Luc. I o . -
Iob. l i . 7
lob. J 8 • 4
P / .10 3 .
P f 7 4 "
Pf. 103.
31'
*•
lob• l i -
g ra t iam fide & d e vo t io n e m e rite run t,quibu s d i- À
c i ta r : Gaudcle, £«/’/* nomina vefira fcripta Jun ti»
calo.
11. De terra: quoque vel qualitate vel póiitio-
ne tramare nihil prodeft ad fpem futuri, cùm
iatis fit ad fcientiam , quod Scripturarum divi-
naram feries comprehendit, quia fuipendit ter-
■ ram in nihilo. Quid nobis dilcutere , utrum in
a,ere pendeat, an fuper aquam, ut inde nafca-
tur controverfia , quomodo aeris natura renuis
Se mollior molem poifit fuftentare terrenam ? B
Aut quomodo, fi fuper aquas, non demergatur
in aquam gravis ruina terrarum ? Aut quomodo
ei maris unda non cedat, Se in latera ejus
fe fe loco fuo piota diffundat > Multi edam in
medio aeris terram efie dixerunt, Se mole fua
immobilem permanere , quod equabili motu
liinc atque inde própendeat. De quo iatis pu-
tamus di&umà Domino ad Job fervum fuum,
quando locutus per nubem ait-.'Ubi eras ehm fu n -
darem ter ramiindica mihi, f i habes fcientiam. Stufi s (
pofiuit menjhras ejus , f i nofii ? A u t quis efi qui fuper-
in d u x it menfuram f if per earn, au t fuper quid circuii
3. ejus confixi fu n t ? Et infra ; Conclufi mare portis, dr
d ix i : Tdfquehucvenies, d " non tranfibis , fe d in te
comminaenturfluttui tui. Nonne evidenter of-
tendit Deus omnia majeftate fua confiftere in
numero, pondere, atque menfura? Nequeenim
creatura legem tribuit, fed accepit, Se fervat
acceptam. Non ergo quod in medio fit terra,
quafi a:qua lance fufpenditur : fed quia ma- £
jeftas Dei voluntatis fux earn lege conftrin-
git j ut fupra inftabile atque inane ftabilis per-
feveret, ficut David quoque Propheta tefta-
j. tur dicens : F un davit terram fuper a firm amentum
ejus, non inclinabitur in faculum fe ca li. Non
utiquehic quafi tantummodo artifexDeus: ièd
quafi omnipotens pradicatur, qui non centro
uodam terram , ièd prxcepti fui fufpenderit
rmamento , nec earn inclinari patiatur. Non
ergo menfuram centri , fed judicii divini ac- j
cipere debemus 5 quia non artis menfura eft,
fed poteftatis : menfura juftitia:, menfura co-
gnitionis j quia omnia non tamquam immenia
prjetereant ejus fcientiam, fed cognitioniejus
tamquam dimenfa fubjaceant. Neque enim
i- cùm legimus : Ego confirmavi colamnas ejus , vere
columnis earn fubnixam poflìimus adtimare,
fed ea virtute qua: fuffulciat fubftantiam terne
atque fubftineat. Denique quod in poteftate
Dei fit terra: conftitutio , etiam hinc collige, 1
quia fcriptum eft : adfpicit terram , dr fa c i t
g earn tremere. Et alibi ; Adhuc ego femel concai io
terram.Non ergo libramenti^ fuis immobilis ma-
net : fed frequenter Dei nutu Se arbitrio com-
s. movetur, ficut & Job dicit : ^ a ja Dominus commove
t earn a fundamentis: columna autem ejus exa-
6. gitantar. Et alibi: Nuda inferna in confpettu ejus,
d r non efi morti involucrum, extendens Boream pro
■nihilo, fufpendens terram in n ih ilum , alligans a-
quam in nubibusfuis.. . Columns, cali avolaverunt,
dr expaverunt ah increpatione ejus : v irtute mitiga-
v i t mare , difeiplina f ir a v i t cetum : claufira aua.
I ta ièx mil". & edit. Am. Pet. Era. Sic etiam paulo polì. At j
cete;i mil’. & edit. Rom. firmitatem.
b. Edit, ac mlf. non p a u c i, poteftate. A l i i autem novcm me- [
tem cali timenteum. Voluntate igitur Dei immobilis
manet Se fiat in fieculum terra , fecun-
dum Ecclefiaftis fententiam, Se voluntate Lede.
Dei movetur, Se nutat. Non ergo fundamentis
fuis nixa fubfift , nec fulcris fuis ftabilis
perfeverat : fed Dominus ftatuit earn, Se firmamento
Voluntatis fua: continet 5 quia in marni
ejus funt omnes fines terra:. Et luec fidei fim-
plicitas argumentis omnibus antecellit. Lau-
dent alii quod ideo nufquam decidat terra •
quia fècundum naturam in medio regionem
poifideat fuam, eo quod necefle fit earn manere
in regione fua, nec in partem alteram inclinari
, quando contra naturam non movetur,
fed fecundum naturam. Pradicent artifi-
cis divini Se operatoris a:terni excellentiamj
quis enim artincum non ab ilio accepit ? aut
quis dedit mulieribus texturas fapientiam, aut
varietatis difciplinam ? Ego tamen, qui profun-
dum majeftatis ejus, Se artis excellentiam non
queo comprehendere, non diiputationis me li-
bramentis committo atque menf . : ièd omnia
repofita in ejus.exiftimo b volt ¿tate, quod
voluntas ejus fundamentum fit univeriorum ,
Se propter eum adhuc mundus hic maneat.
