ii^
I
ï Ç Ç ô G E E S T
de bloemen kaninen op dezelve fteelzienmosaclitige
ronde bloeíTem grasgroen , dewelke
gene vnicht nalatende eindelykrypword. De
wortel is enkelvoudig, lang, dik, hart, wit,
rondom veelviüdige rezelenuitfchietende. Raj.
E L Y K E
wonderdadiire nitwerking ; den Ifragliten of
kwakkels of Sprinllianen doordenOoftenwint
toegevoerd worden.
De fchaduwe van de alJerfraaUle plante ¡s
„ „ ,, >v • , „ „ - , - P™f e « w e I t o t e e n c groóte en blydfchap
Hijl. FUnt bl. i66. mt I. B. Deze is dezelve en gemak gevreelt, maar tot geen langdimrig.
H a n t e Aih der E g . p t c n a p \¡y Heroitt LB. GOD úe/chát! (eritn wovrB des ûndtnn daazs
92. kip. de zalve \út óczdvetoehcreid ] t»'í opgaaa va» de dagerae • - • • ^
onder deze benamiiigvoorkomt: lUtdevruchí ¡ derboom dat hy verdorrede.
der Si l l ikupr i 0 o n , 'in.-elke de Egìpteruiars Ivi kìnoemen.
"Zoo word ook by Strabo in het XVIII.
Beek gemeld, dat de vriiclit Kikki op de akkers
word gezaeid, en daar uit olie toebereid.
Die olie word genaarad elainon kikimn , oly
v a n wonderboom. Diofcorid. IV. B. kiki ey
krotoon — ex hou apothhbethni to legomnon kikimn
elaion. Plin X V . B. 7. kap. Oob-^ord 'er
oly geperß uit de wonderboom in Egipte menig'
vtildig. Deze piane noemen de Arabieren
Elcheroa. Zulks Iqqtìztì hià'onymus : „Voor
„ eene kauwoerde of klimop zoo leezen wy
„ in het Hebreeuwlcli Kikajon, welke ook in
„ de Syrifche en Kiircliaagfclie Tale elkeroa
j , genaamdwOrd,,. llttKoptifchfVooräenboek
bl. 18). „Koouki , Kuki een Egiptifch woord
55 (alwaar milTchien Kiki moet geleezen wor-
„ den) op iiet ArabifcJi de korrel elcheroa, of
ale her oa. Hedendaags Chyrwa , Cbarwa^
Meninzk.Woordcnb. 1889. Ook vercaalc ^¿f»-
bitar het Kiki van Diofcorides in Jiet Arabifcli
Cheroa. Fig. B. vertoont op de rand de Kenmerken
van den Wonderboom. En Fig. C.
u i t Sloan e Natural Htßory of Jamaica^ Vol.
I . bl. 129. Printbl. 184. is [fonderboom kleinder
ah het Luiskruids-blad met eene purperver-
'•ivige vyfßelige bloem. De Melkachtige Amerikaanfche
Wonderboom met een driedubbeld blad
altyd met eene ^wartacbtige bloeme. Hort. Beaumont
bl. De Amertkaanfihe PVonderboom
altyd duurende met purpere bioemen en bladeren
ills van het Luiskf utd. Commelyn Hortus
Amfielod. bl. 17. Ve Amerikaanfche Wonderboom
met Litiskruidsbladerent Tournefort Infi.
bl. 5'ö6. Andere namen van dezelve betekenis
heeft de zeer gepreezen Sloane Vol. II. bl. 3Ó2.
Maar op hoedanigc wyze die, Kiki Kikajony
Wonde rboom , op eene eenige naclit
heeft können opwaiTciien , alleen maar door
de aandringing van de natuur , en zulks wel
tot die lioogte , dat dezelve jonakon overfchaduwen,
begrype ik geenslìns. Die woord
e n , GOD de HEERE bejchikte eenen wonderboom,
de L X X . \\t\>\)<inprofetaxe Kurios ho
7beos kokkunthey cene aangroeying grooter
dan de krachten der natuur, eene wonderdadige.
