heeft het aan beiden verloren. De rijping is intusschen voor
elke streek afhankelijk wederom van de cultuurwijze, zoowel
als van de weêrsgesteldheid. In de lage gewesten rekent men
op 9 à 12 , — in de hoogere op 12 à 18 maanden. In dei
regel oogst men op Java gedurende de maanden Juni/Septem-
her; waargenomen is, dat de eerste en de laatste partijen
riet doorgaans de slechtste resultaten afwerpen. De gevolgtrekking
ligt voor de hand, dat men te vroeg aanvangt en
te laat eindigt. Het oogsten moet tred houden met de capaciteit
der fabrieken en de ondernemers, afhankelijk van arbeids-
krachten, van transportmiddelen, van weersgesteldheid enz.,
zijn natuurlijk hevreesd voor staking of storing in de werkzaamheden
en heijveren zich daarom, van tijdelijke middelen
partij te trekken. De wisselvallige kansen waaraan de nijverheid
blootstaat, zijn a priori moeielijk te berekenen en zoo
is het ook schier onmogelijk, een standvastig, stelselmatig
verband te handhaven tusschen verschillende hediljven, die,
afhankelijk van elkander, toch niet altijd streng in overeenstemming
kunnen gehouden worden.
Veel suiker gaat ontegenzeggelijk verloren doordat men te
vroeg of te laat oogst of wel wijl men het gesneden riet niet
• dadelijk verwerken kan. Blijft het geruimen tijd liggen, — dikwijls
zelfs in de open lucht, blootgesteld aan zonlicht, regen
enz. ■— dan worden ongetwijfeld nieuwe factoren in het leven
geroepen, eene omzetting van zijnen inhoud hewer kende.
Wij weten reeds dat de rijping trapsgewijze plaats heeft,
— niet gelijktijdig over de geheele plant. Zoodra een geleding
tot dien staat is gekomen, valt het aangehecht blad af; ten
slotte houdt men aldus stokken over, aan hun toppunt alleen
nog van hladeren voorzien. Deze topeinden, van hun groene
deelen ontdaan, leveren de stekken.
De bewerking geschiedt in den regel overhaast en zorgeloos
en veelal znllen onvolkomen rijpe deelen aan den rietstok
gelaten worden, waarin het sap nog niet de vereischte goede
samenstelling bezit. Vermenging nu van dit sap met dat van
de ontwikkelde, geheel rijpe stokken, verzwaart de suikerbereiding
aanmerkelijk en aanbeveling zou het daarom verdienen,
de twee ongelijkaardige sappen afzonderlijk te verwerken
, door de stokken te kappen boven het lid, dat de grens
van volkomen rijpheid aantoont. De topeinden van de rietstokken
zullen in den regel hun maximum suikergehalte nog niet
bevatten ; daarentegen is dan him sap rijk aan glucose en aan
zouten. Wanneer zij derhalve vermaald worden met den geheelen,
meerendeels rijpen stok, zullen zij een minder goed,
althans moeielijker verwerkt fahrikaat leveren.
Vat men alles te samen dan komt men tot de gevolgtrekking,
dat ondernemingen met heperkten aanplant, onder overigens
gelijke omstandigheden, de loonendste uitkomsten moeten
geven. De heheerder is meer bij machte al de werkzaamheden
te regelen en te overzien, — cultuur-arheid met de fabricage
in harmonie te brengen en te houden en zonder overhaasting
de verschillende hedrijven aan te vangen, voort te zetten en
te eindigen. De meeste ondernemingen op Java die in contract
met het gouvernement werken, hebben te groote aanplantingen;
men kan dan ook alsnog niet zeggen, dat hare resultaten
schitterend zijn, in verhouding tot de massa uitnemende grondstof
waarover zij beschikken.
Het oogsten geschiedt op onderscheiden wijzen, — met
verschillende soorten van hak- of snij-messen. Dikwijls blijven
vrij groote stompen op het veld achter; hier en daar worden
deze later ontgraven en nog verwerkt. De nitgegraven massa
(dongkHan) moet dan van de aanhangende aarde gezuiverd
worden; maar al heeft men uit dezen na-oogst tot 10 pikols
suiker per bouw nog gewonnen, toch is het voordeel niet
altijd en overal evenredig aan de kosten en moeiten, daaraan
hesteed.
Op vele ondernemingen worden de plantrijen eerst openge-
legd met den patjol en kapt men daarna het tot aan zijn basis
19*