•:r.¡|!!,|>
: l'ili ' • Ili: 1
u;; v " :
1 6 8 6 " G E E S T
r i ñ e van lippen en tonge bevoolen zyndezoo
I s Se letters, de lettergreepen, de woorden
dezelve vereifclien: doorwelkekonftomltommen
te ondera^zen zig mNedcrlandcleVermaarde
Doftor Anmimus van Schaf]iuyzen
hceft beroemd gemaakt. Maar daarword cene
zeer lange tyd toe vereifclit. Hier ontmoet
ons een dorn die fwaarlyk firak, Wiens gehoor
zenuwen verftopt waren, zoo dat dezelve,
milTdiien van de geboorte af aan, opit
eenigenindriikvangeluid haddenbevat, dewelke,
by aldien by eenige woorden, maar
befwaarlyk, beeft gefprooken, by zu ks by
navolging bad aangeleert, zoo dat derbüven
de voornaamfte oorzaak van de kraal beeft
eefclioolen in de geboor-peezen, of dedee en
van het binnenfte geboor-werktmg. Welke
kwaal voor ongeneeflelykword gehouden van
die zig op de Geneeskurtde verftaan. Ddg
Wien zal echter eenige vervvondering bevangen
daar Over dat een doove aanllonds boort,
Hat een Hümme fpreekt, wanneer diegeende
toEgeüooten deuren open zet, die de oore gemaakt
beeft? by aldien i e geen de banden der
tonge los maakt, die zelf dit alderkonftigll
werktuig bearbeid lieeft í Het vvonderwerk i
E L Y K E
wordgrooterbevonden, by aldien deeze ftom^
me van den beginne af doof isgeweeil, waot
hy fpreekt eene taal, welke iiy zynlevenkn?
nooit gelioorc Jieeft. ' De middelen ook, welken
de aidergoedertierenfte Zaligmaker ge:
bniikt, 2.yn in de natuur van geene krache ter
wereld, en geheel onvermoogende cm deeze
geneezmg lüt te werken. Maar ook is Jiet geloove
der byftaanders zoo groot geweeft, dat
z y van KRISTUS niets anders verzogt hebben,
dan maar de oplegginge der handen. Het
zoude voor den Geneesheer genoeg zyn geweeil
het almachtige ephatha , ja eene eenige
wenk van zynen almaciitigen wille. Maar uit
eeri alderorlbedwongenft welbehagen ßeekt h]
zyne vmgerenindeooren vandenzieken, fpui^t
hyenraaktey namentlyk met hetfpeekzel, zjnt
tonge aan. Ende opwaarts .ziende naa den
herfiel, zuchtede hy, ende zeide tot hem Eph.
phathay dat is , ivort geopent. Ende terßont
vJierden zyne ooren geopent; ende de bantzyner
tonge wierd los, ende hy fprak recht. Dog
van de manier , op welke dit wonderwerk is
verriebt geworden, is hetniet geoorlofdteredeneeren.
M a r k . V I I I . vers i --
Zie Matth. XIV. WS ij. XK ms. ji. mz,:
M a r k . V I I I . veilf: - zj.
^„ie sy brachten tot hem eenen blinden, ende baden hem, dat hy km m-
Ende de haut des blinden genomen hebbende, /ejde hj hem uit buiten het vlek_, ende
fpoog in zyne oogen, ende leyde de banden cp hem , ende -vraegde hem af k)
iets \ag.
Ende hy ofrende , ^eide , Ik de menfchen, warn <4 ^e als boomen, «»-
dekn.
Haarna leyde hy di handen wederom of zyite oogen, ende deede hm opKÍen. Em
hy mm herfielt, ende "K.agxs alle uerre ende tiaar.
