tamquam ô" 'rarius in negotio : nec tamquam A
fterilis in f göre,fed tamquam opimus in mefle.
Ideo enim diétum eil: Orate ne fiatfuget, vefira hye-
me, vel fabbato. Fuga ergo hæc foecunda virtu-
tum eft,non effeta meritörum. Fug“ ’ x c nefeit
frigus timoris,tremorem mortis, coi iclionem
föllicitudinis, diiToJutionis otium,lafcivix ferias,
torporem lentitudinis : fed vitæ cæleftis requirit
impigrum viatorem, regnifuperioris competico-
rem ftrenuum , divitem agricolam, qui rruélus
iuos cogat, & cögendo diripiat. B
33. Quid enim aliud à te, ô homo, quæritur:niii
ut timeas Dominum, requiras eum, poil ipfum
ambules, comprehendas vias ejus?In quo,inquit,
comprehendam Dominum ? Si comprehendam
eum in holocauftis ? Non in decem millibus hee-
dofum, non in millibus arietum, non in fru&ibus
impietatisreconciliatur Dominus,& peccatare-
dimuntur : ied in bona vita Domini gratia com-
prehenditur.Renunciatum eft,inquit, tibi homo
quid fit bonum,aut quid Dominus requirat à te. C
Quid aliud,niii utfaciasjuftitiam, & diligas mi-
fericordiam ,8c paratus fis ire cum domino Deo
tuo ?f)icit tibi ergo Evangelium : Surgi te, camus
h inc. Dicit tibi lex : Pofi dot. num Deum tuum am-
bulabis. Didicifli quomödo .une fugias,quid mo-
raris? D icit tibi Evangelium i ter u m : Progenies vi-
ferarum,quis vobis demonfiravitfugere ab ira ventu-
ra?Et dicit hocillis qui veniebant ad baptifmum
poeniténtiæ.
34. Ergo peenitentia fuga eil bona ; gratia Dei D
fuga eil bona , in quam eil adlumtio fugientis:
defertum fuga eil bona, ad quod fugit Elias,
Elifæus, Johannes Baptifta. Fugit Elias mulre-
remjezabel, id e i l , effufionem vanitatis,& fugit
ad montem Oreb , quod fignificat exficcatio-
nem , ut ficcaretur ineo carnalisprofluvium va-
nitatis, & cognofceretpleniusDeum. Erat enim
ad torrentem Chorrad, quod eil cögnitio , ubi
abundantiam profluentem divinx cognitionis
hauriret,ita fugiens læculum, ut neccibum cor- E
poris hujus exquireret, nifi quem aves detulif.
lent miniilræ , quamquam efea ejusplerumque
terrena non fuerit. Denique quadraginta die-
bus.in virtute elcx quam acceperat, ambulavit.
Utique non mulierem fu ' 'bat propheta tantus,
fed fieculum. An mortem cimebat, qui fe obtu_
lerat requirenti, 8c qui dicebat ad Dominum :
Recipe animant me am,tædium vitæ iilius luftinens,
non cupiditatem ? Sed fugiebat ixcularem ille-
cebram , 8c converfationis maculofx contagio- F
nem, 8c impiæ acprævaricatricis nationis facri-
legia.
3j. Salomon quoque in mulieris iilius ipecie
corruptelam iæculi hujus exponit, 8c meretri-
cias artes declinandas edocet. Hæc eil mulier
aliéna &fornicaria,à qua te ut cuftodias,adhor-
tatur. Ne déclinés ad vias iæculi cor tuum, fed
collocesillud in manu Domini,in qua eil cor régis.
Qui enim fe ipfum n , quod pluris eil
quam aliis imperare, cor in manu Dei eil,
8c quo Deus vult, convertit illud. Non mirum
fi convertit in bonum,qui perfectx bonitatiseil.