Quod Apoftolicx quoque licet adftruere auc-
toritatis exemplo. Scriptum eft enim : Jjìuia Rom.
Vanitati creatura fiubjetfa efi non J"ponte , fed propter
eum qui fubjecit in fpe. Liberabitur autem Se
ipfa creatura à fervitute corruptionis, c cùm
divince remunerationis gratia afìulièrit.
23. De natura autem Se qualitate fubftantics
cceìi quid enumerem ea qua: difputationibus
fuis Philofophi texuerunt ? cùm alii compofi-
tum catium ex quatuor elementis afierant : alii
quintam quamdam naturam novi corporis ad
conilitutionem ejus inducant , atque affingant
cethereum effe corpus, cui neque ignis admix-
tus fit, neque aer, neque aqua, neque terra j
quod hujufmodi dementa fuum quemdam curium
habeant atque ufum & motum natura:, ut
graviora demergant, Se in pronum ferantur,
vacua Se levia in fuperiora ie fubrigant } eft
enim proprius cuiqtie motus, in fphxrx autem
circuirli ifta confundi, Se vim fili curftis amit-
tere, quoniam fpha:ra in orbem fiium volvitur ,
Se fuperiora inferioribus, fuperioribus quoque
inferiora mutantur. Quorum autem fecundum
naturam motus mutati funt, horum neceilario
ferunt murari folere qualitates fubftantiarum
fuarum. Quid igitur defendimus a:thereum corpus
eile, ne videatur corruptioni obnoxium ?
Quod enim compofitum ex corruptibilibus
elementis eft, neceiTe eft refolvatur. Nam hoc
ipfo quod diverfie eadem fint dementa natura:,
fimplicem Se inviolabilem motum habere non
poifunt, cùm fe diverius elementorum motus
impugnet. Unus enim motus omnibus aptus
elle non poteft, Se elementis diftantibus convenire.
Nam qui levibus accommodus e ft, fitin-
commodus gravioribus elementis. Itaque quando
ad fuperiora motus cadi eft neceilarius,
terrenis gravatur 5 quando ad inferiora decur-
I lioris ¡e v i, voluntate.
c. Sic undccim mil’, opeimx not* ac vet. edit- A t Rom. edit. &
I pauci mif. cum. . . . gloria, See.
cito fc ln tu r , t i in ea fcinditur ex quibus vide, vere, cùm ptìfertim pncmiiòrit Moyfes. ama
tur efle compofitiun , in foam quamque regio, fecit Dims terram; Erat ergii,. ex quo Vafia
nem finguhs recurrentibus. H x c igitur alii eft. Nam fi fine princìpio earn dici,nr effe iam
confiderantesftabilia effe non poiTe« h e r e to non fo l to Deum, fed etiam hylen fine priri-
corpus cali itellarumque effe arbitrati liint ; cipio dicentesydefiniant ubinamerat Si in lo-
qumtam quamdam naturam corporis introdu, cq , ergo etiam focus fine principio fuiffe ad
centes quo diuturnam cadi putarent manfo- B ftruitur-, in.quo erat materia rerum qme priii
ram eilefubftantiami non habebat. Quód I-.fi A abfurdum , a ’ J *.vide- .
24. Sed non ifta opinio prophetica: potuit
obviare iententiie, quam divina quoque domini
Jefu Chrifti majeftasin Evangelio comproba-
vit. Dixit enim David : Principio terram tu fu n -
d a fii Domine, & opera manuam tuarum fu n t cali,
lpfì peribunt, tu autem permanes, & omnia ficut
vefiimentum veterafeent , dr tamquam amikum
mutabis e a , & mutabuntur ; tu vero ipfe es, & ancipium
tur de loco credere, vicFete ne forte volatilem
terram debeamus æftimare, quæ non habeils
fundamentum, alarum remigiis fufpendebatur.
Unde ergo ei alas fumemiis, nifi forre hue de-
rivemusprophetici fermonis interpretationem:
A pennis terra prodigia audivimus ? Et illud : Và
terra navium penna ? Sed hoc iì accipiamus, in
quo aere volabat terra ? Sine aere enim volare
ni tui non deficient. Quod adeo probavit in Evan- C non poterat, fed aer adhuc eife non pogelio
Dominus, ut diceret: Calum dr terra * pra- terat, quia non erat fine rerum matetia eleteribunt,
mea autem verba non prateribunt. Nihil nlentorum facta diftinctio , cum ipfa adhuc
lo-inir orrnnr qui proprer cxli aiferendam per- clementa facta non dient.igitur agunt Übi ergo erat mapetuitatem
, quintum corpus æ there um intro-
ducendum putarunt ; cùm æque videant diifi-
milem ceteris adjunétam membri unius portio-
nem , labern corpori magis afferre confiievifle.
