--.-.-Ili lHüi.
1586 G E E S T E L Y K E
P R I N T B L A D DCLXVIL
Geeft Otts beden om dageljk,! hmd. Matth. VI . vers u .
Zie Lnk. XL vers 3.
T>e konß en Scheuchzers vlyt vertoonen hier, hoe V brood
Gemaakt word van een flan! ^ door wilde Jmerikaanen.
*t Is zeldzaatn; V gun ons zou de "iSjeg naar V ßerven baamn,
Hoüd hen in V leeven\ wat zyn 's Hemels uvond'ren groot-,
Jiy heeft aan Uder' Land een eigenfchap gegeeven
Die nodig 'was tot ßeun van 's menfchen ßerflyk leevea.
TAJR. DCLXVH.
ONder de benaming van brood , art011,
koomen hier voor, gelyk eiders, alle
fpy z e n , dewelke tot voedzel dienen, bekwaam
om in de weezentlykheit van liet lidiaamveranderd
te worden. Hoor de geleite van Jacob
Gen. XXVIIL 20. mnneei' G 0 V met
tny geweefi zal zyn, ende my behoedt zal hebben
op dezen 'wegh, dien tk reyze, ende my gegeven
zal hebben broot om te eeten, ende kleederen
om aan te trekken. .De aanfpraak van EÜza
leeding makende, en de ondervinding. Wen
lecze breeder pyedelius Dee. IV. Exerc. ili
over het daeelyks Broot.
I Niemand is onkundig van het tocbereiden
: en gebruik van het Europeaanfch Brood, maai
i aan weinigen is bekend het brood der Ameri'
i kaanfche Volkeren, het welk zy toebereidei
uit eene plant vergiftig zap inliebbende. Hei
aldervolkomenft beichryft dezelve de BeroeiH'
de Hans Sloane Nat. Hiß. of Jamaica Vol. !,
bl. 130. II. bl. 363. De namen van dezelve
z y n d e e z e ; de kleinder Kruisboom (Ricinus)
met een ßomp blad, de ficel hebbende voi ix'rtV.
ten , eene vyfblad'ge bloeme , isjit, uit weih
iiitbultende ivortel, opgezwollen door vergifui
zap, de Amerikanenbroodmaken. Sloane jmca
aan den Koning liraels i. Kon. VI. la. Zet
hen, den Syriers, dewelke met verbünde00-
gen binnen Samaria waren gegaan, broot en.
de water voor-, dat zy eeten, endrinken. Dog
dat niet alleen broot is voorgezet, maar hen
eene groote waaityd toebereid blyktiiit iiet 23 .vs.
Eet uw broot met vreugde Pred. IX. 7. En deze
fpreekmanier is anderen Volkeren ook gemeen.
\Vy Hoogduitfchen : der oder diefer
trachtet fein Stuck Brodmit Ehren zu ge'winnen
: Das bringt kein ßrod ins Haus, fremd
Brod diinckt uns allezeit beßer, als dasun/erige
: Das Brod vor dem Maul abfchneiden : Es
iß in andern Orten auch gut Brod eßen : Defs
Brod ich iß, defs Lied ich ßng : Emen ab dem
Brod helfen. Gelegendheit tot deze benaming
heeft gegeeven liet brood zelf, de gemeene
Ipyze by alle Volkeren, ider een aangenaam,
gevende hetalderbeftevoedzcl, het
cchte tegengift tegen den Jionger, Jiet voe-»
der des levens, derkraditen, desbloeds, der
levensgeeften, der ilerkte. Welk voorrecht
des broods ook de rede beveftigt, cene ont-
Muf. Swammerd. W. ix. Manihok ofOg^-
by. J f r . bi. Mandihoca de Efquemd'mi
bl. 55-. Manyoc Rocheß Tab. bl. 52. Woni
MüJ. bl. 160. Caßavi vel Tuca Contant. bl. J.
Magmc de Biet bl. 330. Giucca Muf. Mofcani
bl. x6o. De vyfßeeüge meeldraagende Krwboom,
iiit welkerfenynige wertet de Amerih
nen koeken en brood toemakcn. Pluk. Mant. Ii
161. De vyfßeelige Amerikaanßche Kruisbom
met de geheele bladerßraalen ^ onder aan uitia
groenen. Caß'ava genaamd by die van de B0
bados, Bobart Hiß. Oxon. III. D. bl.
Manihot Theveti, JuccaenCafavil.K Cali'
do Hubert, bl. 39. C.azavi ex Herba Jucci
7radefcantb\. 17- HettegenwoordigPrintbla^
yercoont de Plant.
Matth. VI. vers 19
yergaden u geen fchatten op deraarden^ daar\e de motte ende roeß 'verderft y cui'
daar de ée^en dcorgraven ende ßeelen.
Zie Luc. X I L vers 35.
Dcze twee woorden feys kai broofis, motte
en rocA, fchynen tweederley zoort van motten
te beteekenön. Dit blykt uit Jez. L. 9.
alwaar afch van den LXX. TaaJsiieden, en
van Theodotion wordy^yj vertaalt, van Aguila
broofis^ en Baruch VI. 11. van den Godi":
der Heidenen houtoi de ou diafoozontai apo to'
iou kai hroomatoon , alwaar wederom brooif^
of broofis eene zoort is van motte. Het Gricl^'
fche Jeys ftamtklaarlyk afvan iiet Hebrecu^vfdii
A T T H . Ca^^.. V I . v. ii
PajiLS ij^uolicliaiius.
"i^^faffj). &iti>. V I . 11. i l .
pLtr, iài\iujn