In manu ergo Dei fimus ,ut bonum quæramus,
a. MÎT. Îêptcm , doclus folidior. Quod force ut emendarent edit. j 1
r e p o fu e r e doilrina folidior. Ac mil. fcx Jegunt , duel us folidior. !| |
illud bonum incorrùptibile atqileincòmmutabiì.
le, de quo dicit Amos propheta : Exquirite bonum Amos-
Ó* non malignum, u t v iv a tis , & fic er i t vobifium 4
dominus Deus omnipotent.Quomodo dixiilisrOdio
habuimus mala,& dileximus bona?Ubi ergo bonus
Deus ,ibi boriafunt, qua: defideravit videre
David, & vifurum le credidit,ficut iple ait:Cmfo pf - 16
videre bona t>omini in terra v iventium. Illa enim
bona fiint qux manent lemper, qux non queunt
temporis vel xtatis mutatione corrumpi;
36. In illis bonis eil qui Deum qiixfiverit 8t
in veneriti Ubi enim cor hominis,ibi 8c theiàurus
ejus eil. Non enim iolet bonuiii datiim depre-
cantibus Dominus denegarci Ergo qiiia bonus
Dominus e il, & maxime fuilinentibus'fe bonus
e i l, ipfi adhxreamus, cupa ipfo fimi’ tòta anima
noilra,toto corde, tota virtute - I ‘mus in lu-
mine ejus,& videamus ejus gloriam , ¿c delecla^
tionis fupernx fruamur gratia-. Ad illud igitur
bonum erigamusanimos,& in ilio fimus, atqud .
in ilio vivamus, ipfi adhxreamus, quod eilfupra
omnem mentem, 8t omnem confiderationem,
& pace utitur perpetua ac tranquilIitate;Pax au-
tem fupra omnem mentem eil,& fupra omnem
ièniìim. H oc eft bonum quod penetrar omnia, 8t
omnes in ipio vivimus, atqueexipibpendemus:
ipfum autem fiipra fe nihil habet, fed eft divinum
j nemo enim bonus, nifi unus Deus. Quod
ergo bonum,div‘ quod divinum, bonum.-
Et ideo dicitur : Apenente te manum, ittiplebuntur pf‘A-11
omnia 'bonit'ate. Per bonitatem enim Dei nobis '
univerfa tribuuntur merito bona, quibus nihil
admixtum eft mali. H x c bona promittit Scrip-
tura fidelibus dicens : uà bona fun t terra manda- Efa>- *
cabitis.Boni ergo illius fimiles fimus,ut qua: bona
funt adipifcamur. Bonum quod eft fine iniqui-
tate,. & fine dolo, & fine aiperitate, cum gratia,
cum pietate, cum finceritate, 8t benevolentia ,'
caritate,&juftitia. Itaque omnes virtutes boni-
tas tamquam mater fcecunda ampleclitur.
C A P U T V I I .
Maximam ejfe caufam quare hinc fugiamus , cum
hac propria fit.malitia fedes ; ac item quid fitfugere
? Malitiam hie non intcrire, & qita de caufa ?
De firpentis damnatione, quidve afittten tia in
hominem lata dificrat?t^uibus'acceditejufdim fen-
t entirt expofitio,. ■
ESt igitur non medioeris cauia cur hind
fugere debeamusjut perveniamus à ma-
lis ad bona, ab incertis ad fidelia & plena verità-
tis,à morte ad vitam. Ipie quoque Dominus dicendolo/
«/ ante te bonum & malumyuìtam & mor- Deut. ;
temì demonftravit quia bonum vitaeft, ièd xter- is-
na. Si hxc enim obnoxia fieculoatque ejus malir
gnitati, utique illa eft bona,qua: non corrumpi-
tur & mutatur, qua: nullo vitio degenerai, qux
virtute acquiritur. Fugiamus ergo malitiam fie-
culi hujus,in quo ipfi dies, inquit, mali fu n t, & fu- ethefs
giamusimpigre. Ideoque Eiaias clamat : Convale
f it t e manus remijfe, drgenua d ijfoluta, id eft, non
corporis, fed anima: genua convalefcite , ut di-
re&um ad cadi altiflìma mentis veftigium poifit
adtolli 5 ut fit a duclus iolidior, vita maturior ,
qua: vera Ic ilio nobis videtur.. T res tamen liabent} actus folidio-.
NOa male. " s
gratia
37-
E;fai. 3;.
gratia plenior, prudentia circumfpeftior.
