipiìs. Propofitum tuumipeculare ha.
nwabts factem terra. DemoneSvrus,qui Sed ex iis nw a b is faciem DeniqueSyrus,qiii vicinus Jam divim,,, _____
Hebrxo e ft, Sc fermone confonat in plerifque
Se cöngruit, fic hab et: E t Spiritus Dei fo veba t
a q u a t, id eft vivificabat, ut in novas coveret
creaturas, Se fotufuo animaret ad vitam. Nam
etiam Spiritum fandum Iegimus creatorem
dicente Job , Spiritus d iv in u s qui f e c i t me. Sive
ergo Spiritus lahdus fuperferebatur fuper a-
quas tenebrx contrariarum' virtutum fuper
-,— , vircuuum luper obiittuumm tnuixx mmeennttiiss eexxpplloorraa t. eexxccuubbiiaass oobbtteeiiiiddie
H H p o t e r a n t I u b i iocumfibi tanta gra- B adverfum mentis tux cogitatìones Se animi ttiiaa vvimnddiiccaabbaast :: lliivvee^■. uutt qquuiiddaamm vvoolluunntt,. aaeerree-mm <11111111 tupiditates.
cu.
niditates. Tu inferi hi .
accipiant, reípóndeant qua ratione Spiritum
Dei dixerit, cüm fatis fueric ípiritum nunéU-
pare.
•30. Hi ergó volunt á domino Deo nóftro
quatuor primuiiüelemehta generata , cxlum
terram, mare , aerem 5 eo quod cauíx rerum ■
ignis Se aer, terra & aqua lin t, ex quibus mundi
Ipecies bonftat Se forma. Ubi igitur tenebrx
Tu ípfe tibi es caufa improbitatis, tu
ipíe dux flagitiorum tuorum , atque incentdr
criminum. Quid alienam naturam arcelíis ad
excuíationem tuorum IapFuum i Utínam te ipFe
non impelieres , utínam non prxcipitares, uti<
nam líon involveres aut ftudiis.immoderatiori-
bus, atít indignatiohe, aut cupiditatibus , qux
nosinnexos velut quibiiFdam retibus tenent Et
_ _ _ _ _ igKur reneorx ccecrrttee minn nooDbii fitt mmooddeerraarrii fittuuddiiaa,, ccoolhiiibbeerree iirraa..
— .j— ......... .j-u.iauuni lutimi iittucre porue.
nequitiarum fpiritalium locum habere potue- c oundiam, coercere. cupiditates : in noiiis eft
runt, cum auguftx huius decoremfi?ura: m n n . etiam inHnlo-r»«» i.-r • i-
cùm hqjus decorem figurx mundus
indueret ? Numquid fimul malitiam Deus
, - -'.f.u.iuiw m iiuuis eie
etmm indulgere luxurix , t adolere Iibidines.
infiammare iracundiam , vel infiammanti au*,
rem accommodare , eievari magis fuperbia,
effimdi in ixviriam, quàm reprimi humilicate *
diligere manfiietudinem. Quid naturam accii-
fas 0 homo ? Habet illa velut impedimenta
quxdam,fene£lucem Se infìrmitatem. Sedfenec-
tus ipfa in bonis moribus dulcior, in confiliis
utilior, ad conftantiam fubeundx pararid
creavit ? Sed ea ^ nobis o rta, non à creatore
Deo condita , m .rum levitate generatur non
ullam creaturx habens prxrogativam, nec auc-
toritatem fubftantix naturalis, fed mutabilita-
tis vitium , Se errorem prolapfionis. Eradicari
Iianc DeuS vult de animis fingulorum, quomo-
do ea^r n ipfe generaret ? Clamat Prrooppnheettaa:D: D^e/fii_- unnor,aa conltantiam lubeundx mortis para
n ite a m alt tits vefirts. Et prxcipue fanclus Da- j ) tior, ad reprimendas libídines fortior. Infirmi-
vicl :: Define 'Denne a malo ,. & fac fac bonum ;: quomodo
onomndn tasnnoniip rnrnnrh (ñknoi-,.. _•
ergo ei initium a Domino damus ? Sed hxc opinio
feralis eorum qui perturbandam Ecclefiam
1 —— — cu r . itiUiiUiw
tas quoque corporis, febrietasmentiseft. Unde
ait Apoftolus. Cuminfirmor, tuncpotensfium. Ita- x.Cn 1
que non in virtutibus, fedinfirmitatibus o-feria- 1 °-
batur. Reiponfum quoque divinimi refulfit orai,
culo falutarij quia virtus in infirmitate confum.
