nonfatis eft unius pretium ad paftum reliquo- A bat in oftro dormiat, in argentea fponda recum-
rum, Hocfolùmdives fcecunditasadxrumnam. -
Quent ofFeram ? Quem frumenti audionator li-
benter adipiciet ? Primogenitum ofFeram ? Sed
primus me patrem vocavit. Hic eft major ex fi-
ìiis, quem congrue honoro feniorem. Sed juniorem
dabo? A t iftum teneriore amore complector.
Illuni crubefco, hujus mifereor : iilius graduili
fufpiro, hujus xtatem : illejam fentit xrumnam,
ifte ignorar : fleclit me illius dolor, hujus infci.
b a t, auro oneret manus, cervicem monilibus.
26. Deleftantur 8c compedibus midieres, dum-
modo auro ligentur. Non putant onera eile, fi
pretiofa fint : non exiftimant vincula eile, il in his
thefauri corufcent. Deleftant ? -tiñera ; ut au-
rum auribus iníeratur,& marga, itx depcndeanr.
Habent 6c gemmx pondera fiia, habent Se vefti-
menta frigora fua. Sudatur ’ ^emmis, algètur
in fericis -y tamen preda juv..iit: 8c qux natura
tia. Ad alios me conferam? Ille mihi plus blandi- B averfatur, commendar avarida. Smaragdos, Se
tu r , ifte plus verecundatur : ille parenti fimilior,
Iiyacinthos, beryllum, achatem, topazyon,ame-
hicutilior: in ilio imaginem meam vendo, in
thyftum , jaipin, fardion, fummo quxrunt furore:
ifto ipem meam prodo. MemiferumiNoninve-
veli! dimidiumpatrimoniipetatur, non par-
nio quid faciam, non habeo quid eligam. Cir-
cunt diipendio, dum indulgent cupiditati. N011
cumvallant me facies calamitatimi,serumnarum
abnuo gratum quemdam lapidimi iftorum elle
chorus.
fulgorem, fèd tamen lapidum. Et ipfiadmonent
13. Ferina hxc rabies eft,eligeré quem tradas.
contra naturam expoliti, ut fàxorum deponc-
Ferx ipfx cimi pericula imminere proli ac ilbi
rent afperitatem, rigorem magis mentis eflè ex-
fentiunt, folent eligere quos libercnt, non quos
poliendum, quam lapidimi.
offerant. Quomodo igitur difeernam afFeftum C
naturx ? Quomodo oblivifcar, quomodo exuani
C A P U T V I .
patris mentem ? Quomodofilii audionem confti-
tuam ? Quo fermone pacifcar pretium ? Quibus
tradam manibusin fervitutem filium? Quibus
oculis adfpiciam fervientem ? Quibus ofeulis d if
cedenti vale dicam? Quibus faftum excufèm fer-
monibus ? F ili, ego te prò meo cibo vendidi. Fu-
neftior ergo jam pauperis menfa, quàm divitis.
Ille addicit alienos,ego meum vendo : ille ne-
ceifitatem imponit: ego adfero voluntatem. U t j ) feris redemerunt? Cujus xgritudinem pecunia
iìt excufabilior caufa, adjiciam : Fili, prò ffatri- mitigavit ? Non in abundantia d iv itia rum , inquit,
bus tuis fervies , ut illis quxrantur alimenta. Et vita, ejus. Et alibi: N ih il profunt thefauri inju flis:
Jofeph à fratribus fuis in fervitutem venumdatus j u f i ti a autem liberai a morte. Merito clamar Proe
ft, poftea Se ipfos Se patrem pavit. Refpondebit pheca : V iv i t iafi adfiuanty nolite cor apponere. Quid
f tu àm nulla fto p um efficacia : d * cu r i Ila d iv i t i <e ap-
pellentur ! Miferiorem effe d ivitum quàm mancia
piorum fervitutem : ubi locus hic Evangeli i , quid
faciam. . . . deftruam horrea mea Sec. pie ac fa -
cunde expenditur.