G (J D verkieft eene plante, dewelke,
de natuur bewceger zynde, weelig groeit,
niaar by deze krachten voegd Hy grootere
b y , gelyk het badtwater Bethefda , een badwater
in zieh zelven voor veele kranken wel
heilzaam, dat Hy eenmaal des jaars door eenen
Engel beval clat beroert zoude worden ter
Dat fchielyk was
voortgebraciit, vergingfciiielyk. Vandezyde
van G O D zyn geweeft, gelyk in alle dingen
zyn, de eindelyke oorzaken zoo van de
Ichielyke aanwafch, als vzn de verhaafte verdorring,
door den Profeet zelven opgeftelt j
welker volvoeriger onderzoeking ik voor anderen
overlaate, gelyk ook detoepalTingtotzedekimdige
gebriiiken. Hoedanigenii die worm^
Jholagnath , geweeft z y oordeele ik , nademaal
de Sdiriftuur daar van zwy g t , niet nodig
met groote moeite te onderzoeken, tervvyl
dat 'er ontelbare gekorven diertjes zyn , dewelke
op G O D S bevel het vonnis over den
Wonderboom geveld konden uitvoeren, zoo
dat gene nieuwe fchepping daartoenodigwas.
Daar is geene eene plante, ja daar zyngeene
bladeren, bloemen, wortelen, vruchten, dewelke
gene zekere zoort van bloedelooze diertjes
tot vyanden hebben , voornamentlyk by
warme luclit ziel) in groot getal voortteelende.
Zelfs zyn de vergiftige planten van deze mocdermoorders
niet vry. Meer veilig nochtans
zyn die, dewekerouwebladeren, hairigefteelen,
fcherpe pimten hebben, onder welken de
kaimocrde van Aiigaßinus kan getelt worden.
Hier van daan is ontleend der Grieken Spreekwoord
by Athmxns II. B. iiit Epcharm«s t
hugießeros kolohmthas; gezonder dan eme kaumerde:
een ander Spreekwoord by Saidas en
a n d e r e n : trotooma hugießeros, gezoriderdm een
-fonderbaom. Alhoewel het nog twyfelachtig
is, of door het woord krotomos een wonderboom
word bedoeld, dan veel eer de Stad Croton,
hetvaderland van den zeer fterkenM/»»,
van welker zeer gezonde gelegendheit getuigenis
is te vinden by Jirain VI. B. en anderen.
Ik keere wederom tot Kikajon. Dezelve is niet,
gelyk hetgemeenlyk gefehied, van bloeizem
enbladeren ontblood geworden, mn-iYgek-wetfi
indeStanij zoodathyzoudeverdorren; door
de worm zyn afgeknaagd geworden de voedende
pypbuisjes , en aldiis is het opkiimmen
van het yoedzel of belet of afgebrooken.
Noch is 'er geen einde van ongevallen hier ter
plaatfe. Ah dt Zorne oprces, de fchaduwe weggenoomen
zynde, heeft GOD eenenfierken Oojtenwmt
befcbikt, ende de Zonne ßaek of het hooft um
'Jona, dat hyamechtig'is;erd,endehymnfchtezy
ner ziele te mögen flerven, ende zeide : Het istny heter
tefteruen dan te leven. D e brandende Ooltenwint
waeyende,en de Z onne llaande aangeftooken
zynde het daglicht,dewelke behalven de vermoeidlieidaanjonahoofdpynheefttoegebragt.
D E
TTA-B. DCXn.
H i n s e l X^mlciam ii, 54 . ò^s .
3 Ì I C H . Cap. I . -V. 8 .
S e i - p e u t e s .
PUjtr. I . IT. «.
' ^r^Jífrutíint.
1. G.FÚIÍ& sculps.