eft ; fed ciiin aftià iffi'plet nialìtiaW, Noli èn)m A jCcire quod mallifn eft H B D D B
ibitim qui itovit malum , quod malum e ft, fa- icicana boni inopias defraudar}. Piiìcriuseitig!»
cit< ièd qui quod malum effénovit I opeMtur. tur ututrumque nonmus, tttfcq ra atam u sb»
InGentiviim autem ad operandumquod màium . num,fugiàmus quod malum e li, ficexeoquod-
eft aut iracundia Iaut cupiditas effe confuevit. uo | ftàfcimus malum, boni grana-m pfcrferamus; I
N é c ftatim neceffe, ut habens .fcientiam mali Sed ita debes utrumquefeiie, ut 6t profunde po-
fada t quod improbum noyit, nifi ant ira india ¡miS»& quod novens exequaris a&uique icien.
autorpiditate vincatur. Dndequoddix .tain, tue'congruat. AhoqmntolerabilioremScnpmia t
centivum peccando, vel ira y vel cupiditas e ft , , indicateum,quiutrumquenefciat,quamquiper<.
vel pierumque fornf y licet ex formidine Oria- funftorie utrunique cognovit. G x a v a t emm
tur cupiditas, duraunuíquifquevult vitare quod B fcire, quod vel exequi vel vitare * non pollisi
metuit. E t ideo rede iracund u Se cupiditatem gravar fcire fine ufu atque operecogmtioms pro.
duorum* reliquor,um pofuii. .^incentiva vitio- funda;. Deniqueobeft adexiftimationem medi,
rum. Gonfideremus igirur urrum Eva bis ad vi. , co fcire quid profit, Se quid noceat argro , nifi
Ciumftimulis incitata Jìr. Sed neqrq irafcebattìr cornicione ea qucmadmodumopqrtet, maturi
marito, ncque cupiditaco vicia ei : in fecundo Se idèo non eft cognitio bona , nifi ea uta:is ut
dumtaxat erra t, ut edendum viro daret, quod oportet» • . r ■
jam ipià o-uftaverat. Primo fuerat cupiditas auc- 57- Item acciPe : Non fruftra lignúm icientix
tor errons ut ipfa ederet, fequen. .e fuit cau- boni & mali produdum eft in mèdio ja rad ìfq t,
fa peccati. Quod enim jam guftaverat, defidc- Se fi cuicuín que homini produdum eflet ,'fuper.
rare non poterai : & guftando,mal.i fuerat fcien- C flua interdi&ip.' Sed ñeque fruftra fadum eft,
tiara confecuta. Malum igitur qui ladverterat, .neque a lii, nifi homini fadum eft , qui manda,
in viriim derivare non debuit, neuue conjugem rum accepit ; ut non iolo c o , fedeo cum ceteris
proprium pratvaricatorem divini ácere manda- uteretur. Nam fi multa difamas, compiuta, ree
ti.’ Sciens igitur prudenfque pece v ir, &fcìens, peries & piane innumera,qua; ei qui ufi nefdàt,
viruminfuum tràxit errorem. ALüquin invenie- , poffmt nocere. Ne c ìpfas divitias mvenfes frac.. -
tur falfuseffe de Ugno feientia: boni 8t mali fer- tuofas , fi habens dives fubfidia largitacis , ne.
mo,fi etiam pofteaquam de ea àrbore manduca- g e t alimenta paiiperibus, excluder inopein i.àb.
yit ; fcientiam mali habere non -otuit. Quod fi fidio deftitutum , aliena extorqueat, quia p ra.
verìis eft fermo,., cupiditatis ùtv e caufàm ha- valet poteftate. Pulcritudo ipfa Se g r à n o r» i-
- ibere non pótuit : licet plerique fic' excufandum D por» forma frequenter in vitiurn, quàm defer-
putent, quod diligens virum ab eo timuerit fe- miras trabit. NumqUid igitur qtiifquam decora ,
parati, & haniTeaufam cupiditatis pratendant, .miores.quampultrlbfèsfilios haberedefideraf,
quod elle vòiuerit cum marito. . & inopes porius liberos iiios cnpit eiièyiuam ci;..
C A P O T V I I vires ? Pinta flint bujufmodi qua non ad impru-
* dentiam i:ircic:nr:s referenda f l i n t fed ad male
Qu&nttir utrum h Pee,vel a Ugno,vel demum ttliuft- uteritis errorem. E t ideo utentein accitianiu:»
de mórs homini uccider it j atque objeBio multiflici pocius quarn tionantem.
rcfponjìone dduitur.
. 35- I Terum aliaquaftio fubrepic undemors C A P Ü T V i l i .
