aanraking met de naburige Battaks, de noodige omzichtigheid
betrachten.
Met dit beknopt overzicht kunnen wij van Deli afscheid
nemen. Het werd geen niittelooze taak geacht, daar in
Nederland zoovelen een nauw belang hij Deli’s ontwikkeling
hebben en de tahaks-markt en handel ook meer en meer
door Deli’s prodnctie beheerscht worden.
Door krachtige samenwerking van regeering en particulieren
belooft Deli een der rijkcte gewesten van Indië te
worden. Al had, naar veler meening, de regeering reeds
meer kunnen doen, uit onze aanteekeningen blijkt dat in
verhouding tot andere gewesten in Indië, Deli inderdaad niet
stiefmoederlijk werd bedeeld en naarmate door particulière
krachten als tot heden bloei en welvaart zich ontwikkelen,
zullen regeerings-plicht en beleid voortgaan aan Deli datgene
te geven, wat in geordende en goed hestiiurde landen tot
de onwederstaanhare, maar ook dringende eischen gerekend
moet worden.
Aan de particulière machthebbenden blijve voor ailes aanbevolen,
voorzichtig te zijn in hunne keuze van personeel. Door
zedelijk overwicht zoowel als door bekwaamheid moet het in
Deli meer dan elders in Indië, invloed oefenen en het gezag
schrägen ja! in stand houden.
Wij zijn het einde van onze taak genaderd. Kon en mocht
deze niet zijn eene handleiding tot de teelt en de bereiding
van de tahak, al evenmin een wetenschappelijke verbandeling
over de soorten enz., genoeg is er naar onze meer bescheiden
opvatting medegedeeld, ter juiste schatting van de hooge
waarde der tabaks-cultuur en de daaraan verbonden handel s-
en nijverheids-helangen.
Wij zouden hehhen kunnen spreken over ziekten en plag
en , waartegen wij echter geen afdoende middelen hehhen
aan te prijzen en die liefst zooveel mogelijk voorkomen worden
door rationeele en zorgvolle behandeling.
De fahrikaten van tabak, in zoo tallooze vormen ons onder
oogen körnende, zouden stof tot uitvoerige heschrijving geven
en eindelijk zou een merkwaardige economisch-politische geschiedenis
van de belasting, waaronder de tahak in schier
alle landen gedrukt gaat, een hoekdeel vullen kunnen.
Schier in alle europeesche staten heeft men de tahak als
een hij uitnemendheid helastbaar artikel beschouwd en behandeld.
Sommige staten rnonopoliseerden het van oudsher
en andere, tuk op de voordeelen, blijven naar zulk een
monopolie streven. Ongetwijfeld kan de rooker, de pruimer
of de snuiver, voor zijn genot zwaar offeren, daar tabak en
hare fahrikaten zeker geen levensbehoeften te noemen zijn.
Maar waar die tahak zich op handels- en nijverheidsgehied
vestigde, waar handel en nijverheid van haar reeds lang afhankelijk
werden, daar kan en moet elke inhreuk op de vrije
beweging, tot groote schade voor het algemeen leiden. Men
heeft slechts de millioenen te berekenen, die Nederland in
tahakswaarde jaarlijks toevloeien en nogmaals de millioenen,
die de omzet en de vei’werking van het product, aan duizende
gezinnen verzekeren, om zich een klare voorstelling
te maken van de gevolgen, die een moedwillige verstoring
van den actueelen toestand noodwendig hehhen zoude.
Zoo is het tot heden in Nederland hegrepen en zoo hlijve
het wachtwoord : „vrije, onhelemmerde heweging.” Wat de
fiscus zou denken te winnen door een belasting in welken
vorm ook, zou in onevenredige mate door de natie verloren
worden en van een kwijnenden handel, een ziekelijke nijverheid,
zijn voor den lande slechts wränge vruchten en fman-
cieele teleurstellingen te verwachten.
2
8
C8
1
U:
11