T E L Y K E
,670 G E E S
de aan mt mhonj! gdgnvicri gihtgt Eicnwel
kan geen krilis vergelceken worden by die
galg vnn die ten eenemial biutengemcene
fiooirtc, wair aan Haman wierd opgehangen,
door dien de Scliarprechtersgewoon waren de
lyken der veroordeelden met eene boiitteverbreeken.
Blykbaar is dit zelfs uit het Lydens-
Verliaal ]oann: X IX. 3 3 3 • D' krygihtechtm
dan 'k'jsaamcn, m brakin '¡ael dt hemm des
ttrftm ende des anderen, die met hemgeknifi
Maar körnende tot JESUS, als zy zagen
dat by nu geßorven vjas, zoo en brakm zy
zyne kencn niet. Deze u reede bai-miiertklieid
wierd ter iiitvoering geftelt om de laatile doods
oogenblikkea te vcrhaaltcn, en kan vergelceken
worden by die laatltc llag op Iict knus,
welke de Scliarprechtcrs geeven op de borft
der moordenaars, verooräeeld om gerabraakt
te worden. En hcc valt gemakkclyk ce giiFen,
dat de ledemnten niet gcbrooken zyn van de
o p d c l a d d e r , maarvan de krygsknecliten op
de grond iiaande, zoodatdcbcenenderkruisfelingen
niet boven de drie voet van deaarde
iiebben können afllaan. Verder Itaat aan te
teekcncn, dat den jammerlyken kruilTelingep
eene, andcrsfins iangzame dood , verhaait is
door andere laatfte, maar alderwreedfte middelen
: zommigen zyn door vuur verbrand,
anderen van wilde beeften verf londen, anderen
door rook en vuurverftikt, uitgroenliout
iiitdarapendc. Een Bewysdom daar van beeft
men by Cicero aan§luintuszynenbroedcr: Dat
hy zieh sen kruis Jtnht, '•sjaar van gy hem te
voeren zoiid afgetrokken hehbeji, zuUmdegy bczorgen
dat hy door rock verbrand wordt, htt
gantfche mngeweß zalks fryzende. IndeMartdaarsboekcn
zidt g y doorpans leezen, dat
'er veele met nagels aan een krws zyn geklonken,
en bouren by emgeraapt zynde verbrand zyn getvorden.
Van de MartclareiTe Blandina in de
Brief der Liomotfen byEulebius: Blandinaac..
een hout opgehangen flond bloodvoor devcrfcheurende
wilde beeßen. En dat z y eene gekriiüte
geweeit is l)lykt iiit den draad der Gelclnedenis,
in welke z y gezegd word in de gedaante
van tm kruis lütgerekt. Iledendaags word in
piaats van cen kriiis een rad gebruikt, waar
op booswichtengekniiitzyndceenigentydieev
c n , niet boog van deaarde verlieeven, zoo
dat zy xclfs van wolven en hondcn können
vcrllondcn worden. Dat nu de ki-uisdood
langzaam geweeft is blykt zelfs daar nie, dat
cenigcn van lionger zyn geftorvcn , zommigen
tot den negenden dag toe het alderelcndigice
leeven bebbcn overgebragt.
Met eene Jiaallige fchreede gaa ik voort tot
de alderbitterfte pynfmerten , welken de gekruyfte
dwarshouc zyndc val^gebonden , en naderhand
Ileilbcer lieeft uitgeltaan. Na dat liy
op het zitbankje gezet was, zyn de armen en
bcenen in de lengte en breedte van kct kniys
met hct grootfte gewelt uitgcfpannen geworden,
gene eeril met touwen zeer fterkaanhet
met iterke nagels inidden door de liandpalmen
doorboord, gelyk 00k zidks de voe.
t e n g e b e u r d i s , dewelke niet, gelyk die doorgaans
uitgefdiilderd worden dwars Over mal.
kanderen zyn gelegd geworden , maar dfc
byzonderlyk aan het krays zyn genagelt. Die
lutrekking alleen heeft pynen tot medeeezcl.
len gehad 5 welker aart beltaat in al te fterkö
iiitfpanning. Ünderwyl dat deze dingen gebenren,
en de uitrekking de ledematenbeza,
ZOO vloeit het bloed niet raller, maar langiamer,
cm dat het uitgefpanne vat zyne tintelende
en zamentrekkende beweegmg met verder
kari vervolgen. Maar de omloop des bloeds
wierd langzaamer gemaakt door het vaftbin.
den met de touwen, zoo dat de luterfte eiadcn
dcrledematen eerlt hemelsbkieuw, nadcrhand
zwartverwig wicrden, ja dat de kanker
zelfs onvermydeiyk was. Hoedanige vinnige
derhalven, ja alderfchroeycnlte pynen zoo in
de bovenile als benedenfte kdematen hebbcn
moeten verwekt worden , können getuigen
die gene, dewelke zonder eene zoo gewel.
dadige oorzaak uit ontlteekingen de kantet
k r y g e n , en daar uit tot verfterving van een
aangeftooken lid veryallen. Niemand zal de
alderheviglte pynen, uit de doorgellagen mgels
onttoan , in twyfel trekken, aan wien
bekend is de gevoeligheit van zoo vele vliez
e n , zenuwen, peezen, en vezelen. Doordien
de invloed van het bloed door de iiagaders
altyd grooter is geweeft als de te rilgvloed
door de aderen , zoo kon het anders
niet zyn , cf daar mocil overvloedig bloeil
uit de piaatzen door de nagels gekweft iiitloopen.
Ondertuflchen is het hert meer eo
meer overftolpd geweeft, de krachten beiweeken
, daar ontbrak de voortgaande beweef
ing van het bloed naa de buitenfte deelen,
e fiagaders, het tweede herte , namen liUQ
plicht niet waar. Het aangezicht is bujten
twyfel eerft door roodheid, en eindelykdoor
zwartheid doorverwd geweeft, door dien de
voortloop des bloeds door de keeladers minder
beletzel, als de andere declen, had geleS'
den: ja zelfs door de geweldadigeuitfpanning
der herlTen-vaatcn moeft de aldcrzwaarlls
hoofdpyn ontfLaan : te gelyk eene verdrukking
der ingewanden , hct lierte meer en®
meer bezwaard zynde. üok zyn de bino™-
fte ingewanden niet i r y gebleeven , waof
de longe en andere eddder deelen moelten
verwekt worden ontlteekingen bezet met a "
dcrnypenfte pynen. ünder zoo v ek, toe •
telyke alle te zamen , aanvallen moelc eint»
lyk hct elendig ligliaam bez«7ken , ®
nieiiwe ontfteeking verfchafte nicuwe pj»"
fmerten by de eeriten, b-aande nieuwe «2™
tot de dood : welke Ichielyker de aldcrlieae
lykfte Zaligmaker, door zoo vele voorp
gaane folteringen afgemat, fcliielyker, KB
T A B l l O C V I .
J l l
AÍATTIÍ. l'«!'
El'IipllS Jullsiolulll