tinet, peccantes admonet ad pocnitentiam. ~ n-A ridda elle , qui de parricidis fe òrtum probare
feffio enim poenarum compendium eft. In». ; in deílderat.
j udiciis fxcularibus impofiti equuleo torquentur
negantes, 8c quídam tangic judicem miferatio
confítenos. Eft quídam in peccatis verc ■ india,
Se peenitentix portio crimen fateri, a neder i vare
culpam, fed recognofcere. Mitigat jtidi-
cem pudor reorum,excitat autem pertinacia de-
negantium. Vult te provocare ad peenitentiam
Deus , vult de fe íperari indulgentiam , vult de-
30. Et bene ait : ÿo x Jànguinis fr a tr is tui clamar
, non frater clamat. Hoc b innocencia 8c
gratia germanitatis etiam in ipfa morte fervat.
Noe acculât frater Abel,ne videatur parricida.
Non acculât vox ipfius,non anima ejus, led vox
lânguinis acculât, quem iple fudifti. Tuum te
ergo facinus, non rrater acculât. Simulc querela
criminofo adimitur. Non poteft de alienò
monftrare tua confelfione quod non fit audor B teftimonio queri, qui crimen proprio facinore
naliciæ. Nam qui peccatum liium ad quam.
dam referunt, ut gentiles adlèrunt, decreti aut
operis fui necelfitatem, divina arguere videntur,
quali ipforum vis caula peccati fit. Qui enim
necelfitate aliqua coactus o ccident, quali invi-
tus occidit. Ea vero quæ à nobis funt, exculâ-
tionem non babent : quæ autem præter nos
funt, excufabilia funt. Sed quanto gravius pec-
.cato ipfo ad Deum referre quod feceris, 8c reaconfitetur.
Minor eft fermo, quam fadum. Eft
tarnen etiam terra teftis , quæ cepit lânguinem.
Et bene ait : Voxfangu inis fra tr is tut de terra d a-
mat: non dixit , de fratris clamat corpore, led
de terra clamat. Et fi frater parcit, terra non partit.
Si frater ta ce t, terra condemnat. Ipfa eft
in te 6c teftis 8c judex : teftis acrior, quæ adhuc
parricidii tui lânguine madet : judex alperior ,
quæ tanto feelere coinquinata e ft, ut aperirét
tus tui invidiam transfitndere in audorem non C os fuum , 6c exciperet lânguinem fratris tui de
criminis,fed inno centix.
28. Perpende autem parricida; refponfionem:
Nefcio, inquit, numquid cuftosfratris met ego fum ?
Etfi contumaciam prodat hic fermo , ibna rta-
men quia fi bonum fratrem confideraifet,cuftos
debuit elfe pietatis. Quem enim magis, quam
fratrem fervare debuerat ? Sed quomodo ger-
. manitatis fervaret officium , qui necelfitudinis
non agnoviflet affedum ? Aut quomodo fieri
manu tua. Et illa quidem aperuit os fuum, quafi
exceptura de fratribus verba pietatis , nihil ti-
mens cum fratres videret, quxfeiretjus germanitatis
amoris incentivum eile , non odii. Nam
quomodo poterat parricidium fulpedare, qux
adhuc non viderat homicidium ? Sed tueffudifti
fanguinem,cujus dolens ipfa contagium^iVb» au-
g eb it, inquit, virtutem fu am dare tibi. Quam innocens
ultio, ut qux tarn graviter violata fuerit,
poflet-, ut naturæ obedientiam deferret, qui Deo D lâtis habens non prodelle, non quærat no cere.
reverentiam non exhiberet ? Negat primum
quafi apud ignorantem : reculat fraternx mu-
nus cuftodix , quafi exlors naturx : declinat
judicem,quafi Iiber arbitrii. Quid miraris fi pie-
tatem non agnovit, qui non agnovit audorem ?