matur* Ilia cavenda , qux ex noftra volúntate
prodeunt, delida juveritutis, 8c irrationabiles c*p-M»c.
paifiones corporiss Quorum igitur nos filmus wnd*‘
domini,horum re-
putaverunt. Hinc Marciones, hinc Valentini
hinc peftes illx Manichxorum funefta fando-
rum mentibus tentaverunt inferre contagia.
Quid nobis in ipfo lumine vitx tenebras mortis
inquirimus ? Scriptura divina ialutem fuggerit,
v itx odorem fragrat, uULt tfutuaivviitcaatcecmm lleeggeennssccaa-- aommi, norum principia extrinfecus non repias,
non ut prxcipitn difcrimen incurras. Sim- E quiramus} nec derivemus in alios fed nofea"
i 7 ------------ X------O lin -
pliciter lege o homo, non tibi ipfe foveam pra-
vus interpres efFodiasj fimplex fermo eft, quia
f e c i t Deus calum & terram. Fecit quod non erat
non quod erat. E t terra erat in v ifib ilis , ex quo
fada e ft, erat, Se erat invifibilis- quia exundabat
aqua, Se operiebat earn, Se erant fiiper earn tene-
b ix fuperfuix, quia nondum erat lumen diei,
nondum folis radius, qui folet Se fub aquis laten!
tia declarare. Quid ergo dicunt quod Deuá
ora_mus ea aux nrnnnA nnilr-i G,«-’ j ”
— uicunc quoa ueus .lius aivinx íegis oráculo , fi qms per impruden.
------- , V.. 1U tX.ctUVC1113
creaverit malum cum ex contranis & adverfis F tiam intulerit neceni, accipit impuhitatis fpem
nequaauam fibiadvprk o-pnprfnr.ir i .... /£ __ T*-111
nequaquam fibiàdverfa generentur ? Nec enim
vita mortem generat, nec lux tenebras. Non
enim ficut mutabilitates afFeduum , ; 1 etiam
generationum progreflìones funt. I lk _*x con-
trariis in contraria propofiti deflexione vertun-
tur : iftx non ex contrariis in adverfa defledun-
tur, fed ex ejufdem generis vel audoribus, vel
caufis creatx j in fimilitudinem fui referuntur
audoris.- >
31- Quid igitur a dicemus ? Si enim rieque fine
principio e ft, quafi increata, neque à Deo fada,
linde habet natura malitiam ? Nam mala effe in
hoc mundo nullus»fapiens deneo-avit, cùm fit
1 5 - .OlC.ilmus
ea qux proprie noftra funt. Qt.jd enim
poflùmus non facere ft nolumus, hujus eleftiö.
nem mah nobis potius debemus, quam aliis ad-
fcribere. Ideo etiam in judrciis iftiiis mimdi,
volunta, os reos; non ex neeeffitate compuL
fos, culpa conftringit, poena condemttat. Neque
enim fi per furopem aliquis mnocentem
peremerit, obnoxius morti eft. Quineriam ip.
:fius divinx legis quisper impr'udena
Edic. Parif.
b. Edit. 'Rom’
S.
• - , ----------------.»Yuiuiauo ipcill,
refugn facultatem, ut polfi t evadere. Hoc igitur
de eo quod propriemalum videtur., diiburn
fit. Mala enim non Funt nifi qux crimine men-
tem implicant, Se confcientiam ligant. Gete-
rum pauperiem ,-ignobiiitatem, xgritudinem
mortem nemo Fapiens mala dixerit, nec in ma-
lorum forte numeraverit ; quia nec contraria
iftis iti bonis habentur maximis ; quorum alia
nobis exnatura, alia ex commoditate accidcrc
videntur.
31. Non otiofe nòbis excurfùs ifte procellit ■
ut probaremus tenebras Se abyifum fimpliciter
accipienda, Erant eiùm tenebrx de obumbra
<¡uid igitur de t cri us ?
a balere. Reliquie & miT. oiniies confanti ili me lejiuuc, adolere, id cfl aligere.
Ambr. Tom. I. ' &