cap. St qua
Übet. § -Noi
Tifiti. 9 . 6.
b
P f al. 148.
P f 4 4 -3-
Johan. 8.
Ibidem. ¡6 .
Cen. 15. 5.
& 6.
fub' • » ad immolaiìdum «ftimaretur ? Etcolliga- A
tis manibus ac pe dibus ifaac j ì l i i f u i , impofuit eum
in aram fuper Ugna. Ne&it filio manibus fuis vincula
pater 3 ne refugien filius, 8c vi ignis excitus
peccatum incur rere c.
E t d ix it A ngelu s, Abraham, Abraham. Te-
nuit quodammodo manum ejus divina vox , Se
ictum vibrantis occupavit dextera:. Néc femel
vocavit 3 ne aut piene non audirec, aut fortui-
tam vocem putaret. Sic revocavit, quemàdmo-
dum imperavit. Repetivit vocem , tamquam B
verirus ne prjcvetìiretur ftudio devotionis , 8c
una vox impetum ferientis revocare non poflet.
Non in jic ia s , inquit, manum in puerum, ncque f e -
ceris ei quidquam ; nunc enim cognovi quia timeas
Veum tuum , dr non pepercifiifilio tuo dileffifiimo
propter me. Hoc eft dicere : Affe&um tuum inqui-
fivi,non factum exegi. Tentavi mentem tuam,
fi etiam filio dileitiffimo non parceres propter
me. Non aufero quod donavi ipfe , nec here-
dem invideo , quem largitus fum non habenti. C
N e c otiofe hic quoque ei dile&iffimum filium
dixit, ut illud quod fupra dixit, £)uem d ile x ifii,
ita dittum oftenderet, ne ieftimares quod jam
diligere defiiflet.
. 77. 3 E t refpiciens Abraham v id i t , dr ecce aries
unus harens in virgulto. Qua ratione arietem ?
Quali pneftantem utique cecero gregi. Qua ratione
fufpenfum ? Ut adverteres hoftiam illam
non effe terrenam. Qua caufa cornibus fufpen-
fum , nifi quod carnem fuam virtute iuperiore D
à terris levaret ? Juxta quod fcriptum eft : Cujus
principati!s b fuper humerosejus. Quis utique figni-
ficatur , nifi ille de quo fcriptum eft : E x a lta v it
cornu populifui ? Cornu noftrum Chriftus eft, qui
praftitit omnibus, ficutlegimus : Speciofus forma
p ra filiis homi num. Solus elevatus 8c exaltatusà
terris , quemadmodum ipfe nos d o c e t, cùm loquitur
: Ego non fum de hoc mundo, ego de fupernis
fum Hunc vidit Abraham in ilio facrificio, hujus
paflìonemadfp'' it. EtideoipfeDominusaitde E
eo .• Abraham di. n meum v id i t , & gavifus eft.
78. Unde Scriptura : Vocavit Abraham nomen
loci illius ,Vominus v id e i ; u t dicanthodie : In monte
Dominus apparait, hoc eft , qu i apparuerit A-
brahie,revelansfuturamfuipaflionem corporis,
qua mundum redemit : demonftrans etiam genus
paffionis, cùm fufpenfumc oftendit. Virgul-
tum illud patibulum crucis eft. Et in hoc ligno
pneftantiffimus ductor gregis exaltatus omnia
traxit ad fèj.ut ab omnibus cognofceretur. Unde p
Sc ipfe ait : cìim exaltaveritis F ilium hominis, tunc
cognofcetis quia ego fum . Hinc quoque promeruit
Deum Abraham.
79. Denique h^c eft tertia benedictio. Tres
enim plenarias accepit benediftiones : unam
poli victoriam, qua liberavit nepotem, quando
occurritilli Melchifedech, quando dixit ei Dominus
: Refpice in calum , dr numera fie lla s , f i poter
is : fìceritfemen tuum. E t eredidit Abraham Veo,
dr reputatum e f i i lli ad ju fiitiam : aliam quando
juflìis eft Abraham nominari, 8c fignaculum aca.
