Voor bijzonderheden omtrent dit gedeelte der Veluwe zijn o. a. te raad-
plegen, behalve V a n Sp a e n : I n l e i d i n g IV, Ni j hof f : Ge d e n kwa a r -
d i g b e d e n , Sl o e t : Oo r k o n d e n b o e k , de bijdragen van Ha a s l o o p
We r n e r in den Geldersehen almanak van 1844: de Wo l d b e r g e n en
de b e i d e R e u z e P i n k e n en vooral in dien van, 1851: i e t s b e t r e k -
ke l i j k de g eme e n t e E rme l o .
Het albasten altaarstuk van ’s Heerenloo is besebreven en afgebeeld door
Mr. G. A. d e Me e s t e r in Nijhoffs Bijdragen VI bl. 93 e.v. Het geslaeht
v a n S p e u l d e , dat Hnlshorst bezat, leverde drie commandeurs aan bet
klooster.
Omtrent Essenburg ontving ik eenige inlicbtingen van Jb r. H. W. A.
S a n d b e r g t o t E s s e n b u r g te Haarlem,
De flora in dit gedeelte der Veluwe is besebreven door P. W. v a n
E e d e n : Onkruid H.
Betreffende Essenburg, Hulsborst en Leuvenum be'vatten de leenregis-
ters op bet prov. arcbief van Gelderland niets, volgens mededeeling van
den archivaris, Mr. J . E. Bi j l ev e l d , aan wiens welwillendbeid ik bet
navolgende omtrent Staverden dank:
LEENREGISTER VELUWE
fol. 34.
Bodolph Bomsche Taming bewilligt Graeff Bei- E rm e l.
nald van Gelre te Staueren een vaste Stadt te
mögen bouwen, anno 1291. Ende Adolph Bomsche
koninck bevestigt tselae anno 1295.
Den boff to t Staueren belt te leen Gaidert van Staueren en tuobtigt
daeraen sijn vrou Baetse A0 1400.
Joban van Staueren ontfinek den boff to t Staueren, te verbergewaden
met eenen witten pauwenquast anno. 1440.
Euert van Stauerens kinder Joban Herman Stauerman en Wolter van
Stauer, gebroder, maken een seheijdinge, daerin die boff to Staueren met
sijn tobebooren
Herman van Staueren togedeijlt wordt, gelijck den seluen sijn vader
Euert voor en sijn broder Joban na ontfangen badden A0 1465.
Idem vernijt eedt 3“ Ootobris 1473. Van den boff tot Staueren met
allen sijnen tobehoren, in den kerspel van Ermel gelegen, alom in der
beijden, met eenen witten pauwenquast te verbergewaden, ende men moet
daerop houden alle jaer 2 ofte 3 witte pauwen. ■
Idem vernijt eedt 3» Septembris 1481.
Wob van Staueren, buijsfrou Wouters van Koet, Erue bares vaders
Hermans, beleent, l l a Augusti 1484.
Eadem anno 1492.
Gaert van Koten, Erue sijner moder Wobbe A° 1501.
Idem vererijgt na beriobt, dat dit Goed van alts schatvrij we re , dat
bem suleke vrijbeijt vöortan onverbreecklick gebalden werden sal, wtge-
nomen, wanneer Bannerbeeren, Riddersobap ende Stede sobattingen ac-
oorderen, anno 1518.
Hertog Carl Ingaen een erfwissel met Henrick de .Groeff, Erffvaigt
to t Erekelens, van suloken erff, als hij liggefl bad in den Sebependom
van Aernbem, buten St. Jobanspoort bij Emaus, te weten huijs en bof-
stat gebeiten Groenenstein met der watermolen, die Eloris van der Erue
togeboort, met weijden,. kempen, boltgewas, bosob, broiok, met der
wildbanen , acker, la n t, sant boge en leg e , in n a tte n , in drogen : bouwinge,
getimmer,. viscberien, en met eene erue dat Euert de Moler togeboort,
en met der boeuen in der wiltbanen gelegen bij den voorn Erffvaigt an-
geworuen, met alsuleke 4 mergen weijdelants als bij van Cracbt van Campbusen
, Drost ten Berge, in pacbt genomen en to t den voorn Erue en
wiltbanen gebruijckt heeft, geheiten die Habitaoie bij ’t Conuent van Betbanien
oick in den Sehependom van Aernbem gelegen, noch 110 golde franckrijeksche
krönen en 150 goltgl. van gewiobt bij den dedingsluijden tot desen erfcoop
eH wissel van beijden sijden gecoren te r somme van 3800 goltgl. van gewiebt.
Geeft daar tegen ouer an denseluen Erffvaigt to t Ercklens.
Henrick die Groeff den hoff, erf en goet gebeiten Staueren in den lande
van Veluwen in den kerspel van Ermel gelegen, met der moelen , bouwingen,
lant., s a n t, w a te r, weijden, boseb, broeek, v e en , heijde boge en lege, met dat
e rue, dat Johan Direkssoon togeboort met allen sijnen rechten en tobehoor,
als dat van-, den rechten Erffgenamen geeoft i s , met allen anwerft, th in s ,
thienden, geboricheit en vrijbeijt tot Zutpbenscben rechten te verhergewaden,
met eenen witten pauwenswans te leen te holden van den voorn bertog
en sijnen lijfferuen en vorder n ije t, met vorworden, dat Henrick voorn
en sijne eruen met geenerleij dienst verpliebt maer des gantz verlaten sijn
sullen, dien oick gegunt- i s , water wt Udelre meer te leijden en to t beure
meule to Staueren te gebruijcken, so mennicbmael sulx nodig sal sijn.
28» Decembris 1524.
Gijsbert die Groeue, genoomt Ercklentz ontfengt dat Goet to Staueren
met sijnen tobehoor in den Lande van Veluwen in den kerspel van Ermel
gelegen to t Zutpben rechten, met vorvforden, dat met deser beleninge
rjederen sijn recht voorbehalden is, en bij alleen to t sijnen rechten beleent