was ’t geen wonder dat soms zeer uiteenloopende resultaten
door de scheikundige analyses verkregen werden ; de Ledg er -
Ca l i s a j a ’s hleken echter niet alleen zeer onderscheiden van
de andere Calisaja’s, maar ook onderling weder zeer te verschillen.
Intusschen, het gehalte aan alcaloiden in zijn geheel
mocht al zeer uiteenloopen, de L e d g e r - k i n a bleef zich
kenmerken door de ruime plaats, die de kinine bij haar
inneemt. Blijkbaar valsche Ledgers werden zorgvuldig steeds
nitgegraven; elke bloeiende boom werd op zijn gehalte onderzocht
en zoo kon men van lieverlede, voor de vermenigvuldiging,
zaden van rijker hoomen winnen en reserveeren.
Tot hehoud van het echte type nam men nu ook de toevlucht
tot stekken en later tot plakken en afleggen en zoo bestaat
er reden tot de verwachting dat de cultuur, door de zorgvuldige
keuze van zaad, stekken en entrijs, gestadig verbeteren
en ten slotte zich bepalen zal tot de voortkweeking, uitsluitend
van supérieure moederboomen.
Dr. Howard ontving het herbarium van deze nieuwe Calisaja,
waarmede wij in waarheid een onwaardeerbaren schat
gewonnen hadden, en bestemde ze ook werkelijk als een eigenaardige
typische soort, die, ter eere van Ledger, nu C. Cal i s
a j a L e d g e r i a n a werd genoemd, terwijl de andere, als
C a l i s a j a Bo l i v i a n a onderscheiden planten, werden gedoopt
Cal i saj a S c h u h k r a f t , naar den Nederlandschen consul-
generaal te la Paz, van wien de zaden afkomstig waren.
Howard brengt de L e d g e r i a n a tot Weddell’s Cinc
h o n a Ca l i sa j a var. mi c r o c a r p a , waarvan ook verscheidene
sub-varieteiten zijn, verschillend soms in kleur van
bloem en blad, maar blijvend gekenmerkt door de kleine
zaaddoosjes en de kleine zaden.
Zoo zijn dus de onderscheidene vormen, wat hun herkomst
en benaming hetreft, verklaard en hebben wij hierbij alleen
te voegen, dat de Cal i saj a a n g l i c a haar naam te danken
heeft aan de omstandigheid, dat zij verkregen is van Calisaja-
zaden uit Britsch-Indie. Zij onderscheidt zich door een gansch
hizondei’en habitus die, ook wat de bladvorm hetreft, aan
s u c c i r u b r a doet denken, zoodat deze varieteit Aermoed
wordt niet anders te zijn dan een hastaard, in Britsch-Indie
geboren uit de kruising van Cal i saj a en s u c c i r ubra.
De Le d g e r i a n a is veel besproken; aangaande haar oorsprong
en herkomst kon men ’t niet eens worden. Wij mögen
in de ons gegunde ruimte niet meer plaats geven aan hare
geschiedenis. Alleen nog zij hier aangeteekend, dat Ledger het
zaad in Amerika ontving van zekeren Manuel, een zijner
vroegere, trouwe bedienden, die zeer bekend was met de
Cascarillero’s en door dezen het zaad van den rijksten Cali-
saja-vorm beweerde te kunnen mächtig worden. De helft van
deze partij kwam in handen van de Lngelschen, doch deze
besteedden daaraan blijkbaar niet zooveel zorg als de kweekers
op Java. Waarheid is dat men later, nadat de rijkdom der
soort op Java bekend was geworden, in de Britsch-Indische
plantsoenen, hier en daar verspreid, ook echte Ledgers aantrof.
Ln hiermede besluiten wij dit hoofdstuk; het laatste woord
ten aanzien der botanische bestemming van vele kinasoorten
en van hare varieteiten, die in cultuur gebracht zijn, achten
wij volstrekt niet gesproken. De vorm-afwijking bij dezelfde
soorten en varieteiten is zoo menigvuldig, dat de individueele
verscheidenheid dikwijls twijfel doet ontstaan aan de volle
waarde der botanische bestemming.
Bastaards worden lichtelijk gevormd en eindeloos kunnen
dus de verschillen zijn, terwijl wij nog geenszins gerechtigd zijn
tot het vertrouwen, dat wij met een constant type te doen hehhen.
Daarom ook mag het zeer günstig en een belangrijke sclirede
voorwaarts reeds geacht worden, dat wij in 1873 op goede
gronden konden besluiten, voortaan de cultuur te beperken
tot de C. Cal i s a j a L e d g e r i a n a , de C. o f f i c i n a l i s en
de C. s u c c i r u b r a . Cp ons tegenwoordig standpunt van
wetenschap en van ervaring, hebben wij ons over dien maatregel
nog niet te beklagen. Daarmede is ecliter niet gezegd,
dat voortschrijdende ervaringen en onderzoekingen niet tot