Et ideo doceris hac ferie Scripturarum fidem
elleradicem ’ 'tumom m.Unde6c Apoftö-
lus a i t : Quiaj undamentum oftrum Chrifius eß •
6c quidquid liipra hoc fundamentum xdifica-
31. Non mediocre etiam dogma quod ait : Vox
fangu inis fra tr is tui ad me clamat ; quia Deus ju f
tos liios audit etiam mortuos, quoniam Deo vi-
vunt. Et merito pro viventibus habentur 3 quia
etiam fi corporis guftaverint mortem, vitam tarnen
incorpoream capiunt, 6c illuminantür liio-
rum iplendore meritorum, luce quoque fruii n-
turxterna.Juftorum ergo audit ianguinem:aver-
tit le autem à precibus impiorüm-quoniam etiam
veris , hoc lolum ad operis tui frudum, 6c ad E fi videantur vivere , mileriores tarnen funt om
virtntis proficere mercedem,
29. Congrue igitur relpondit Dominus tarn
imprudenter neganti, dicens : Voxfanguinis f r a tris
tu i ad me c lam a t, hoc eft , cur nefeis ubi eft
frater tuus ? Soli eratis cum duobus parentibus,
inter paucos frater te latere non debuit. An quia
parentes tui acculât©res elfe non poilimt ? Nolo
enim ut ea neceffitudo quæ eft audor. lälutis.,
fiat audor periculi. In te iblo leges liias natura
nibus mortuis, carnen liiam ficut tumulum cir-
cumferentes, cui infe :em infoderunt aniinam
fuam. Quid enim aliud eft quam fepulta , qux
intra humum volvitur, 6c terrenx avaritix cupi-
ditatibus, ceterifque vitiis includitur ,ut gratix
cxleftis auram fpirare non polfit ? Hujüfinodi
peccator à terra maledidus eft , qux eft infima
6c poftremaparsmundi. Superiusutiquecxlum,
6c qux in cxlo funt, fo l, luna, 8c ftellx, Throni,
amiferit. Ideo ergo putas crimen latere , quia F Dominationes,Principatus,8c Poteftates, Cherubim
6c Seraphim. Non eft ergodubium quod
eum 6c fuperiora damnaverint, quem inferiora
damnarunt. Nam quomodo abfolvitur purR iL
lic cxleftique lententia quem nec terrx potue-
runt abfoIvere?Et ideo gemens 6c tremens ju-
betur eile fuper terram.
32. Evidens generalifque ratio, quia omni im-
probo mala adfunt, 6c adfutura funt. Qux ad-
funt, triftitiam operantur 5 qux fütura, formi-
dinem. Sed improbum plusprxlentia, quam fuparentes
accufare non debent ? Sed eo major eft
condemnatio tua.Nam fi caraneceffitudinis 110-
mina acculare non debent, multo magis non
debent occidere. Sed fi me teftem abnuis, 6c re-
■ fugis arbitrum, vox fanguinis fratris tui teftis
eft, qux ad me clamat. Ilia te majore audori-
. tate arguit, quam fi frater viveret. Soli eratis,
quis eum potuit alter occidere ? Si acculas parentes
, parricidam probas. Potuit fratrem occidere
, qui non parcit parentibus. Potuit para
M f. Laud, nec dejurare culpam. Melius a lii & edit, derivare.
i Eft autem culpam derivare, cam a ie in alium transferrc.
b. I ta edit, turn prii'cse , turn rccentiorcs. Contra vcromlT. om- '
ncs , hoc eft , innocentiam & gratinm germanitatis etiam in ipfd
. mortefervat. Difficile f i t , utra leClio melior,pronuntiare. I
c. Edit, omnes ac mil". Flor. & V at. unus , querela criminofa : j
I Va t. alter , D iv . ac Laud. querela criminofo., ,
| d. Codices V a t. uniis, D iv . a c Flor. »0» audebat, inquit, virtu-
I tem &cc.' Tarnen apud L X X conftanter legere eft : d vvsStioti titZ
I ioxao artiis I vtaj m . Pro quo habetur in Vulg . Non dabit tibi
fruitus fttos.