Rom. edit. Et refpiciens Abraham oculis fu is v id it, & ecce
aries unus fufpenfits cornibus in virgulto Sabec.
b. Ica edit, omnes. At quinque mflVmelioris nota:, cujusprin-
tipium. Utraque autem d iilio eodem Icnfu dici poteft.
c. Edit. vet. oftendit arietem. R om . . . . cornibus arietem. N eu -
cepit circumcifionis : tertiam hic , quando di-
leStiffimum filium fi 5rh holocauftum Deo non
dubitavit ofFerre. Ka:c iterum benedictio pra:-
ftitit fuperioribus. In illis enim propagationem
fèminis Abraha: promifit futuram : in hac autém
ait : Et benedicenturinfemine tuo^ omnes gentes terrai
quoniam audifii vocem meam. Et rios ergo audia-
mus vocem Dei noftri, Se obediamus pneceptis
ejus , fi volumus apud eum in venire gratiam.
C A P U T I X.
Moritur Sara ac fepelitur. Abraham filio fu o uxo-
rem p ro vid e t, eamque ad rem deletfum fe rvum
juramentofibi obligat : dr quid ifiic lateat myfer
ii ? In eligenda conjuge imprimís ejus religionem
e x quapendent mores, fpeftandam. Jguomodo qua-
renda próxima , non alienígena , nec 'in v ita ?
£)uo item modo in Rebecca defignata f i t Ecclefia &
baptifmus. SJuas inaures e x empio Rebecca ambire
debeant Chrifiiana virgines i quidve a lia muñera
eidem puella oblata fignificent ì g ttam imitan-
dum pudoris cxemplum ipfa prabuerit ; dr quarn
bene in ejus conjugio vocatio Ecclefia atque apofio-
licum minifierium exprimatur !
80. T Ocus qui fequitur, habet mortem uxo-
I j ris, fletum mariti, fepultur;è olficiumj
quibus maritalis affeftus probatur. E t fu r r e x it ,
inquit, Abraham a mortuo. Docemur ut non diu-
tius inhxreami mortuis, led quantum iatis eft
officii deferamus. Feftinavit autem pro loco
fepulcri pretium folvere , cùm gratis daretur 3
ut non in alienis locis, fed noftris potius aH;fi-
cemus tumulos parentum vel proximorum. ^ :-
pe enim cum alienationibus poileffionum vena-
les fiunt, qu£e in iifdem locis ièpulturx fune. Hoc
autem ideo Abraham fecit 3 quia nondu eranc
hujufmodi Dei tempia, in quibus fideliu.n Do mino
reliquiie condantur.
81. Senuerat Abraham : itaque quod boni eft
patris, debuituxorem providere filio: led propter
oraculum Dei non poterat redire eo , unde
juiTus erat exire. Habitabat autem in terris Cha-
nanieorum, ex quo genere legitimam fucceffio-
nem fibi quasrere fugiebar.
82. E t vo cav it puerum feniorem domusfita,Sc dixit
ei ut iret in Charram , & de proximis fuis
uxorem peteretjuniori domino fuo. Difce hinc
quod etiam lenioris xtatis iervu pueri dicantur
à dominis, vel à quibuique potioribus. Unde &
quidam poeta hoc ièquendum prcavit : five in
eorum ufu qui fibi dodi Se iàpien. s videntur,
ipie hoc reperit : five de noftris ipfe tranftulit :
five tranilatum invenit :
Pafcite , u t ante boves, pueri : fubmittìte tauros.
Inde & pueros dicimus, quando ièrvulos figni-
ficamus, non ietatem exprimentes, fed condi-
tionem.
83. Adverte nunc virtutes boni patrisfarhilias,
Se confiderà primùm, quod munus, & cui man-
det ; ut Se tu ita inftituas ièrvulos, ut liberis tiiis
paternum aifedum deferant,Se officia exfequantrum
rcpctitur in mil. nequeadeo nccciTariuni eft,cùm fatis intel-
lig a tu rè fuperioribus. Sed mil. T h co d. & V a le, le gu n t, oftendit
virgulto, id eft illud Scc.
d. Ita miT. omnes , & Rom. edic. Vcc. auccm edit, omnes reges
I
Ibid. ti,
ibid, lj. :
Ibid. 14. !■
col. Ecl. ■'
tur. Inventus eft de fervulis fenior , tanien qui A cipies f ilio meo.uxorem inde. g u o d f i noluerit tecum
ad uxorem providendam domino juniori elige- .......... 1 . ^ .