_ àcciderit Ada ,, utrum à natura Ugni ejuf- E Sohmntu; qaaßiopes de fr&fcientia Dei circa frd-
modi, an vero a Deo. Si n a tu r a ; lignihoc adferi- 'uarteationem Ada , dr opinionem boni & wait
bimus, videtur ligni hujus fructus vivificandi in- httmants mentibus divinitus imprejfam.
fufflacioni Dei prillare 5 liquidem quem vivificaverat
iiifufflatio, fruétus hujus ligni traxit ad 38. T Terum quieftio : Sciebat prievariéaturum
mortem. Auc il Deum operatorem mortis efle X Deus Adam mandata Tua, an nefeiebat?
memoramus, dicunt quod gemina eum opinio- . Si nefeiebat, non eli ifta divina poteftatis adfer-
ne accufemus : quod aut ita immitis, ut noluerit tio : fi autem feiebat, & nihilominus feiens neignofeere,
cùm poffet • aut fi ignofeere non po- gligenda mandavit, non eft Dei aliquid fu pertuerit,
videatur infirmus. Videamus igitur quo- fluum priecipere. Superfluum autem pra:cepit
modo diluendum fit. Nifi fallor, mortis cauia F proroplafto illi A d^, quod eum noverat minime
inobedientia fuit 5 òc ideo homo ipiè libi mortis lervaturum : nihil autem Deus fuperfluum facit 3
eft cauia, non habens Deumfua: mortis au&o- ergo non eft Scriptura ex Deo. Hoc enim obrem.
Neque enim fi medicus prxfcripfit xgro- jiciunt,qui vetus non recipiunt Teftamentum,&:
tanti à quibus videatuy cavendum, atque i-lle ab has interferirne quxftiones. Vermn hi fua ieninterdiftis
non putaverit abftinendum, cauia ei tentia & opinione vincendi fune. Cùm enim
mortis eft medicus : fed utique ipfe libi reus mor- novi Teftamenti non refutant fidem, exemplo
tis eft propria;. Itaque Deus quali bonus medicus funt arguendi, ut vetus credant : quoniam cum
prohibuit, ne Adam nocitura guftaret. libi divina prxcepta & fafta conveniant, unius
36. Iterum accipe : Scire bonum melius eft, au£lòrisTeftamentum utrumqueliquet eifecrequam
nefeire j & ei qui bonum feiat 5 pulcrum dendum. Difcant igitur non iìiperfluum , non
eft fcire quod malum eft , ut feiat caverequod injuftum etiam prxvaricaturo prxfcriptumeile
malum e f t , & ut prudens fiubeat cuftodix cau- mandatum. Nam & ipfe Dominus Jefus elegit
tionem. Ruriixs autem non fatis eft hoc folum Judam , quem p'roditorem feiebat. Qiiem fi per
* . Libcntcr legercnius , duo reliquorum ; nifi nifi". & edit, r ccia- I ! a. Ita miT. & edit, antiq. magno eonfenfu. A t Rom. edit, virare
marcnt. j | non ve lis, & n o n pojfts.
imprudentiam electum putant, divinx derogant 1
poteftati. Sed hoc xftimare non poftunt, cùm
Scriptura dicat : Quia feiebat lefus quis eum pro*
di turns effet. Conticeicant igitur repugnatores
ifti veteris Teftamenti.
39. Sed quoniam etiam gentilibus, fi forte i f
tud objecerint, reipondendum videtur , qui ex-
empiimi non recipiunt, rationem exigùnt 3 ac-
cipiant etiam ipfi qua ratione Dei Filius vel prx-
varicaturo mandaverit, vel elegerit prodicu-
rum. Venerat dominusjefus omnes iàlvos face- ]
re peccatores;, etiam circa impios oftendere
fuam debuit voluntatem. Et ideo nec proditu-
rum debuit preterire 3 ut: adverterent omnes,
quod in elezione etiam proditoris fili fervati-
dorum omnium infigne pretendit, nec in eo Ix-
fuseft vel Adam , quia mandatum accepit, vel
Judas,,quia ele&us eft. Non enimneceflìtatem
Deus vel illi prxvaricationis, vel buie proditio-
nis impofuit, quia uterque fi quod acceperat,
cuftodiftèt, à peccato abftinere potuiflèt. Deni- (
que nec Judxos omnes credituros feiebat, &ta-
men ait : Non veni nifi ad oves perditas domus Iß
rael. Ergo non in mandante culpa eft, fed in prevaricante
pec.càtum eft. Et quod i. "^eo fuit,
oftendit omnibus quod omnes voluit liberare.
Ne c tarnen dico quia prxvaricationem nefeiè;
bat futuram, immo quia feiebat adfero : fed non
ideo pereuntis proditoris invidiam in fe debuit
derivare , ut adfcriberetur Deo , quod uterque
fitlapfus. Nunc autem uterque redarguitur, atque
reconvincitur; 3 quia & ille mandatum ne la-
beretur accepit, òc hic etiam in apoftolatus mu-
nus adfeitus eft , ut vel beneficio Dei revoca-
retur à proditionis affe&u 5 fimul ut dum alii re-
vincuntur, prodeifet omnibus. Non enim con-
fifteret peccatum, fi interdictio no ùiilèt. Non
confiftente autem peccato , non ibi. 111 malitia,
led etiam virtus fortailè.non eilet : qux nifi ah-
qua malitix fuiflent femina, vel fubfiftere , vel
eminere non poifet. .Quid eft enim peccatum ,
nifi prevaricati© legis divinx, òc cxleftium ino-
bedienriapreceptorum ? Non enim auribus corporis
de mandatis cxleftibus judicamus : fed cùm
eflet D ei verbum, opiniones quxdamnobis boni
òc mali pullularmi 1 3 dum id quod malum e ft,
naturaliter intelligimus elle vitanduni , òc id
quod bonum eft naturaliter nobis intelligimus
elle preceptum. In eo igitur vocem Domini
videmur audire , quod alia interdicat,. alia
prxcipiat. Et ideo fi quis non obedierit illis
qux iemel à Deo prxcepta credimus , pcenx
obnoxius xftimatur. Dei autem prxceptumnon
quafi in tabulis lapideis atramento legimus in-
fcriptum , fed cordibus noftris te»'emus impref.