Uis artifex unum diem vitx hominis po-
tuitadjungere?Q Quem divitix ejus ab in-
Se ille:Sed non eum vendidit pater, at flevit amif.
fum : fed poftea etiam ipfe in poteftatem divitis
venit ,& vix potuit liberari. Poftea genus ejus
divitiis ^Egypti multa xtate fervi vi t. Vende me
poliremo, pater,ea conditione,ne divites emant.
enim mihi proilmt, fi me à morte liberare 11011
poflimt ? Quid mihi profunt, fi mecum poli mortem
elfe non poffunt ? H ìc acquiruntur, hìc re-
linquuntur. Somnium igitur loquimur, non pa-
trimonium. Unde bene ait idem Prophetade di*
p f .e i .
24. H x fi, fateor : veriim quid faciam ? Nul- £ vitibus : Vormieruntfomnumfuum,& n ih il invene - Pfal. 7/. ì.
lum vendam? Sed dum unum confiderò, omnes
runt omnes v ir i divitiarum inmanibus fu is 3 hoc
videbo fame pereuntes. Si unum tradam, quibus
eft dicerc : Nihilinvenerunt in operibus fuis divi
oculis videbo ceteros de meaimpietate fufpec-
tcs, qui nihil pauperibus contulerunt : nullius
to s , ne alios quoque vendam ? Quo pudore re-
juverunt inopiam, nihil ad utilitatem fuam pro-
grediar domum ? Quomodo intrabo ? Quo habi-
ficiens reperire potuerunt.
tabo affectu,qui mihi abnegavi filium,quem non
28. Ipfum nomen confiderà.Ditem dicunt gentiles
morbusabfumfit ,non mors abftulit?Qua con-
inferorum prxfulem,arbitrum mortis ditem
feientia confiderabo menlàm meam, quam ficut
novella olivarum in circuitu tot filii veftiebant.
appellant 8c divitem, quod nifi mortem dives in-
ferre nonnoverit, cui regnum de mortuis, cui
25. H x c pauper te prxfènte deplorai, 8c tibi F fèdes inferi funt. Quid eft enim di ves,nifi quidam
‘ ....... c‘ n: inexplebilis gurges divitiarum, inexplebilisauri
fames ac fitis ? Quo plus hauferit, plus inardef-
cit.Sic Propheta admonet: diligitftntyxit^rgentum,
non fa t ia b itu r argento. Et infra idem : E t
quidem hoc pefimus languor. S i cut enim f u i t , i t a &
a b i i t , dr abundantia ejus laborat in ventùm. E t
quidem omnes dies ejus in tenebris, dr lu f tu , dr ira cundia
m u lta , dr languore, dr ira -, ut tolerabilior
fit cónditio fervulorum. Illienimhominibus fer-
viunt, ifte peccato. Sic inquit Apoftolus : Qui
enim facitpeccatum, fervus eft peccati. Semper
in laqueis,lemperin vinculis elt: numquam Iiber
à compedibus, quia fèmper in criminibus. Quam
avaritia aurem obftruit, nec mens tua fafti mi.
ierabilis horrore mollitur. Totus populus inge-
mifcit,& folus dives non fie<fteris,nec aiidis Scri-
Eccli.ip.iy pturam dicentem: Verdepecuniam propterfratrem,
& ami cum, d* non abfeondas earn fu b lapide in mortem.
Et quia non auais, ideo exclamat Ecclefiaf
Eccle, j- ii- tes dicens: Efllanguormalus> quem v id i fubfoie, di-
v itia s cufodirt in malum pofidentis eas. Sed for-
tafie redeas domum Se cum uxore conferas: ilia
te hortetur ut redimas venumdatum. Immo magis
hortabitur ut mundum muliebrem conferas,
i unde potes a vel parvo pauperem liberare.Illa tibi
imponetfumtuum neceifitatem^ut gemma bia
. Edit. ant. -vel pauper pauperem liber are. Rom .v e l parvo ter»- [
pore pauperem liberate. M elius mfl. omncs. vel parvo pauperem li- I
Eccle.'s- 9-
ibidem. i¡.
&Hluijulmocli.
1 fubintclligi p o tc íl, precio, diipendio,
Luc. i t . i
& f e1-
b
De Nabuthe lezraeiica Liber
Wm'.