retur, Se conftridus ut juraret, mitteret manum
fub femur domini fui. Per femur r nerationem
intelligimus: generatio autem Abx..hx Chriftus
eft. Unde Apoftolus a i t : Abraha dicta fu n t pro-
mifiiones, & fem in i ejus. Non d ic it , dr fem in ib u s ,
quafi in m u ltis : fed ficu t in uno, dr fem in i tuo, quod
e fi ch rifiu s 3 oftenaens per ipfum nobis fandum
iacramentum , per ipfiim tutum auxilium fore.
venire mulier in terram ha n c , purus eris i.
mento hoc. Quo pronciat hoc confiderà diligen-
tius. Non licet tibi accipere alienigenam. Sane
fi.Chriftianam fe faciat, Iaudem habebis ex ea.
N e te quoque fi re.cufaverit Chriftiana fieri,
ftudium nuptiarum à fide defledat, inftruit lectio.
Abraham fequentem deduci admonuit, re-
fidentem non expeti, nec eo filiunf fuum perge-
re. Sane domini fui qui fe ab incolatu t e r r x in
84. Conftrinxit autem eum ne de femine Cha. B qua habitabat, abduxerat, non defuturam minanæorum
uxorem arceffiret domino lu o , quo.
rum generis audor pattern non honoraverat,
& ideo maledidionis hereditatem tranfinifit in
fuos 3 ut cognofeamus fidem, & quamdam hereditatem
de audoris proiapia in iis requirendam,
quos nobis volumus adjungere.Cum iando enim
fandus eris, Sc cum perverfo perverteris. Si hoc
in aliis, quanto magis in conjugio ,ubi una caro,
Sc unus fpiritus eft. Quomodo autem poteft con.
iericordiam, ut prxiret ftudio petitoris, 8c puel-
lc£ inclinaret animum. Quafi propheta hoc dixit
in caufa filii 3 Sc quafi moralis dodor docuit
iperare de Domino , quod juvare dignet. in-
crementa fidei quxrentem.
8 7. E t furgenspuer profetfus efi in Mefopotamiam: ibidem. 1
Sc juxta voti feriem quod proficifcens fervulus
voverat, occurritei Rebecca, habens hydriam fuper ibid, ij.
humerum> virgo fpeciofa valde, quam v ir non tognogruere
caritas, fi difcrepet fides ? Et ideo cave C verat. Vefcendit autem ad fo n tem , dr implevit hy-
Ghriftiane, gentili aut Judso filiam tuam tra-
dere. C a v e , inquam, gentilemaut Juda:am atque
alienigenam, hoc eft , hxreticam , Sc om-
nem alienam à fide tua uxorem arceffias tibi.
Prima conjugii fides caftitatis gratia eft. Si ido-
la colat quorum prsedicantur adulteria,fi Chrif-
tum neget qui praeceptor 8c remunerator eft pu-
dicitias, quomodo poteft diligere pudicitiam ?
Si Chriftiana fit, non eft fatis, nifi amb mitiati
driam, dédit puero b ibère, a d aq uavit omnes camelos
ejus. Unde puer Abrahæ accepit inaures aureas
fingularum drachmarum, 8c duas virias dédit
in manus ejus, decem aureorum pondus earum,
8c quæfivit ab ea fi locus eflèthoipitio, 8c cujus
effet filia. Simplicitas quidem moralis exprimi-
tur , quod nullus fuerit vei in conjugii petitione
ambitioni locus , fed Dominus præful conjugii
petitionem impleverit. Tarnen fpectare Iicet Ecfitis
facramento baptifmatis. Simul ad oratio- D clefiæ myfteria. Ubi invenitur Ecclefia , nifi in
nem node vobis fiirgendum eft , Sc conjuncbis
precibus obfecrandus Deus. Accedit aliud infi-
gne caftimoniie , fi ctedas a Deo tuo tibi quod
iortituses, conjugium datum. Unde 8c Salomon
ait : A Deo , inquit, praparabiturvirouxor. Non
pofFunt hoc dilpares fide credere,ut ab eo quem
non c o l it , putet fibi connubii impartitam gratiam.
Ratio docet, fed amplius exempla com-
monent. Sxpe illecebramuliebris decepit etiam
fortiores maritos, Sc a religione fecit difcedere.
