6 7 $ 6 7 6
S A N C T I
A M B R O S I I
m e d i o l a n e n s i s e p i s c o p i
*APOLOGIA PROPHETS DAVID
A D T H E O D O S I U M A U G U S T U M .
C A P U T I.-
A humano d ie : fed neque me ipfum dijudico. Et adhuc
Jpttare apologi am D a v id j e t ¡bere aggredì atur Am-
brojìus. Hfioria f a t t i pr&mittitur. Deinde judicanditi
non effe ofienditur, quem Deus ju flifeaverit:
contra vero etiam lattdandtts, quod in tanta potef-
tate non plura peccaverit.
iS i P O LO G l AM prophet* Da-
^ vid piscienti arripuimus ftylo
erat in corpore flius, adhuc tentationi obnoxius:
fed ideo fe non dijudicabat, quia fpiritalisa ne-
mine dijudicatur, nifi a folo Deo. Denique fub-
didit: ¿ ¿ui dijudicat me Dominus e f f Itaque nolite ibidem,
ante tempus quidjudicare. Sed David jam tempus & $■
implevit,& gratiam meruit,8i juftificatns äChrif-
to eft j quandoquidem David ie dici filium ipfe
Dominus gratulabatur, Sc qui eum ita confite-
bantur,iIluminäbantur.Cur hominemDei a pr*-
feribere, non quod ille indigeat B mio in judicium vocas ? Judicavitjam de co Dohocmunere.
qui tantismeritis
al® enituit, virtutibufqueeffloruitj
1 fed quia plerique geftorum ejus
leda ferie,non introfpicientes vim Scrip turarum,
vel occulta myfteriorum, mirantur quomodo
tantus propheta adulterii primo, deinde homi-
cidii contagia non declinaverit.
1, Ideo nobis ftudiofuit ipfam recenfere hifminus,
de quo dixit ad Salomonem : S i ambula- j. Reg.
veris in confpettu meo fficut ambulavit D a v id pater
tuus in fan ttita te cordis & ju ftitia , ad hoc u t faceret
fecundum omnia qua mandavi ei. Hie ergo judicio.
dignus an pr*mio eft,qui fecit fecundum omnia
mandata cceleftia, ambulans in ianefcitate Sc jufti-
tia cordis ? Ubi aliorum vitia Sc peccata delitef.
...................................... cunt,ibi David virtutis Sc gloria: iu* divinum actoriain,
qu* patuifle peccato videtur. Namque cepit teftimonium. Et de ejus peccato diiputain
fecundo regnorum legimus libro, a quoniam <3 mus otiofi, pro cujus merito Sc gratia afiorum
dpambulans David in domo fua regia, profpexe- peccata revelata funt. Nam cùm offendifler Sarit
lavantem fe mulierem ( nomenque illi Beth- lomon, quod non cuftodiifet mandata Domini,
fabee)b form* egregi* Sc gratia Sc vultu decora, Sc regnum ejus difpoiuiilet Deus fcindere in plupneftantique
admodum S c ie , quibus illecebris rimas partes, ait ad eum : Ferumtamen in diebus r ■Re£
.delinitum potiendi ejus fumfiife affectum. Erat tuis nonfaciam hoc propter Davidpatrem tuum. De
autem mulier viro nupta,c Uri* nomen marito, m an u filii tut accipiam illud.Verumtamen non totum
cui mandatis regiis compofita eft fcena necis. regnum accipiam,fieptrum ttnurt dabo et propter Da-
Nam etfi nihil ad impedimentuvn cupiditatis, wrfj£rv#*«wM««Juftificanteigitur Domino,-quis
plurimùm tarnen ad verecundiam adulterii ob- eft qui tantum dijudicec virum ? Jjluod Deu s , in- A ft. 1
ftare vita ejus *ftimabatur. D 1 mandavit , tu commune ne dixeris.
3. Itaque ut à planioribus exordia quem
Deus juftificavit,netudijudices. Pro m...imo m ih
i ett, inquit Paulus, u t d vobis dijudicer, aut ab
a. .Rom. edit, fola , legimus, Ht audiftis , quod deambulane David
in folario domusftt* regia.
