III.
A f d e e l
x ix .
H oofdstu
k .
Het Lakmoes.
Deeze gekleurde Lappen, ons van Cette aan
de Middellandfche Zee onder den naam'van
Tcurnefol toegebragt, zyn , een reeks van Jaa-
ren, door de Noordhollandfe Kaaskoopers in
menigte gebruikt, om de ronde Zoete Melks
o f zogenaamde Edammer Kaazen, van buiten,
daar mede te beüryken, en dus daar aan een
donker paarfcbe Korst te geeven. Dit: maakt
deeze Kaazen, na dat zy afgefchraapt zyn ,
fraay voor ’t Oog, en zou, zo men zig verbeeldt,
ook dienen tot derzelver duurzaamheid;
fchoon het binneniledaar van, oogfchyn-
lyk , niet aangedaan wordt. By myn geheugen
zyn deeze Lappen zo duur geworden, dat gezegde
Kaaskoopers zig van Brafilie o f Fernam-
bucq en blaauw Hout ten dien einde begonnen
hebben te bedienen; als waar van het Af-
trekzel dergelyke Kleur uitleverde. O f die
duurte door een mindere inoogfting van ’t gezegde
Kruid, ’twelk, in ’t wilde en maar op
fommige plaatfen van LaDguedok en Provence
groeijende , mooglyk meerendeels verbruikt
zal zyn, dan door een andere belteeding van
deeze Verwftoffe ontftaan z y , is my duifter.
De Fraafchen hebben zig wel verbeeld , dat
het Laknoes, ’t welk zy Pierre de Tournefol
noemden , door de Hollanders, van wien zy
dat ontvingen , van gezegde Lappen o f v,an
de Verwftof, daar in vervat, gemaakt werde,
By fommigen wordt di t , niettegenftaande zy
erkennen dat ,de bereiding van het Laknoes nog
een
een Geheim is, volkomen vastgefteld ( *> 0n*A/ ^ EU
^rtusfchen is die Verwftof reeds lang m me- xïx.
n^gte hier vervaardigd; zo dat zulks naauwlyksHoo-
cirzaak fchynt te kunnen geweeft z y n ^ van Mond-
gezegde duurte. Men wi l , dat van de Tour-*#«*.,
nefol ook gebruik gemaakt worde om denRoo-
den Wyn te kleuren en miffehien gefchiedt
dit daar mede in Vrankryk zelf.
Men ze gt, dat dergelyke Lappen, metCon-
chenilje gekleurd, ons ook wel uit de Levant,
onder den naam van Tournefol, worden toege-
bragt. Zy heeten in ’t Italiaanfch Pezzetta,
in ’t *Franfch Bezette , of liever Bellette, in ’t
Hoogtluitfch Farb ■ oder Schminkfieeklein oïSpa-
niieher Flor; alzo menze tot Blanketfel bezigt.
Daar zyn roodc van en blaauwe, die dan ook
dienen kunnen om een Kleur te geeven aan de
Liqueurcn en Fotfagien. De beften komen
uit Turkye W - Mooglyk zyn het deeze of
dergelyke, waar van G a r i d e l l , hoewel
zeer verwardelyk, fpreekt ( I ) . (8) Cro-
(*) Zie B o MARE Woordenboek, °P’t Artikel van Tournefol-,
als ook LiNN. Mat. Md. waar hy zegt, Lactnus fuceus Tor.
nefolis, en ’c gedagte Vertoog.
/■ f) .Triller! 'Thes. Mdioam. Francof. 17,6+. _p» 34. uj
notnine Tornafolis rubra 6 * cxrulia. Conditonbus, (zegt
hy) Coquis atque Coquabus, ad Gelatinas ringendas Liquo-
refciue infidendos utüitatem fuam dant , dicant, confecrant.
f l ) Le Tournefol qui eft en petits paips cubes, qu’on vend
chez nos Droguiftes, eft mé de* Gousfes du * ró t de^tte
Plante Le Tournefol nous eft aporie d Hollande on
on "le6 prepare. On en teint auffi des vieux Linges, qu’on prepa
»