tura follicitant. Unde 6c Cain dixit ad Deum : A
Majorcaufa me a e f t , quàm u t dimittatur mihi. S i
derelinques mehodie, d facie tua abfeondam me. Nihil
enim gravius quam errantem à Deo deièri,
tem , 6c beneficio ilio iiivitare ad corredio-
nem.Ipfis enim nos facilius committere lolemus
quorum habemus gratiam. Nec tarnen magna
concedit: fed in eo iplo imprudentiam infipien-
tis ulcifcitur * qui cum elfet perpetuis fuppliciis
obnoxius, non remitti fibijpoenam popolcit, fed
vitam corporis hujus a oblecrandam putavit, in
qua plus xrumnx eft, quam voluptatis. Mors
enim una eft in lecelfione animx 6c corporis, 6c
in fine iftius vitx ,qux fimul ut venit, omnes cor-
1 poris dolores auferre,non augere confuevit. Me-
tus vero qui hanc Vitam Viventibus frequenter
ingruunt, moeftitix, dolores , gemitus, diver-
fique cruciatus,gravitatum, 6c xgritudinum vulnera
utfe revocare non polfit. Mors peccatoris finem
peccandi adfert: vita autem divino gubernaculo
aeftituta prxcipitatur, 6c in graviora prolabiturj
ut fi gregem paftor relinquat, incurfent beftix :
ita cùm Deus deferit hominem, ingruit diabolus.
Grave eft prxfertim infipientibus non habere
redorem. Serpit malitia, vulnus augetur , ubi I
medicina defuerit. Abfcondit fe autem qui velare
vult culpam, 6c regere peccatum. Qui enim
male a<nt odit lucem,8c tenebras 8c luorum qux-
rit latibula delidorum. Juftus autem non abfi.
condere le à domino Deo fuo, led iple magis
le offerre confuevit dicens : Ecce fum ego qui
non ha beo criminofam confcientiam, quam ti-
meam deprehendi.
33. Merito ergo le abfcondit male conlcius,
6c ait: Omtfis qui inveneri t me uccide t me. Anguftx C
mentis homo prxlentem mortem veretur, per-
petuam negligit, 6c divinum judicium non re-
rormidat, interitum lolum corporis deprecatur.
Sed à quo timebat o ca , qui lolos parentes ha-
bebat in terris ? Potuit quidem 6c incurlus bef-
tiarum timere, qui legis divinx jura violaverat j
nec prxlumere de fubjectis animalibus ceteris,
qui hominem docuerat occidi. Potuit 6c paren-
tes parricidas timere, qui docuerat parricidium
polle committi. Potuerunt enim 6c parentes de I
filio difcere,quod didicerunt pofteri de parente.
C A P U T X.
V e icomminano, Si quis occiderit Cain S e e , mo-
raliter explicatur: inftgnopoftto fuper eodem d iv i na
dementia d edaratur, f t cut d r in eo Ca in i dementia
, quod mortem temporalem plus timu erit,
qudm aternam. Hincpulcre differì tur de incorrup-
tibilitate a n im a , ac fu tu ra v ita . Tandem ju d icium
non prapropereferendum, nec rurfus inultum
crimen finendum effe oftenditür.
34. \ T Unc confideremus qua caufa dixerit
jcm.4, ij. Deus : Omnis qui occiderit C a in f i f t i e s
vin d itfam exfolvet ; 6c qua ratione lignum luper
eum ponitur, ne occidatur parricida, cùm pro-
fpe&um non fuerit, ne innocens occideretur.