b. Edit .forma grata ( Rom. gratia ) & vultus decore praftanti
admodum , quibus & c. Mff. a liq u o t , forma gratia , & vultus decore
, pr a f l antique admodum fa c ie , quibus St c. A lii ir.ulto plures
atque antiquiores ut in textu , nifi quod T h u an . recentior habet
. . . • vultu decoram Stc. Ncqu e vero putaveris in vocibus vultu
St facie inanelli effe battoLogiam ; cùm facies non tantum pro vultu
, fed etiam prototius corporis compoficionc , atque exteriori
con(pcilu fumi poffit. Rurfus edit, omnes , & mff. nonnulli : po-
tienda ejus -, mff. a lii longc p lu rim i, ac arvi mclioris : potiendi
ejus. Me liu s ; fic.enim Teientius in H c c y r a , ego ejus ( uxoris
4. Salvo tamen j udicio c*lefti, quo etiam ip-
fè tantum honorifictís prophetam, in ejus a&us
morefque ingredere. Non miraris hominem, Se
I feilieet ) vtdendi cupulas. Videiìs Fr. J a n d ii Minervflm Iib, y,
I cap. 8. Denique ubi edit. Era, G ill. 8t Rom. cum.potioribusnifi1.
(sanjijfe ajfccium; illic Am. cum rcliquis : fumfijiet ajfeclum. V e runi
eos m o v i r , quòd non credcrent aiiter conilrudionem coni-
tare poffe , cùm tamen melius verbum legimus initio periodi e x -
preffum hoc loco mente fuppleatur.
c. Thuan. codex venirti iliinus femper atque in omnibus cafibus
habet Vri. Et certe ledionein Ambrofii efle hanc id argumento
effe p o te ft, quod infra cap. y. num. 14. nomen mariti Bethlabce
dicir idem lignificare a c lumen meum, quo modo vocem Vri vulgo
inrcrprctantur, cum vox Vrias exponatur Issmen ,-lcu ignis Do-
677 Apologia David.
Angelis ad*quandum judicas, plurimum vit* A
fu * , immo à pueritia in divitiis ,honoribus, im-
periis demorantem ,in multis rentarionibus politimi
, femel tantùm locum errori dediile, & ei
* errori quo etiam * Angeli c*Iorum, ut Scriptura
*-6' x‘ commemorai , de fua virtute 8c gratia dejecii
funt. Sane& alter legicur error ipfius, quod numerari
feeerit populum.
C A P U T I I .
Laudatur D a v id ab humilitate confefionis ; ac tres ®
ca u fe , curfanttis pecca turn obrepere u tile ( it ,
idque Deus permittat, adferuntur.
y .T TNufquifque noftrum per fingulas horas
I l quam multa delinquit,&tamen unufquif
que de plebe peccatimi fuum confitendum non
■ vepeenìt. putat. Ille rex tantus ac potens ne exiguo qui-
,uji. j. cap. dem momento manere penes fé delicti paflìis eft
1 ‘ ux‘ confeientiam : fed pr*matura confeflione acque
immenfò dolore,reddidit peccatum fuum Domi- C
no. Quem inihi nunc facile reperias honoratum
ac divitem, qui fi arguaturalicujus culp* reus,
non molefte ferat ? A fille regio clarus imperio,
tot divinis probatus oraculis, cùm à privato ho.
mine corriperecur, quod graviter deliqwiilet,
non indignatus infremuit,ièd confeflus ingemuic
ibidem. 5. culp* dolore. Denique Dominum dolor intimi
Dcmque movit affeftus,ut Nathan diceret: Quoniam pce-
i.Rcg ii. nituitte,& Dominus rranftulit peccatum tuum.
*3- Maturitas itaque v eni* , profundam regis fuiile D
poenitentiam declaravit, qu* tanti erroris offen-
làm traduxerit.
6. Alii homines cùm à iacerdotibus corripiun-
tur, peccatum iiium ingravant, dum negare cu-
piunt aut defendere jibique eorum lapfus eft maìbidtm.
$. jo r , ubi iperatur correftio. Sanfti autem Domi-
ianc 1‘ ni qui confummare pium cercamen geftiunt, &
currere curfum falutis, ficubi forte ut homines
corruerint natur* magis fragilitate quàm pec-
candi libidine,acriores adeurrendumrefurgunt, £
pudoris ftimulo majora reparantes certamina-ut
non folùm nullum adtuliffe zftimetur lapfus ini.
pedimentum, fed etiam velocitatis incentiva cu-
mulafle. Ergo fi currentium non folvitur curfus,
cùm forte aliqui cecidérint,nonluftantiumcon-
tentio, lèd inoffenia manent certamina j quiri
etiam plerique poft unum aut alterum lapfum,
gratia majore vicerunt : quanto magis agonem
pietatis ingreflì non debent unius prolapfionis
offenfione cenferi, cùm beatus fit qui fe potue- F
ritreparare poft lapfum ; quoniam poft mortem
quoque reiurgeremunus beatorum eft.