Simul illud adverte, quia Propheta David cùm
terram priori loco nomiiiavit, Se pofteacælum,
teria ifta alarum fuffulta remigiis ? In aere non
erac E 3 uia aer corPus mundi : corpus au-
tem eile aerem docet le¿tio, quia emiifâ fa- sap.s-i
gittâ in locum, quern jaculator intendit, inci-
fus aer ftatim in feipfum refólutus eft. Übi ergo
erat hyle, nifi forte dicatur quadam demencrediditopus
efle Domini declarandum • quan- D ti intentione, quia in Deo erat ? Ero-o Deus
dhoa epnmimm dixit SSKer fPaacAtqa ifìumnft , nihil ii«nttoeir.eofítl 1qMuiBd —.__ _. . ... . ...
prius exprimas, cùm fimul utrumqiie fit factum
j fimul ne hæc faltem prærogativa cælo
divinæ videatur adjudicata fubftantiæ, utpri-
mogenitæ creaturæ privilegio potior æftimetur.
Itaque illos fuis relinquamus contentionib 's,
qui mutuis difputationibiis fe refellunt. h «ois
autem iatis eft ad falutem, non difputationum
controverfia, fed præceptorum veritas - nec
qui eft invifibilis naturæ atque inviolabilis, qui
lucem habitat inacceifibilem, inconlprehenfi-
bilis Se puriflimus ipiritus, locus erat materia:
mundialis, Se erat in Deo mundi portio, cùm
de hoc mundo non fit nec mens fervulorum
ejus, ficut habemus fcriptum: De hoc mundo .
non funt, ficut dr ego non fum de mundo.
26. Quemadmodum ergo invifibilia vifibilL
bus, Se ei qui ordiiiem ac decorem donavit
argumentationis aftutia, fed fides mentis, ut E omnibus, incompólìta copulabantur ? nifi fór-
ferviamus ootius ouam creatane.a ai te quia dixit, Terra autem erat inVìfibìlis. Et invifibilemeam
per fubftantiam credant 3 Se ideo
quia aquis operta, vifibilis corpdreis oculis
elle non poterat, qiiemadmtìdum pleraque in
profundo aquarum fita,vifum oculorum aciem^
que pra:tereant. Non enim Deo aliquid invi-
fibile, fed creatura mundi creatune utique
aftimatione cenfetur. Invifibilis etiam terra
viamus creatori potius quam creatura:, qui
eft Deus benediétus in fiecula.
C A P U T V I I .
Occurrìtur iis qui materia aternitatem è Scrìptura
verbis conantur adfiruere. Terram eo invifibilem
d ic i , quod aquis cooperta effet. Cur ea prius fa t ta
fignificetur, quam ornata.
quia nondum lux quæ" illnminaret mundum, TErra autem erat invifibilis & incom- F nondum fol j poftea enim Iuminaria facta funt
pofita. Bonus artifex prius fundamen- cæli. Quod fi folis radius plerumque eciam
turn poni,t : poftea fuan„d. ,a mc . e, „nj t o p~o fito ædifica aquis operta illuminât, Se profuiido merfa
tionis membra dillinguit, Se adjungit ornatum.
Pofito igitur fundamento terræ, Se confirmata
cæli fubftantia, duo enim ifta funt velut car-
dines rerum,fiibtekuit: Terra autem erat invifibil
is d r incompofita. Quid e ft , E ra t, nifi ne forte
in infinitum Se fine principio extendant opi-
nionem fuam, Se dicant : Ecce quia materia,
id eft , hyle ficut Philoibphi dicunt, etiam fecundum
Scripturam divinam non habuit ini-
fplendore Iuminis fui prodit • quis dubitetDeo
e a , qua:in profundo funt, invifibilia efle non
polfe j nifi forte fic accipiamus invifibilem terram
tium ? Veruni hoc dicentibus refpondebis, quia
fcriptum eft : Erat autem Ca in operarius terra. Et
a. Mif. Çolb. Corb. unus & Vi<3 - item unus peribunt. Edit. Rom. I
tranfibunt.
, quod nondum verbo Dei Sc protectione
vifitabatur, qu^ hominem non habebat, propter
quern Dominus refpiceret in terram, fi-
cut fcriptum eft : Dominus refpexitfuper filios ho-
minum, utb videretfi efi intelligsns , aut requirens
Deum ? Et alibi ait: De calo jaculatus efi judicium: pUl.
terra tremuit & quievit. Et merito invifibilis
quia incompofita, qua: figuram.&: ipeciem conb.
Decern mff. & edit. Am. Pet. Era. omittunt h x c verba, ut
videret. Edit. Rom. ut diceret.
Pfal. i