Octavus eft horn ' , habet rationabile quo prxftet
ceteris, habet ( quinque corporis fenliis, habet
etiam vocem, habet 6c generandigratiam. H x c
leptem nifi ilio rationabili regantur , liibjecta
morti funt 5 6c id^o ftultus in his habet omne
periculum fui. Qi^ ?rgo rationabile illud amilè-
r it, fruftra de iftorum libi ufu feptem carnalium
munerum blandietur. Diilolvuntur hxc omnia,
nifi habenis quibufdam rationis adftrida lint.
Mors itaque rationis, mortem operatur irratio-
nabilium palfionum. Sed illud melius quod lep-
timus numerus quietis 6c remilfionis eft. Ergo
qui alii non pepercit peccate ■,, 6c munus ei re-
milfionis peccatorum invidexic, ipfefibilpem re-
milfionis eripiet, 6c erit in eo pari menfurR vin-
dièta de gratia.
35. Quod autem lignum pofuit fuper Ca in,
ne quis eum occideret, reflectere voluit errana.
Ita mlT. omncs. Ver. autem edit. obfervandamputavit. Sola R.
plurimas etiam mortes generi humano in-
ferunt, ut ifta mors remedium elfe videatur, non
poena. Non enim perentoria eft, per quam non
adimitur vita, led ad meliora transfer tur. Nam
fi nocentes moriuntur, qui gradum à peccatis
I revocare noluerint 3 vel inviti tarnen finem non
■< naCurx , led culpx adipifcuntur , ne plura de-
hnquant, quibus vita fcenus eft delidorum. Si
autem bonx lpei compotes Hint, migrare magis
quam deficere credendi funt.
36. Inlèritur hoc loco dogma de incorruptio-
ne animx, quod ip la vera 6c beata vita fit, quam
unufquifque bene confcius vivit multo puriusac
beatius , cùm hujus carnis anima noftra depo-
fuerit involucrum, 8c quodam carcere ifto fuerit
abfoluta corporeo 3 in ilium fuperiorem re-
) volans locum,unde noftris infufa vifceribus com-
palfione corporis hujus ingemuit, donee com-
milfi gubernaculimunusimpleret5 ut carnis hujus
irrationabiles motus rationabili dndu rege-
ret 6c coerceret. Inde eft quod poftea prophetx
in càptivitatem cum populo Juaxorum tranfie-
runt 3 ne reliqua plebs landorum deftituta prx-
fidio, confilioque viduata graviorem liibiret x-
rumnam : led magis frequentibus commonita
oraculis prophetarum, ad dominum Deum fuum
pio rediret affedu 3 ne adverfis captivitatis ad-
trita prorueret in perfidix peccatum, falutifque
perpetux remedium delperaret.
; 37. Redarguuntur itaque hoc in loco qui unicam
hanc vitam putent elfe, qux fit in hoc lx-
culo ( omnia plena lapfus, plena mceroris fiint )
6c redarguuntur fimplie" 4 rie geftorum. Ecce
enim j uftus, innocens, piiis propter »ratiam de-
votionis odia fratris incurrens , immaturus adhuc
xvifublatuseft parricidio ; 6c iniquus, fce-
Ieratus , impius , etiam fraterna cxde pollutus
longxvam duxit xtatem, duxit uxorem , pofte-
ritatem reliquit, urbes condidit, 8c hoc meruit
permilfione divina. Nonne in his aperte vox
Dei clamat? Erratis, qui putatis hic eile omnem
vivendi gratiam : non intelligids, non adver-
titis fenedutem hanc miferiarum elfe vetera-
nam , procelfionemque xtatis xrumnarum fti-
pendia, 6c fcylleo quodam ufu circumfonari nos
quotidianis naufragiis ,; tundi fludibus , in fco-
pulofis habitaculis degere, 6c in his deledari,
ficut illud non tarn xternum animal, quam immortale
malum ? Ergo 6c ifti Cain Iongxvitas
indulta, vindida eft j eo quod vixit in metu, 6c
prolixum fpatium multo cucurrit 6c infructuofo
•i. edit, fervandam putavit.