fum ipiritu Dei vivi. Ergo opiniv .oftra ipfa fibi
legem facit. Si enim gentes qux Iegein non ha-
ben t, naturaliter ea qux legis fu n t, faciunt 3
Cjufmodi legem npn habentes ipfi fibi funt lex,
qui oftendunt opus legis fcriptum in cordibus
fuis. Opinio igitur humana fibi tamq n Dei
lex eft.
40. Iterum hincaliam faciunt qnxftionem,ut
ad invicem mandati ejus quod diximus in hominis
opinione confiftere, hanc ipiàm opinionem
a. Roni. cefic. quod grafì.t utique conveniat. Melius alia; cum m i l. .
impreflam à Deo nobis tamqiiartt prxiicriptum
divinx legisaccuiènt. Noverat,inquiunt,hominem
peccaturum qui creavit eum, òc has opiniones
boni òc mali impreflìt, an non noverat ?
Ut fi dixeris quia non noverat, alienum á majef.
tate Dei fentias : fi autem dixeris quia feiens
Deus peccaturum hominem , communes tarnen
opiniones ei boni òc mali impreflìt 5 ut propter
aamixtionem malorum vitx perpetuitatem ier-
vare non p oife t, ficut in ilio non prefagum futuri,
ita in hoc non bonum Deum lignificare vi-
dearis. Atque hinc argumentantur quia non eft
creatura hominis à Deo fada. Nam ficut iupra
oftendimus eos dicere quod non eft mandatimi
D e i , fic òc hìc dicunt : Non ergo creatura hominis
â D eo , quia Deus malum non fecit. Homo
autem opinionem accepit mali, dumàmalis
prxcipitur abftinere. Hoc autem genere alium
bonum Deum , alium operatorem hominis co-
nantur adferere. Quibus refpondendum eftillico
fecundum opinionem fuam. Si enim hominem
nolunt à Deo fadum , quia peccator eft homo,
& hoc refugiunt, ne bonus Deus peccatorem
fecifle videatur, quia non putant bonum qui fe-
cerit peccatorem 3 dicant utrùm operatorem hominis
à Deo fadum purent. Si enim à Deofac-
tus eft ille , ut dicunt, operator hominis, quo-
modo bonus Deus operatorem mali/fecit ? Utique
non bonus, nam qui peccatorem facit non
bonus3 cavendum ne gravius fit operatorem pec-
, catoris feciilè. Debuit enim bonus Deus pro-
hibere nativitatem ejus, qui peccati fubftan-
tiam habebat inducere. Quod fi dicunt non
efle genitum operatorem mali, requirendum
utrum bonus Deus potuerit inhibere quoquo
modo incipientem malitiam , an non potuerit ?
Si enim non potuit, infirmus : fi potuit, òc non
fecit,non bonus. Ergo fi fibi ifta non congruunt,
nec fux fibi hxreticorum conveniunt opiniones
, requiramus ne forte rationis fuerit, qua
cauia Deus five geniti five non geniti illius operators
fiverit malitiam introire in hunc mun-
dum, cùm poflìt inhibere.
41. Itaque fervantes unum òc eumdem Deum
bonum atque operatorem, id fi poifumus , ad-
ftruamus , quod gratixa utrique conveniat , nec
.accuíationis eorüm declinemus invidiaiii, qui
ita dicunt : Quomodo bonus Deus qui non ioluin
pafliis eft introire in hunc m u n d u m malitiam :
ièd etiam in tantam confufionem venire permi-
' fit. Verum h xç accuiàtio tunc locum haberet,
fi ita animx vim òc intima fecreta mentis infice-
retjut nullo pado poifet aboleri, & immedicabi-
lium vulnerum menti atque animx noftrx virus
infideret : eflet e n im aptior hujus querelx locus,
quod cùm omnia poff %Deus, hominem tarnen
perire fitpafllis. Verui ' cùm Deus noftri mife-
ri cors reípuendi erroris remedia refer va verir,
abojendique omnis contagii non aboleverit fa-
cultatem 5 quomodo irrationabile vel injuftum
eft , fi permifit noftrum materiale tentari qua-
dam trepidatione fragilitatis humanx 3 ut foené-
ratior poftea gratia p< poenitentiam delidorum
in hominis rediret affedum , òc fragilitatis fux
confcius quod tarn facile à divinorum manda-
. utrique conveniat, id e f t , gratia: Dei b o n i, 8c opcratoris.
L