wordt de regeeringstaak bovendien niet vergemakkelijkt of
tegemoet gekomen.
Geen grooter hervormer heeft onze koloniale geschiedenis
in deze eeuw aan te wijzen dan den mächtigen en genialen
VAN DEN B o sch ; maar zelfs diens taak was makkelijker dan
die onzen tegenwoordigen staatslieden en bestuurders is op
de schouders gelegd, want hij had niet te rekenen met wetten
en verordeningen, die zijn wil en kracht konden ver-
lammen. Hij werkte in een tijd en onder omstandigheden
die vrijheid lieten tot iiitoefening van dictatoriale macht,
teiwijl men zich heden gebonden voelt en al te veel en te
dikwijls zelfs afhankelijk is gemaakt van de niet zeer bestendige
beginselen en inzichten van afwisselende leden eener wet-
gevende macht, wier strenge controle zoo nuttig als haar te
groote bemoeienis noodlottig kan zijn, — vooral als zij te
oordeelen en te beslissen heeft in hoogst gewichtige aangelegenheden
, die slechts bij weinigen genoegzaam bekend
geacht kunnen worden.
* * *
Uit het jongst regeeringsverslag putten wij de volgende
mededeelingen. ff
1878.
1879.
1880.
1881.
1882.
Madoera. Beplant werden in de jaren :
padi ah le Gewas. met eenig ander le Gewas. Tot. (in bouws).
2.417,480. 423,376. 2.840,856.
2.393,854. 444,560. 5.838,414.
2.369,979. 483,081. 2.853,060.
2.369,546. 505,443. 2.874,989.
2.370,886. 537,067. 2.907,953.
ff Wij kimnen ons moeielijk bezig houden met de uitkomsten
der cultuur in de verschillende gewesten en de oorzaken van gedeeltelijke
mislukking, die elk ja a r, hier meer daar minder te
constateeren is en te zoeken zijn in insecten, veldmuizen, plantaardige
ziekten, gebrek of overmaat van water, epidemieën en
epizootieën, — dikwijls ook in zorgeloosheid.
Onder „andere gewassen” is een groote verscheidenheid begrepen
, als suikerriet, indigo, tabak, mais, katjang, katèla’s ,
oebi’s e. a. m. Voor tweeden aanplant worden jaarlijks
omstreeks één millioen bouws benut en ook die aanplantingen
zijn zeer verscheiden. De padi neemt er van 10—20 pCt.
deel aan. Tweede aanplant van padi wordt door het bestuur
zooveel mogelijk ontraden, niet alleen omdat daardoor de
gronden spoediger worden uitgeput dan door een rationeelen
wisselbouw, maar ook omdat de tweede aanplantingen van
padi doorgaans weinig product afwerpen en daarentegen dikwijls
aan ziekten blootstaan.
Omstreeks twee derde gedeelte van de sawah’s heet be-
vloeibaar, maar vele velden zouden niettemin teleurstellen
ZOO zij daarop uitsluitend rekenen moesten. De irrigatie-
middelen gelden er niet meer dan als hulpvermogen, hij
ontoereikende regens.
De herhaalde heplanting der velden met polowidjo en de
daaraan verhonden grondbewerking, komen het daarop volgend
padi-plantsoen dikwijls ten goede. Over het algemeen
regelt zich de keuze van het te verbouwen gewas meer naar
de weersgesteldheid, de hizondere geschiktheid van den grond
voor het een of ander gewas en naar de kansen van afzet
van het product, dan naar de regelen van den wisselbouw.
Vischcultuur op de sawah’s, na afloop van den rijstoogst,
wordt nog maar op kleine schaal en bij uitzondering, vooral
in enkele districten van de Preanger-Regentschappen gedreven ;
de uitkomsten zijn niettemin vrij günstig.
Ofschoon het nut van bemesting meer en meer wordt
ingezien, schijnen vooroordeelen, traagheid en verkeerde
zuinigheid, aan de algemeene toepassing van deze wijze van
grondverbetering nog in den weg te staan. Bijna allerwege
toont de bevolking zich nog weinig geneigd tot afwijking
van hare gewoonten. Zonder uitdrukkelijken last toch gaan
de hoofden of de bevolking zelden tot het nemen van proeven
over; ook hlijft de inlandsche landbouwer doorgaans
31
» - -» if,