38. Hoc eft enim fugete, feife quo tendas, ab-
levare ieà fxculo , ablevare iè à corpore, ne ite^
rum fruftra fe aliquis extollat, & inflatus mente
.carnis fux non teneat caput, & dicatur de his *
F ugerunfdr nonvidcrunt.Sed hot eft fugere hinc,
mori elementis iftius mundi, abfcondere vitam
inDeo, declinare corruptiones, non adtaminare
cupiditates , nefcire qua: funt mundi iftius , qui
nobis varios gignit dolores, exinanit,cùm reple-
v erit, cùm exinaniverit, replet. Et hxc omnia
inania & vacüa,ih quibiis nullus fo'' lus eft fruc-
tus. Mortuus eft dives, & nihilha_et5 quia nori
eft in Deùm dives, & ideo infipiens,quia làpien-
tia cultura eft D e i, abftinere autem à malis dift
cip lina eftv
. 39. Quis ergo non fugiat malifcia: locum, offi-
cinam improbitatis, qux inferire nefeiat ? Deni-
q)ie non otiofe fignum pofitum eft fupra Cain,
ne .quis eum óccideret, ut fignificaretur quod
non extingùatur & auferatur à terris malitia.Ti- (
mebat Cain neoccideretur, quia fugere nefeie-
bat. Augetur enim & cumulaturipio ufit malitia,
& eft fine moderatione, fine fine, dolo & fraude
decernens, qua: fa¿lis fuis proditur & fangui-
ile peremtorum, ficut 8t Cain proditus eft. Ver-
|atur itaque in terris malitia, aatque iftic errat •
8c ideo rogamus volúntate Dei fieri in terris ficut
& in cxlis, vit & híc Í nnocentia. Itaque
malitia quoniàm illicjam locum non habet, híc
circuit,híc ííEyit,íéíéque eíFuñdit, non mundano
ilio merfadiluvio.non Sodomitano exuftaincen-
dio. Deniquegrávius poftea in feminariis pullula
vit, ufquein ipfum parricidales ac facrilegas
injiciens matius univerforum auclorem falutis.
Lex faélum ■J' nnat, non aufert malitiám. Ipíe
dominus Je¡ peccatum damnavit, auclorem
ejus diftulit, ut eflet per quem jufti probaren tur.
Etcnim quia malum Deus non fecit, ièd nequi-
tia diaboli inferuit,vindi£ham Deus diftulitnit ab
ipfis quòs deceperat, diabolus viiiceretur.
40. Exercentur ergo decepti ,ut & pretium
ìuant facilitatis,& fumailt ftudia virtutis, induf-
triam cautioñis. Unde ait : Eftote afiuti ficut f ir -
pentes. Quare ficut ferpentes ? Ut 8t ille ipolietur
fuo, 8t qui alios exuerevoJnit,amittat qua: funt
ipfius, non venena ièd m‘ anaturx. Denique
dejicitur ille cùm tu adfccnderis. Scriptum eft
enim: Videbam fatanamficutfulgur cadentem de calo.
Nonfulgur,inquit,fed ficutfulgur, quiafuum
lumen amifit, quod habebat antequam tibi tuum
lumen vellet auferre. Verùm forte dicas quia 8t
de Salvatore legimus,quia ficutfu lgu r corùfians de
fu b calo. . . ita er itdr adventus f i li i hominis. Bene
& hic ficut fulgur , quia fiipra fulgur. Denique
fulgur de fiib cxlodumen autem verum fupra cx-
lum. Ergo iàtanas ficut fulgur, quia amifit hoc
quod habuit : tuautem recepifti quodamilèras.
41.Non enim ita circaillum ficut circa teiolu-
ta eli fententia. Nam Chrifti gratia qux te reiol-
v it , illum adilrinxitj Manet enim maledidio di-
re&a in ferpentem propter tuam deceptionem.
Sic enim didum eft ad eum : Malcditfus tu ab oma
. MlT. plures acque edit. vct. atque iftic erat. quod cùm videre-
rtir frigidum, in caie. Rom. reiècacum eft. At veram ledlionem
nobiscxhibucrc codices Ebrulph. ac Tlicòd. Idem enim eft iftic
trrat, atque iftic vagatur ac fe diffiindic.
S. Ambr. Tom. I.
»¿buspecoribus terra. Omnium enim cómmtinis pia
micus eft,quifuithoftis bonorum,& pro iis danu
natur quós adhuc non Ixfctat, quóniam qui hominem
lxfit,cui illa omn: jjed a fiint,Ixfit omnia.