$ a n ¡
unus. 574
mifera fervitus, fervire peccatis i À replevit campdrum ambitum, qux fine cultode
29. Naturx ipfius nefcit munia, nec ibmni ip- nafcuntur 6c abundanti
fius novit vices, aut cibi fungitur luavitate, cujus
nullum eft immune lervitium. Dulcis enim iom-
nus fervi, etfi modicum vel multum edat : a ta la-
tiato divitiis, non eft qui eum finat dormire. Excitât
eum cupiditas, exagitat cura pervigil aliena
rapiendi, torquet invidia, mora vexât, fterili-
tas proventuuminfcecunda perturbât, iòllicitat
abundantia. Unde illi diviti, cujus pofTeffio uberes
■ fructus adtulit, qui cogitavit intraf e dicens : uid B
fa c iam , qtibd non habeo quo congregem fruEtus meos ?
E t dixit: Hocfaciam, defruam horrea mea, dr majora
faciam j ilio congregabo omnia qua nata fu n t m ih i,
d r dicam anima mea : A n im a , habes multa bona in
nnnos multos pofita, requiefce, manduca, bibe, epu-
lareyre(fiov).àiiT}ç\iS:Stulte,hacnocte animam tuam
repetuntà te : qua autem p a r a fi , cujus erunt ? N e ipfe
quidem Deus eum dormire permittit. Interpellât
cogitantem, excitât dormientem.
C A P U T V I I .
Ettmdem locum B. Dofforprofiquitur,of enditqite a v a ros
cum de bonis benefacere deberentymalle pecunias
in adificando confumere ; ipfofque magis enormità-
te pretiorum,quam ubertate proventuum deleft art:
quos tamen docetquofruftus fuosfeCure pofint rt-
condere.
Ida eft fpes avari. Rumpuntiir vetufta V habui, Sc fruftra fervavi : plus natum eft, Sc cui
congrego?Dum incrementa pretiorumaucupor,
amifiufum beneficiorum. Quantasanni fuperio-
ris frumento potui animas pauperum refervare ?
H x c me magis fèrvare deledarent pretia, qux
non nummo xftimantur , fed gratia, Imitabor
fàndum Jofephhumanitatis prxdicatione: cla-
30. Sed nec ipfe íé quietum eile patitur, qui q mabo voce magna: Venite pauperes, edite panes
*|---------------------- - r - ..... r.n:_:^— o. meos,expanditegremium,fufeipitefrumentum.
Foecunditas divitis, totius orbis abundantia, ora-
nium debet eíR fertilitas. Tu vero non hoc dicis,
íed ais: Vefruam horrea mea. Rede deftruis ea, á
quibus nullus pauper onuftus revertitur. Horrea
iniquitatisfuntreceptacula, non pietatis fubfi-
dia. Rede deftruit qui fapienter xdificare non
novit. Deftruit fua dives, qui neícit xterna: deftruit
horrea,qui non novit fua frumenta dividede
abundantia divitiarum fiiarum follicitatur, Sc
in ubertatefruduur* vocem egentis emittit.,^/^
fa c iam , inquit? Nr e hxc pauperis vox eft,non
habentis fubfidia vivendi ? Egens omnium hue
atque illuc refpicit, ferutatur hofpitium, nihil
in venit ad ufum alimenti : confiderar. nihil mife-
rius quam fame confici, 8c cibi indigentia mori :
quxrit mortis compendia, 6c tolerabiliora ob-
eundi fupplicia rimatur : arripit gladium,fufpendit
laqueum, ignem adolet, explorât venenum j ) r e , fed claudere.
6c inter hxc quid eligat dubius,dicit : ^ 'u id f a ciam?
Deinde vitx hujus fuavitate revocatus cu-
pit revocare fententiam,fi poffit vivendi fubftan-
tiam reperire. Adfpicit nuda omnia, vacua omnia,
& ait : <j)u*d. fa c iam ? Unde mihi alimenta,
unde veftitus ? Volo vivere, fi habeam quomodo
pofTim vicam hancfuftinere:ied quibus cibis,quibus
fub fidi is ?
3r* Q u id fa c iam , inquit, quod non habeo ? Cla-
34. E t majora, inquit, faciam. Infelix, vel id
difpenfàto pauperibus,quod produrmi xdifica^
tionis impendis. Dum liberalitatis gradam refu-
g is , damna xdificationis exfolvis.
