C A P U T X I .
Ve or tu arborum : atque inibì de roßt qua primo fine
fpinis nata , illis poßmodum inhorruit, & vita
nofira fpectdum fatta efi.
4.7. Iximils de herba foeni * nunc dicarrtus
1 J de ligno fruduoio faciente frudum
fecundùm genus , cujus fernen ejus in ipfo lìt.
Dixit Se facta fuilt , Se fubito, ut fupra floiibus,
herbarumque viriditatibus , ita hìc nemoribus B
terra veftita eft. Concurrerunt arbores , con-
furrexere filva;, vertices repente montium fron-
duerunt. Hinc pinus, hinc cupreflus in alta fe
extulerunt ¿acumina , cedri Se picea; convene-
runt. Ab; ; quoque non contenta terrenis ra-
dicibus atque aerio vertice , etiam cafus mari-
nos turo fubitura remigio, nec folum ventis, fed
etiam fludibus certatura proceifit. Nec non Se
làurus aifurgens odorem iìium dedit numquam
fuo exuenda velamine. Umbrofàe quoque ilices C
verticem protulerunt, inhorrentem comam hi-
bernis quoque temporibus fervatura:. Hoc enim
in iìngulis privilegium natura tenuit in reliquum,
quod iiib idu mundi furgentis accepit : Se inde
manet fua iìicibus prerogativa, manet cuprefi-
fibus , ut nulli venti eas crinis fui honore defpo-
Jient.
48. Surrexerat ante flor *is immixta terrenis
fine fpinis rofa, Se pulcherrimus flos fine ul-
la fraude vernabat : poitea fpina fepfit gratiam I
floris , tamquam humane fpeculum pneferens
vite, q i^ fuavitatem perfundionis fue finitimis
curarum itimulis iepe compungat. Vallata eft
enim elegantia vite noftre, 8e quibufdam fblli-
citudinibus obfèpta, ut triilitia adjunda fit grafie.
Unde cùm unufquiique aut fuavitate ratio-
nis, aut profperioris curius fucceflìbus gratula-
tur, meminiflè culpe eum convenir, per quam *
nobis in paradifi amcenitate florentibus ipine
mentis , animeque fentesjure condemnationis j
adfcripti flin t. Irrutiles igitur licet 0 homo aut
fplendore nobilitatis, aut faitigio poteflatis, aut
fulgore virtutis, femper tibi fpina proxima e ft,
a fèmper eft fèntis, femper inferiora tua refpice,
b iliper fpinas germinas, nec prolixa gratia manet
: brevi unufquifque c decurio etaris flore
marceflìt.
C A P U T XI I .
Laudatur vitis, efi cum Ecclefia comparatur : nec non
exemplum ejus nobis ad imitationem proponi tur.
49* C * ^ne ut caduca tibi noveris communia
^ elle cum floribus , ita etiam leta cum
vitibus, quibus generatur vinum, quo cor hominis
letificatur. Atque utinam ó homo hujus generis
imiteris exemplum , ut ipfè tibi letitiam
jucunditatemque frudifices. In te ipfo iuavitas
tue gratie eft, ex te pullulat, in te manet,intus
tibi ineft,id eft,in te ipfo querenda jucundi-
tas tue eft confcientie. Ideo ait : Bibe aquam de Prov.g.
tuis vafis,cfi deputeorum tuorum fontibus. Primum
omnium nihil grarius florentis odore vitis. Sic
quidem de flore earum fucc > expreifus poculi
genus conficit, quod Se voluptati Se iàluti fit.
Deinde quis non miretur ex acini vinacio vitem
ufque in arboris fiimmum cacumen prorumpe-
re, quam velut quodam amplexu fo v e t, Se qui-
bufdam brachiis hgat, Se circumdat Iacertis,
pampinis véftit, fèrtis vuarum coronat ? Que ad
imitationem vite noftre primum vivam defigit
radicem , deinde quia natura flexibilis Se caduca
eft,d quafi brachiis quibufdam, ita Se clavicu- a
lis quidquid apprehenderit , ftringit, hifque fe
erigit Se attollit.
50. Hujus eft fimilis plebs Ecclefia:, qite velut
quadam fìdei radice plantatur , Se reprimitur
humilitatis propagine , de qua pulcre ait Pro-
pheta : Vineam ex sEgypto tranflu lifii, efi plantari pf. 79.
radicesejus, c ó* refilefii terram : operuit montes um- •
bra ejus , (fi arbufia ejus cedros Dei : ex tendifili p almi
tes ejus ufque ad mare, (fi ufque a d fum en propagine
s ejus. Et per Efaiam ipie Dominus locutus
eft dicens : Vinea fa t ta efi diletto in cornu, in loco Eia.
uberi : (fi maceriam circumdedi , ( fi circumfodi v i . & f cq-
neam Sorech-, (fi ¿edificavi turrim in medio ejus. Cir-
cumdedit enim eam velut vallo quodam celef.