De blindheid liangt af van verfclieiden oorzaken:
de verftopping der gezichtzenuwen of
de ontíleeking van het netvlies baart dnijlerbeit:
de donkerlieit van liet kriftallyne voclit
^tngroengezicht; Jiet vliesje in het waterachtig
vodit vandeoogappelvoorgefpannenZ/wkmg:
cok beneemt eene al te groote uitfpanning
van de oog^pel , de vermengmg of de
verwarring van de vochten van het oog het
gezicht. Diedeze, en andere oorzaken van
blindJieit kent , en te gelyk de konft van die
te geneezen weet ) en deze door KRISTÜS
b y de hand genoomen geneezing by de manieren
in liet geneezen gebruikelyk vergelykt,
die zal aanftonds dezelve by de wonderwerken
aanteekenen: maar Jiy 2al zig niet verwonderen,
by aldien hy ziet dat aan eenen blinden
het gezicht wederom wordgegeevenvanheffl»
die zelf de verwonderlyke fcliikking der oogen
Jieeft gefchaapen. Evenwel verdiend eene byzondere
aandacht de wyze van geneezing
gebruikt van den opperAen Geneesheer v^
ziel en lighaam, een geneesmiddel, f
iiitmuntend is door het kenmerk en vanichaw'
en van geneesmiddel, gelyk zulks uitnetOefchiedenis
vcrhaal van KRISTUS Lyden zeit
blykbaar is. Vergelyk Deut. XXV. 9-
zelfs de enkele fpouwing in imants anders tegenwoordigheit
is een kenmerk gewebt viui
verachting en ünaad. Job XXX. lo.
m
N A T U U R
hen eenen growjt>el aan my, zy maken zig verrevan
my : ja zy en onthouden hetfpeekzelniet
van myn aangezicht. Hoe veel te meer fpouwing
in lie't aangeziclit ? Die melaatfcbe Mirjam
door eene wonderdaad geneezen wierd
Zeven dagen buiten Jiet Leger gellooten öp
het bevel van GüDzelven, che dus zegd
Num. XII. 14. Zoo haar vaderßnadelyk in
haar aangezicbt gefpogen hadde^ zoude ze niet
Zeven dagen befchaamt zyn? Hoor eens eenen
Vader den Zoon een ongevoegelyk houwelyk
afraadende by Sofokles vs. 663.
Maar
ßaa toe dat het meisje by
trouwt.
Plautus Curcul. IF. Bedryf. i. Toneelvs. 17.
Hoe kan het beflaan, zy beß huldigen hem , hy
rjiord befchuldigt, word befpoogea, word -veracht.
als eene vyandim
'e onderaarfche Goden
'Wy door eene gemeene maniere van
fpreeken, ichmechte darüber fpeiien, fpeütsen.
Blüten twyfel erkent dit zoo zeergemeenteeken
van verachting. by de meefte Volkeren eene
gemeene natüurelyke oorzaak. Wanneer
naariets aangenaams voor Jiet gehemelteJiaaken,
wo'cá het fpeekzel bewoogen, demondwatcrtant,
wegens den overvloedigen invloed
van Jiet bloed en geefteri in de fpeekzel-klieren:
welk fpeekzel niet de ijjyze veririengd
moet opgezwolgen worden. Maar by aldien
dat 'er eene wälging ohtftaat, zoo ontdekt
zig eene fioging bm te braaken. De Iiolliglieden
en de vefcls van de keel trekken zig
fterk te zamen, zuUende als door dit natuurelyk
werktuig het ligJiaam beJioeden voor dingen,
dewelke of onaangenaam, oflafüg, of
fchandelyk zyn: Jiet water uit de klieren geparft,
klimt ook op naa de holligheit van de
mond, wann uns das Hertz-fVaJjer ankommt^
en word aanftonds uitgefpouwt. Maar Ipeekfel
moet van Ipog onderfclieiden worden: het
geen dat wy goed voordegezondlieitnoemen
13 fpeekfel, dafwy finakelyk noemen is onreinequyl
uit hetgeJiemeltevandemond. Evenwel
word 'er gevonden eene tn of opgefpouwde
Ziehte , door fpuidng of infpiiiting te geneezen.