7. Alias quoque prodeffe peccatum poiTumus
comprehendere, & providentià Domini fanétis
obrepfifte delida. Propofiti enim ad imitandum
nobis funtjSc ideo curatimi eft ut Se ipfi aliquan-
do Iaberentur. Nani fiinoffenfum à vitiis inter
tot lubrica hujus fieculi curriculum peregiiTenr,
dediflent nobis occafionem infirmioribus *fti-
mandi cujufdam fuperioris eos natur*ac divin*
fuifle} ut deliftnm recipere, & culp* confortium
habere non poflent. Q u * opinio utique, ut ex-
lòrtes nos illius fubftaiiti*, ab impolfibili imita-
tionerevocaret. Pr .£ìe r it igiturpaulifperillos
* . D e ilio A »gel orimi lapfu à nobis in lib. de N o e & Arca ad calce
S. Arnbr. Tom. I.
67%
Dei gratia j ut nobis ad imitationem vita eorum
fieret diiciplina -} Se fieut innocenti*, ita Se pceni-
tenti* magifterium de eorum aftibus fnmere-
muSi Ergo dum lapfus eorum lego , coniortes
etiam illos infirmitatis agnofeo : duin credo con-
fortes, imitandoseife pr*iimio.
8. Admonet etiam apoftol us Paulus profpexiilè i-Co-.ir.
dominum Deum noftrum, ne vel revelation um 7‘
fublimitate , vel fècundo operimi continuante
proceftìi, humanus etiam in fanclis extolleretur
affeclus,nec fibideputarent,virtutiqiieadtribue-.
rent fu * , quod divina fibi operatione foret col-
latum. Ergo ne in tantum pr*judicium ruerenr,
atque in perfidi* foveam deciderent, paifus eft
Dominus illis fiibin trare culpam j ut Se ipfi adver-
terenc divinis fe auxiliis indigere, ducemque ia-
Iutis fu* qu*rendimi effe cognofcerenr. Denique
Paulus infirmitatem fibi profuiife teftatur,dicen-
te Domino roganti fibi, ut à fe ftimulus carnis
fu* difeederet : Sufficit tib i gratia me a : nam v ir - ibidem. 9
tus in infirmitate confummatur. Meritoque gloria-
tur in infirmitadbus j feiebat enim virtutis abun-
dantiaplurimos etiam fanctos fine remedio cor-
ruiile. Quanto igitur commodiusuniautduabiis.'
reprehenfionibus locum dedifle, quàm craxiflein
perpetuimi divinitatis offenfam ?
C A P U T I I I .
Davidem eo tentationi expo f i turn fu iffe , quod athle-
t'as fuos variis certaminibus exerceri, & nobis
exemplo effe Deus v e lit : pra t ere a ejufdem adulteri
um infiguram fa t tum , adduci is v a r iis allego-
r iis , decUratur.
Uid .etiam illa adjiciam qu* ex ipfb ufu
y J mundi conjicerepoiTumuSf quia plerof-
que cum probaverimus ili aliquo officio, eoiiiem
quafi induftrios atque impigros in alio munere
voliimus experiri? Quam multi athlet* cum ifto
certandi genere pr*valuerint,adaliud genus vo-
cantur certaminis ? Quid fi 8e te dominus Deus
tuus cùm aliquod ipecimen virtutis dederis tu*,
in alio virtutum genere vultprobare? Job fànc-
tum currentem inoffensè, tentari tamen filiorum
interitu, & corporis totius ulceribus paifus eft j
ut in hoc quoque ejus virtutem probaret, fi nec
injuriis, nec acerbitatibus coa<ftus devotioneni
fui minuerec affeftus. Num liquet, quod etiam
lanftum David fide nobilem, pjr*ftantiffimuin
manfuetudine, manu forteti! probare volueric,
quemadmodum vitium tegeret,lapfum emenda-
ret ; ut nos doceret quemadmodum admiffum
poffimus óperire peccatum ?
10. Nifi forte viliscaufa alicui videtur,ut prop- .
ter noftram eorre&ionem tantus erraret propheta,
cùm propter omnium redemtionem infir- ‘
mitates noftras Chriftus fufeeperit, qui peccatimi
pro nobis fa&useft, cùm peccatum non co-
gnoverit. Et indignimi *ftimarur, nec verifimi-
le creditur , quod David proptqr pofteritatis
profetimi in unius lapilis-opprobrium incident;
cùm ipfe Dominus fit pro nobis factus opprobrium
, ficut ipfe ait: Ego autemfum v e r m i s& pfal..%i. 7,
non homo, opprobrium hominum, dr abject to plebis.
Et alibi : Et opprobria exprobrantium tibi ceciderunt pball
i
[.d¡¿hun reperì
V u ij