CqmmUhcm etenim legem ioIvit,qua & ipfe
hómini cùm ceteris iubditus eft. Ideo communi
odio omnium atque execratione maledidio ejus
oneratur. Genus autem damnationisnon mors,
ied poÉna diuturna eft : j y *>etfus, inq uit, tuum ibidem.
& ventrem ambulabis. Prò, ~nda enim fuit noxia
confcientia, & proterenda malitia, fraudulen-
tumquè iècretum tamquam à Deifacie relegan-
dum : fimul oftenditur quod terreni malitia fit,
qux in terram recurvet. Denique addidit: E t ter* ibidemt
ram edes omnes dies v ita tua.
42. Defcribi quidem his natura ferpentis vide^
tur, ièd magis omne vas malitix defcribitur,om-
his lerpens improbitatis, qui in ventrem le deji-
cit,atque intta le venenum fuum claudit,& intus
in pedore fuo volvit, cogitationibus fuis Iubri-
cus, èc fuper fraudes fuis ambulans, fuis dolis le
ipfeimplicans, moVéns femper atqueexagitans
fua venena cùmcogitat, ve*’ -.rem quoque, hod
e ft, lertiinarium cördis fui ±. jtereils. Unde pulcre
David ait: A liena ti funtpeuatores ab utero,erra- prai ^ ,
v eruntd ventre , locati fu n t fa lfa . Furor illis fecun- &ftq-
dum fimilitudinem ferpentis j ficu t afpidis fiurda &
obsiruentis aures fuas,qua non eXaudietvocem incan-
tantiam■,& venefici ¿um ine an tat ur afapiente. Prop-
ter ho? edam illud pulcre didum videtur, quod
, in libro prophetico legimus*T" itrem meum doleo, Hier. 4.19.
ventrem meum doleoi quia ibi m malitia,ubi debet
effe innocentia : & illud plus labörat, quod in
nobis debet effe tranquillius : atque id nequitix
veftigiis propulcatur, ftimulatur unguibus, pro-
ceflu quodam improbitatisdnerementoque con-
cutitur, ubi eft genitale lì marium pofteritatis
xternx. Videtur quidem hoc ad id effe refereii-
dum, quod dolebat perifle quos creavit filios
&: fufeepit, fed multo magis quod ' ventre fuo
verbi leminarium non habebat; iueo ventrém
fuum dicit,quali pretiofiflìmum. Pretiofusenim
mentis utefus eft,in quo fcécunda es confiliorum
verbi lemine pullulare confu. v it , & vitx
totius folent atque virtutum ac difciplinarum
quxdam membra formari.
43. Sed ut revertamur ad propofitum, quöd
malitiam Deus reprimendani b inte :m , quàm b
abólendam putaverit, ait ad lèrpentc.n ; E t in i- Gen, , . XJ.
micitias ponam inter te & inter mulierem, & fernen
tuum & fernen mulieris. Ipfa tib i obfervabit ca pu t,
d r tu illiu s calcaneum. Ubi inimicitix lunt, ibi dii-
cordia eft,nocendique ftudiuimubi nocendi ftu-
dium, ibi malitia ponitur. Ergo difeordia intet
ferpentem & mulierem difeordix malitia fiubeiÈ
Non eft ergo fublata malitia. Denique ièr^atum
eftferpenti,ut calcaneum mulieris & lèminis ejus
obfervet, quo noceat, & venenum fuum infun-
dat. N 011 ergo ambulemus in ter; s, & lèrpens
nobis nocere non poterit. Sumamus Evangeli-
cum calceamentùm quo venenum ferpentis ex-
cluditur, morfus ejushebetatur,ut fimus calcea-
ti pedes in Evangelium. Et fortaflèideo Moyfes
b Omnes edit. interimqui. Perperam , ut patet e x toto capitis
contextuiveraigitut Ic ilio noftra ex » Sed h ic atque alibi non
I uno loco iubintéllige magis y e l potius. yc cujufinodi ellipfi con-
1 Tuie Fr. SanéliiMineiyam. lib. 4. pag. 3 7 7 ,
E e