•
N A T U Ü R
DEze Text van Paulus geeft gelegendheic
om te fpreekcn van het planten en voortteelen
van boomen, in het byzonder doorinenting
van de ftam in de wortel, welke voornamentlyk
te voorfchyn brengt en aanpryft
Georgias Jndreas Agrícola, Onderzoek der algemeene
Verrmerdermg van alle Boomen, Heeßer
en Bloem-giwaßen, op de Tytel van welk
Boek de Woorden van den H. Paulus lelve
door liem geftelt zyn , en in de Voorreede
heeft hy onder andere deeze: Paulus wil zonder
eenen verborgen zin zoo veel zeggen:
wanneer aan de ftam de wortel natuurlyker
wyze is te vinden , 200 draagd de ftam de
wortel j want de wortel is maar eene verlangde
ftam: maar Word de ftam op de wortel inge
ent, gelyk oot zulks byzyntydingebruik
was, dan 700 draagt de wortel de ftam. Want
wanneer ik volgens de gewoone manier in de
Spieet in-ente, zoo draagt dan deGriíFelwel
nietde wilde, maar de wilde draagt het lobt
of telg, het welk in haar of op haar ge-ent
Word. Men lette met aandacht op eene uitllDruitende
Amandel noot met drie uitgebotte
weezentlyke deelen, de kop of de kroon, de
ftam, ende wortel, het zal dan blyken aan
het gezidit 200 enkel, als door eeil vergrootglas
dat van natuur de Itam ha de wortel isingegriffelt.
Fig. I. Deuitfpanningvandefneeofknopje
in eene vruchtbaar gemaakte Amandelkerntot
dünne boomtakjes.
Fig. 1. De ontiluiting van het middelfte
gedeelte of van de ftam welke daarna in de
wortel word gedompelt.
Fig. 3. De ontiluitmg van de wortel, alwaar
met bloote en gewapende oogen kan gezien
worden de inplanting van de ftam X. in
de worteh
Fig. 4. De drie wezentlyke deelen van den
boom onder een vergrootglas, de kroon of de
kop, de ftam en de wortel.
Fig. f. De eerfte ontipanning van de wortel
uit een Perzikke-pit.
Fig. 6. Debovenfteontiluitingtotdekroon,
en de benedenfte ontiluiting tot de wortel.
De aldernatuurelykfte en gemeene wyze om
planten voort te kweeken gefchied doorzW.
Dlt is aldus door G O D gelaft, dat het kruid
zoiide ziat-ziteyende zyn — dat het geboomte
•vrncht zoUde dragen , 'Belkers zaat daar in
zoudezjn, Gen.I. 11. i i . Die manier is wel
langzamer, maar zekcrder.
Het zal niet ondienftig zyn vericheiden
manieren van voortplanten op te teilen.
Errßm Hiß. Flunt. I. B. kap. De bloemen
zelven , maar zondef gront en uitwerking.
Ä d e r e n hebben, naa het voorbeeld van
Opuntia, ondernoomcn de voörizettmg door
de bladeren ; anderen door loten, welke
ecnjarig zynde beneden de knop afgefiiee-
K Ü N D É. i77i
den zy m de bloote grond geplant hebben.
Aan anderen heeft'behaagd deinbooringj
namenriyk van loten van vruthtdrageride bomen
mgevoegd in eene doorgeboorde talc
van een wilgenboom: die nette manier heeft
/Igncola m het aangetooge Boek bl. III. opgegeeven.
Lignonius heeft gezien dünne takjes gezet
in eene glaze Fies vol water, en voorde Middag
zon bloot geftelt naa beneden wortelen
fchieten. Zie yalkmont ztUzaamheden -aan
de Natuur, bl. 230.
Anderen hebben de in-enting van lotfclieuten
in de fneeden der boomen bezocht, eeil
aarde pot aan de zyde gefpleeten zynde aangebonden
, en vol goede aarde gedaan , en
een jaar of twee verloopen zynde, hebbenzy
de takken beneden de gezegde pot afgefneeden,
en aldus het nieuwe boomtje verplant.
Die deze konft verftaan noemen dat aanzetten,
afpott'eh.
Anderen begroeven eene tak of fpnüt van
de boom niet afgefneeden , eerft een klein
fiieetje daar in gegeeven hcbbende, in de
grond. Deze manier noemen zy het Zinken^
en Word zulks meeft aan wynftokken en roozeboomen
gedaan.
Anderen hebben het uitli>ruitfel aan de benedenfte
ftam uit de wortel uitryzende verplane.
Anderen eindelyk hebben de boomen uit de'
wortelen zelven aangekweekt. Behalven de
gewoone enting word voornanientlyk aangepreezen
de dubbelde oUrieäuifMde, waar door
z y op het eerfte griiFekje nu gecnt zynde Jiet
tweede voegen, op iiet tweede iiet derde,
en op die wyze vergrooten zy de vrucht, en
geeven daar aan een lekkerder fmaak.
Onvruclitbare boomen moeten hebben eene
mentingdooreene/wfi/i, namentlyk van de
enten in de fpleeten van de bafc op het pithouc
zelve ingefneeden.
Inenting door takkm gefchied in veelegelheeden
takken van boomen.
Inenting onder de fcboorfleen gefchied in de
maandFebruary, de enten in aarde, in zant,
in aarde potten begraven zynde, en denvolgenden
April daar uit geJiaalt.
Door Ovefj^eeging word de enttulTchenhet
hout en de ball ingevoegt.
_ "Doox Afziiiging wordeenent vandenboom'
niet afgefiieedcn in de Iheede van eenen naafcaanilaande
boom ingevoegt, en na verloop
van zes maanden eerft van de moedertak afgefneeden.
Door Vleying worden twee enteri van twee .
boomen vereehigd, en de aaneenlluiting gefcliied
zynde afgefneeden om in eenen anderen
boom gevoegd te worden.
Door Omhelztng worden twee enten kruisfelings
gelegd door infnydingen vereenigt.
Door Okuleeren word een knop van een
kkk ^ooirf
i f