Et ideo tu vel amori confule, vel errorem cave.
Primum err o in conjugio religio qusritur. Ideo
Abraham \ oximam quxfivit dare filio fuo.
85. Et tu proximam quaere. Quis eft proximus ?
Cluj fe c it , inquit, mifericordiam. In Evangelio
hoc dixit dominus Jefus. Et tu proximam femi-
nis Abraha: require, 8c propinquam proximitui.
Semen Abraha Chriftus e . ipfe eft proximus
omnium , qui fuper omnes * cit mifericordiam,
Mefopotamia ? Ibi quaritur, inde arcerfitur. ibi
duobus ftipatur fluminibus , lavacro gratia <sc
fletu pcenitentia. Etenr . nifi peccata propria
defteveris , nifi gratiam baptifmatis acceperis,
non tibi acquiritur Ecclefia fides, Sc 3 quadam a
conjugalis copula. Muniunt earn Tygris, hoc eft,
prudentia, 8c Euphrates, hoc eft,juftitia, Sc illu-
minario fructuofa, à barbaris feparans gentibus.
88. Virgo autem fpeciofa v a ld e , cujus decorem
nulla corrupit atas. Speciofa valde 3 quia fpe-
ciofus Sc ille pra filiis hominum, qui earn acqui-
fivit fibi. £)uam v i r non cognoverat ; nulli enim
viro erat b copula ejus fed foli Chrifto debita. b
Hydriam habens fuper humerum , qua la vat aftus
hominum. Et quia ex congregatione gentilium
conftat, qua fuos lavit, ideo legis, quia defcendit ibidem
ad fo n tem , dr implevit hydriam dr aidfcendit. Samaritana
illa venit ad fontem, ficut in Evangelio
fcriptum eft , fed non defcendit: puteus ei
tollens peccatum mundi. Difce deinde quid in F videbatur , nec implevit hydriam. Denique ait:
uxore qujeratur : non aurum , non argentum
quiefivit Abraham, non pofleffiones , fed gratiam
bonie indolis.
8(5. Deinde interrogatus fi nollet venire mulier
, utrumnam eo filium domini fui duceret: A t-
tende tibi , inquit, ne revoces f ilium meum illo. Vo-
minus Veus cali, dr Veus terra accepitme de domopatris
m e i, dr de terra in qua natus fum , qui locutus efi
m ih i, dr ju ra v it dicens : T ib i dabo terram ha n c, dr
fem in i tuo; ipfe mittet Angelum fu um ante t e , dr aca.
M il. quacuor. g]uadam conjugali copula, muniunt earn & c . Ex
quibus tamen V a le, pi'jeferc. . . copia muniunt See.
b. CunCla: edit. copuU jus. Cun&i mif. copula ejus. Attamenita
fciib itu r in Corb. ut utrumque pecne e x a:quo ie g i poflit.
c. Rom. edit, fola , reliquit hydriam mulier. Reliquie ; unde non
habuit, quo actus fuos & c. Verumtamen evidens eft virum fandhim
non indicate ilia Scriptura: v erb a , Reliquit ergo hydriam & c . fed
Hydriam non habeo. Non habebat unde actus e
fuos lavaret. H x c fola defcendit, hcec fola cognovit
fontem verum,hoc eft,non aqua: fontem,
led vita: sterna;, ficut dixit.David : ^uoniam pfjy.
apud te efifons v ita ,dr in lamine tuo videbimus lumen.
Iaeoque habuit quod daret fitientibus ,
quia credidit. Nam qua: non C-redebat, ait fonti
huic volentid fibi potum dare : U n d e m ihi habes d
dare aquam v iv am i H x c autem habuit unde non Iohan
fblum puerum , fed etiam camelos adaquaret,
potius i i l a , Domine , ncque in quo haurias , habes ; legilfe autem
ipforum lo c o , Domine, ncque in quo hauriam, habeo. Quod tarnen
in Bibliis nullis reperire eft.
d. Mil'. Corb. Long. Co lb .M az . & prima manu T orii' volenti fibi
potum dure aquam vivam. Hac autem See. Forte non male , fi p o ft,
aquam v ivam , mente fuppleamus quod fupra cxprimitur, nempe,
hydriam non habeo ; quod fane aptius quadrat cum fequentibus.