verhoogt zij zeer de welvaart van het volk. In de meeste
streken evenwel, waar de europeesche nijverheid post vatte,
verdrong de teelt van tabak voor de europeesche markt het
inlandsch product meer of minder. De bei'eiding hiervan is
aan grooter risico’s vei'bonden. Als de inlander voor den
Europeaan plant, verminderen zijne risico’s niet alleen, maar
heeft hij ook minder zorgen en geen moeite of lasten van
de bereiding.
De inlander bouwt zijn tabak in den regel als tweede
geAvas, op saAvah’s na de padi en op têgals na de djagong
(maïs). Men meent dat op droge gronden een meer v e ttig
o f dik en g e u r ig , op de sawah’s een fijner en grooter blad
g ewonn en wordt.
Na hetgeen Avij op blz. 402 e. v. reeds aanteekenden omtrent
de europeesche tabaks-industrie op Java, moeten wij thans
de cnltuur en de bereiding voor de europeesche markt nader
hespreken.
a. G ro n d e n .
Tabak groeit in Indie welig van af de stranden tot hoog
in het gebergte. Of de qualiteit van het product streng verband
houdt met de teelt op verschillende hoogten, zouden
wij niet durven beslissen; waarschijnlijk is evenwel, dat in
de lagere streken het meest gerekend mag worden op een
geurig product. Dat de qualiteit overigens zeer afhankelijk
is van gronden en klimaat, mag afgeleid worden uit de bizondere
reputatie, die de tabak uit verschillende streken ook
van den 0 . 1. Archipel, als hiervoren aangeteekend, handhaaft.
In het algemeen verkiest men voor de tabaksteelt gemengde
gronden en staat vast, dat men daarop het water meester
moet zijn zoo men teleurstellingen wil voorkomen. Uiter-
waarden, aangeslibde en maagdelijke gronden blijven gezocht
icn gewaardeerd, terwijl de ondervinding heeft geleerd, dat
■ook vulkanische gronden zeer aan te hevelen zijn.
Daar de tabak, na uitgeplant te zijn, in 70 à 100 dagen
.rijpt en niet doorloopend veel regen verdraagt, vooral niet
te vroeg noch tegen den tijd harer rijping, kan men haar op
•de natte zoowel als op de droge velden, als tweede gewas
tusschen twee oogsten van rijst of maïs in, verbouwen. De
■tabak laat bij verbranding veel asch terug en bewijst hier-
eloor haar uitputtende kracht. Rijpe ervaring leerde dan ook,
dat men niet ongestraft binnen zekeren tijd op eenmaal he-
plante gronden terug kan keeren en de met bemesting genomen
proeven zijn nog zoo weinig heslissend geweest, dat
men niet weet te zeggen, met welken mest men zijne velden
te onderhouden heeft om zich daarvan hij voortduring ruime
en edele oogsten van tabak te verzekeren. Vooral de brand-
haarheid van tah ak , is een factor waarmede rekening gehouden
moet worden en zij is meermalen in gehreke gebleven
waar men bij herhaling op dezelfde gronden kweeken moest.
En nu hebben vernuftige proeven in laboratoria wel aan het
licht gebracht, dat er een innig verband bestaat tusschen de
hrandbaarheid van tahak en de samenstelling harer asch,
maar daarmede is het groote vraagstuk niet opgelost, aangezien
de zouten die men in den bodem brengt, niet als
■zoodanig door de plant opgenomen worden, maar in den bouwgrond
reeds aan ontleding blootstaan.
Omtrent de leer der substitutie, van de actie en reactie
in den bouwgrond, verkeeren wij nog in het duister en
stelselmatige proeven, hij herhaling genomen, znllen dus
■eerst längs den praktischen weg moeten leeren, welke mestsoorten
voor de tabak op bepaalde gronden, verkieslijk zijn,
De plant eischt veel potasch, maar ook kalk en zelfs magnesia
Met potasch- en kalkverbindingen zal men zijne proeven
dienen te nemen en daarneven het oog moeten houden op
groene bemesting en aanvoer van kompost. Bij uitzondering
wordt nu in Indië bemesting op tahaksvelden toegepast.
27