Van dezelve vmdmcn by Plautus Captiv.
Bedryv, 4. Toneel.
£» daar komt hem nu dan aan de ziekte,
amelke gefpuit is)ord , en dat my die ziekte
fchorty ZOO dat my nodig zoude zyn dat ik gefpooten
-juierd. H. Frees daar niet voor. Die
¡kiekte ver magert veele menfchen, wien het heil-
'^'iam is geweeß ingefpooten te wordenenaan
anderen is voordeelig geiz-eefi.
J^eze fdiynt de vallende ziekte te zyn. PUH
U N D E . 1687
' niüs X. 3. zi. kap. XVIII. B. 4. kap. de val-
¡ende Ziektens fpuuwen -wy uit, dat ts, de befmettingen
werpen wy tegen. Maar milTcJizen
is het nitfpuuwen by Plmius van eene andere
¡ beteekenis ais hetinfpouwen by Plautas':, na-
I mentlyk fergens voor gruwelen. Ecbter belet
dit niet waarom ásingefpouweziektevznPlautns
niet de vallende ziekte zoude zyn, want
eene ende dezelve zaak kan en uitgefpüuwd
en ingefpuuwd worden, uitgefpuuwd Jiet hadeelige
, ingefpuuwd dat Jieilzaam is. Misfchien
hebben de Ouden dezezelfde ziekte.
welke onder de benamingvandevallendeziekte
voorkomt, voor eene uitwerking van Tovery
gehouden , \vaaroni zy ook dezelve de
hieronnoufonyáQ Jieilige ziekte genaamdJiebben,
tegen welke zy wildra dat doorxiitfpouwenen
infpouwen wierd van te vooren zorge gedraagen.
MiíTchien ook zyn dusdanige zieken,
gelyk zy in Jiet begin wierden ingelpooten,
naaerhand geneezen door koud of zout water
op Jiet hoofd gegooten , welk geneesmiddel
Celffís hoog fcliat in zyn III. B. 43. kap. OndertuíTchen
moet men het. fpeeklel niet beneemen
eene ontbindende kracht, Jieilzaam in
veele ziektens, gelyk wy gewoon zyn met
nuclitere ípog te werk te gaan in verfcheiden
onzuivere kwaalen van de Jmid, fcimrft, St.
Antonis vuur, lidtekenen , kliergezweileri,
borilklieren; ja zelfs in de ongeílel^ieden deií
oogen, oncfteeking , rookheit, brand, pynen.
Ten voorbeelde is I ^ I S T U S zelf, dewelke
fpoog op de aarde , ende tnaakte Jlyk uit
dat fpeekfel, ende fireek dat flyk op de oogen des
blinden. Joann. IX. 6. Ook zyn de Oogmeefters
gewoon in het aíiigten van eene zinking
eene teug koel water te fpuuwen in de oogen
des zieken, op dat de vezeltjes ais doorfc&ik
geílagen zoude te zamen trekken, en zoo dan
ook haar gelag .tot bevryding van het vHesje
zouden b^rengen. Deze onze lyder zelf.
tyd i
Orize Op'pergenee^ieer iat Iiy d'oot inipoùwinge
alleen meer kan uitvoeren , dan, een
Operateur macJitig is met zyne naald te doen ;
)a zelfs door een woord, door de oplegginge
der handen alle dingen uitwerken. Wat 'er
van zy, deze infpouwing is geen natuurlyk
geneèsmiddel geweeft, waar door een blinde
zoude können geneezen wotden, maar deze
geneezing is en blyft eene . wonderdaad.
Men leeze fVedeUus de Morbo mfputato.De'
cad. IV. Exercit. Vili. bl. 37.
M a r k , IX. verfT: 17. 18. 20. zi . 22. 2j.
Zie Matth. XVIL vers 1$.
M a r k . IX. vers 50.
Zie Matth. V. vers ij.
Mark,
i t : .
' !
I
1 : !
I • , Ii ;