35. E t ad d id it : Ilio congregalo omnia qua nata
fu n t m ihi, dr dicam anima mea: A nima , habes multa
bonaSC o n f ic i tu r avaru s femper u b e r ta te p ro v
en tuum , dum v ilita tem a lim o n ix ca lcu la tu r .
Foe ciiNDiTAs < i univeribrum e ft,fte rilita s fo li
mat fe dives nonhabere. Paupertatis hic fermo £ avaro eft qnxftuofa. Dele&atur magis enormie
ft: de inopia queritur abundans fru&ibus. Non
habeo, inquit, quo congregem fru ftu s meos. Putares
ilium d icere: Non habeo fruftus, unde viven-
dum eft mihi. Beatns qui de abundantia pericli-
tatur; immo miferior ifte foecunditatibus fuis,
quam pauper,cui periculum de egeftateeft. Habet
ille unde excu let xrumnam, habet certe in-
juriam, non habet culpam: ifte non habet quem
prxter fe arguat.
tate prctiorum, quam abundantia copiarumj 6c
mavult habere quod folus, quam quod cum omnibus
vendat. Vide timentem ne fuperfluat cumulus
frumentorum, nefuper horrea redundans
transfundatur in pauperes, 6c boni alicujus oc-
cafio indigentibus acquiratur. Soli fibi partus
terrarum vindicat dives, non quo ipfe uti velit 5
fed aliis denegare.
36. Habes, inquit,multa bona. Nefcit avarits bo*
32. Et dixit : Hocfaciam, horrea mea defruam. F na, nifi ea qux quxftuofa funt, nominare. Sed
Putes adhuc dicere ilium*. Aperiam horrea mea,
ingrediantur qui tolerare famem nonqueunt,
veniant inopes, intrent pauperes, repleant finus
fiios , deftruam parietes qui excludunt efurien-
tem. Ut quid ego abfeondam, cui Deus facit
abundare quod largiar ? Ut quid repagulis por-
tarum claudam frumenta,b quibusDeustotum
a. Sic edit. ant. Rom. & omncs mil', pnccer unum, in q u o , fa -
tiatus ; alcerum in q u o , futietur -, Sc tcrtium ubi cum edit- qui bit f-
daiTt Parif. in margine, fa fistio.Exdeni vero in corpore habent,/« •
nutio divitis, non eft qu* ftnnt eum dormire. L X X . Interp. Eccle.
j . ir . i, toi ì /u.oAx&tnt í oAu-ñímti wc dipíat uovi v C-xiaocq.
Porro pod vocem dormire, mil. plerique boni a:vi addunt ilia : De-
nique evangelico Marnar exemplo , ut probemus di vi té m dormire non
pofte. At cùm videantur non Tuo loco polita , & in multis etiam
■mlT. & cun&is edit, dclìdercntur , latis habuimus hujus rei IcClo-
rem admonerc.
b. Am. & Era. finito capite poli vocem, frumenta , fequens Itisi ¡
acquiefco e i, ut bona dicantur qux funt pecuniaria.
Cur ergo de bonis facitis mala, cùm de
malis bc facere debeatis? Scriptum eft erym*.
Tacite vobis amicos de mammona iniquitatis. Ei er- tue. 16. <
go qui uti feiat, bona funt: ei qui uti nefeiat,
refte mala. V i f e r f t , deditpauperibus ,ju f i t ia ejus pr n l . s
tbanc tin aternum.Quid hoc melius? Bona flint, fi
verbis aulpicabautur , Audiant bue quibus Deus totum, & c . Et
certe iliis favent mlT. aliquot lat bona; nota: ; (ed cùm in multo '
pluribusea non reperire f it ,h ìc ab edic.GilJ. a c Rom. non recedere
optimum vifumeft.
c. Omnes edit.Sc pauci mlT. Confitetur avarus femper ttbertatem
proventuum ; A lii ntlf magno numero, Ut nos in textu. Rurfus
edic. Am. & G ill. in marg. cum mlT tribus : vilitate alimonia cab
catur. Eadem G ill. in corpore & Rom. vilxtatemalimonia calum-
niatur. DcniquC Era. & reliqui mll. min-.croatqire antiqnitate poriorcs.
. . . calculatur. Alicubi tamen legas , utilitatem calcai
. . . . Se calculat : fed calami aut typographi érror eft;