tium preceptorum, Se Angelorum cuftodià. Im-
mittet enim Angelus Domini in circuiti! timen-
) tium eum. Pofuit in Ecclefia velut turrim Apofi
tolorum Se Prophetarum atque D odoram, qui
folent prò Ecclefie pace pretendere. Circumfo-
clit eam , quando exoneravit terrenarum mole
curarum. Nihil enim magis mentem onerat,
quam iftius mundi fbllicitudo 8e cupiditas vel
pecunie vel potentie. Quod tibi demonftratur ,3.
in Evangelio , cùm legis, quia illa mulier que
habebat fpirituminfirmitatis,inclinataerat, ut
lurfum refpicere non poilèt. Curvata enim erat
? anima ejus , que inclinabatur ad terrena compendia
, 6c celeftem gratiam non videbat. Ref.
pexit eam Jefus,6c vocavit,& ftàtim mulier onera
terrena depofuit. His cupiditatibus etiam il-
los oneratos fuifTe demonftrat, quibus ait : Veni- BjBB
te ad me omnes qui laboratis , efi onerati efiis, efi 18.
ego vos reficiam. Ergo illa anima mulieris quafi
circumfofla refpiravit, & erefta eft.
ji. Sed eadem vitis ubi circumfofla fuerit, reli
gatur & erigitur, ne refledatur in terram. Re-
ciduntur alia farmenta, alia propagantur : reci-
duntur que inani effuiione luxuriant, propagantur
ea que bonus agricola judicaveritfiuc-
tuofà. Quid ego adminiculorum ordines, juga-
tionifque deferibam gratiam , que vere atque
manifefte equalitatem docent in Ecclefia eflè
fervandam, utnemo fe dives aut honoratus ex-
to llat, nemo pauper dejiciat, ignobilifque def-
peret ? Omnibus fit in Ecclefia par atque una
libertas , omnibus impertiatur juftitia corniminìs
èc gratia. Ideo tnrris in medio eft, que exem- A
plum de illis rufticanis , de illis circumferat pif.
catoribus , qui Virtutuni arcem tenere merue-
runt:quorum exemplis nofter erigatur affechis,»
ncque humi vilis & deipicabilis jaceat: fed uniufi.
cujufque mens ad fuperiora fé fubrigat, ut au-
deat dicere, Noftra autem ¿onverfio in celis eft.
Unde ne aliquibus procellis feculi poflìt refledi,
& tempeftate deduci, claviculis illis & circulis
quafi amplexibus caritatis próximos quofque
compleditur, & in eorum conjundione requief- ß
cit. Caritas eft igitur que nos fuperioribus nec-
tit,ce!oque infèrit. Qui enim manet in caritate,
;• Deus in eo manet. Unde & Dominus ait : Mane te
in me, efi ego in vóbis. Sicut palmes non poteßfruc-
tum afferre a fe, nifi manferit in vite ; fie efi vos,fi in
me non manferitis. Egofumvitis > vos palmi tes tflis.
52. Evidenter igitur exemplum vitis ad noftre
vite inftitutionem arceifendum eile fignavit,
que primum veris tepefada temperie gemmare
perhibetur : deinde ex ipfis farmentorum arti- c
culis frudum emittere , de quibus oriens uva
Formatur,pauIatimque augefeens immaturi pari,
tus refinet acerbitatem , nec poteft nifi matura
jafri Se coda dulcefcere. Veftitur interea viri-
dantibus pampinis vinea, quibus & adverfùm
frigus, omnemque injuriam non exiguo muni-
tur fubfidio , & à iolis ardore defenditur. Quid
■autem eo vel fpedaculo gratius , vel frudu eft
dulcius , videre fèrta pendentia velut quedam
fpeciofi ruris monilia, carpere uvas vel aureo co- D
lore vel purpùreo renitentes ? Hyacinthos ce-
terafque gemmas fulgere exiftimes, corufcare b
índicos, afbarum emicare gratiam. Nec advertis
ex his admoneri te,homo, ne immaturos frudus
tuos dies fupremus inveniat,aut piena; tempus x-
tatisc opera imparata dedeceant. Acerbus enim
frudus amarior effe confuevit} nec poteft dulce
effe, nifi quod ad maturitatemperfedionisado-
leverit. Huic viro perfedo nec frigus hórrida;
mortis,nec foliniquitatisnocere confuevit} quia E
obumbrat eum gratia fpiritalis, & omnia mundana:
cupiditatis 8c corporea; libidinis reftinguit
incendia, defendit ardores. Laudent te quicum-
que confpiciunt, & agmina Ecclefia: velut qua:-
dam palmitum ferta mirentur : fpedent finguli
fidelium pulcra animarum monilia : deledentur
maturitate prudentia:, iplendore fìdei, confef-
fionis decore, juftitia pulcritudine, ubertate
• }• mi feri cor dia , ut dicatur tibi : Uxor tua fìcut vitis
abundans in lateribus domus tua ; eo quod re- F
dundantiam vitis frudifera, copioía muñere li-
beralitatis imiteris.
C A P U T X I I I .
Ve arborum utilitate , ac diverfitate ; de ratione illas
jugandi ac medicandi ; poßremo de arboreorum
Jitccorum proprietatibus : cum morali ad ßngula
expofitione.
53. Ed quid ego in fola vite immoror, cùm
¿ 3 omnia genera arborum utilia fint , alia
a. Edit. omnes & mfT. nonpauci : nequehumilis. Addirne nonnulli
, dives. . . . jaceat. Ben. Cani. & Gcrm. ncque humi vilis Sic.
b. Edit. R0111. Si ini!'. nonniiIJi, indicas. Edit. vct. cum mil', un-
d c c in i, índicos. Cxn. codcx ad marginem eadem m anu, qua tex -
tus, harc pra-fert : Indicos vocal lapides, qui de India fertmtur ; ~s,
S. Ambr. Tom. I.
ad frudum nata , alia ad ufum data ? Nam Se
quibus non eft frudus uberior, tarnen ufus pre-
tiofior eft. Cedrus fufpendendis tedorum apta
culminibus i, eo quod hujufmodi materies Se procera
fit fpatiis, nec one1 a jparietibus. Lacuna-
ribus quoque comendilque faftigiis habilis eft
cupreifus. Unde & Ecclefia dicit in Canticis :
Trabes domorum noßrarum cedrina, lacunaria noßra
cupreßina : in his effe declarans decora fui ornamenta
faftigii ^ qui quafi trabes verticem Ecclefia:
fua virtute fuftineant I Se. faftigium ejus
exornent. Laurus & palma ad infigne vidoria;.
Lauro vidorum capita coronantur, palma ma-
nus vidricis ornatus eft. Unde Se Ecclefia ait :
V ix i, afeendam in palmam, tenebo altitudines ejus.
Qua: eminentiamvidens Verbi, & fpcrans quod
aa ejus altitudinem poflìt afeendere & feientiie
fummitatem, dicit : Afeendam in palmam ; ut omnia
inferiora relinquat, & ad fiiperiora contendati
* ad bravium Chrifti, ut fuaves ejus frudus
carpat 8e guftet. Suavis enim virtutis eft frudus.
Populus quoque coronis arbor umbrofa vidrici-
bus,& falix lenta vitibus habilis vinci»ndis,quid
aliud myftite declarant, nifi bona effe. Chrifti
vincula, qua; noccre non foleant, vincula gratia;
, vincula caritatis , ut unufquifquefuis vin-
Culis glorietur, ficut gloriabatur Sc Paulus, dicens
: Paulusvinttus Iefuchrißi? His Iigatus vin-
culis dicebat: nosfeparabit d cantate chrißi?
vinculis abftinentia: , yinculis caritatis. Hisli-
gatus vinculis etiam David ait: Infalicibus , in
medio ejus fufpendimus organa noflra. Buxus quoque
elementorum apicibus utilis ex* mendis
levi materia ufum manus puerilis informar. Unde
ait Scriptura : Scribe in buxo. Simili ut admo-
neat teipfa maceria qua; femper viret, nec um-
quam foliis exuitur fuis 5 ne umqua n fpei tuiù
diflìmulatione nuderis,fed fèmper t p- fidem
germinet fpes falutis.
54. Quid ego enumerem quanta varietas arborum
, quam diverfus in fingulis & pulcher ornatus,
quam patuhe fagi, quam p roceri abietes
quam comantes pinus , quam umbrofie ilices,
quam populi bicolores , quam nemorofa & rediviva
caftanea, qua: fimul ut excifa fuerit, tamquam
filvam ex fe pullulare confuevit 5 quemad-
modum in arboribus ipfis ietas aut jfènilis, aut novella
deprehenditur j junioribus enim exiliorès
rami, antiquioribus validiora & nodofa fune bra-
chia : illis folia levigata atque diffufa, iftis con-
tradiora & afpera. Sunt etiam arbores qua: fenili
atque emortua radice fucceflìonem fu i, fi
forte cicdantur , reparare non noverint : alia:
quibus aut juventus viret, aut natura fcecundior
eft, quibus excifio lucro potius quam detrimen-.
to f it , ut per plures fui rediviva fucceflìone re-
noventur heredes.
5j. Eft etiam, quod mireris, ipfis fèxùsinpo-
mis , eft diferetio fèxus in ari- :ibns. Nam vi-
deaspalmam qua: dadylos gt. erat, plerumque
inclinantem ramos fuos & fubjicientem, Se con-
cupifcentia: atque amplexus fpecic . przetenqnas
B. Grog, albultu , qua ufi tato nomine vocantur margarita (£> perla.
Legimus albamfmaragdttm d* albam Cardonicem.
c. MIT. quinque, opera parva deducat. T r c s , opera prava deduca!
■ Unus, deducane : alias denique, delcètent.
* . V ulc not.un columnx ¡ 7 . fubjcftaini
D ij
Philem. 1 .1 .
Rom. 8*3j.
i