'J
macht, het grein (kristal) grof of fijn te doen uitvallen. Hier ^
als hij alle overige operaties, beheerschen geoefendheid , nauwlettende
zorg en bekendheid met het bedrijf, zoowel de
qualiteit als de quantiteit der uitkomsten.
Uit de vacuum-pannen wordt de dikvloeiende, kristallijne
massa — het zoogen. kooksel — in ijzeren hakken of aarden
potten overgehracht en na bekoeling gekleid. Zoo wint men
de ruwe hoofdsuiker, die in Suriname gewoonlijk als Moscovade
is onderscheiden en altijd nog meer of min vochtig
is. Het schijnt dat omtrent deze benaming eenige verwarring
heerscht. Naar onze meening moet onder moscovade worden
verstaan de ruwe suiker, zooals die zich uit het hiervoren
genoemd kooksel afzet. In het huishoudelijk Woordenhoek van
Noël-C homel, uitgave 1771, wordt gezegd: „Moscovade wordt
,,de grauwe poeiersuiker genoemd, die de eerste suiker is
„welke uit het sap van het suikerriet gemaakt wordt en de
,,Stoffe bevat waaruit vervolgens alle andere soorten van suiker
„bereid worden. Zij komt in vaten tot ons en moet wit-grauw „
„droog, niet vet noch smerig zijn, ook zooveel mogelijk niet
,.brandig of naar rook smaken” .
Feit is dat men op de Nederlandsche markt alleen de
Suriname-siiiker als moscovade beschouwt en deze benaming
geen toepassing meer vindt op suiker van Java aangevoerd,
tenzij afkomstig van de primitieve chineesche fabriekjes. De
verschillende nuances van moscovade vallen in de rubriek 6
tot 13 van de hollandsche standmonsters; hoofdzakelijk onder
No. 7 tot en met 10. Een en ander doet ons veronderstellen
dat het oorspronkelijk begrip van moscovade doelt op de ruwe
hoofdsuiker, die, op de oude wijze bereid, geen nadere zuivering
onderging en nog veel aanhangende stroop bevatte.
Sinds de groote fabrieken op Java, door betere werkwijzen
en inrichtingen, een zuiverder product afwerpen, zal het
artikel met zijn benaming verdwenen zijn.
Wat uit de potten van het kooksel of bij het centrifugeeren
als stroop verzameld wordt, bewaart men zorgvuldig in groote
réservoirs om het, na de afwerking van het riet, andermaal
in het luchtledige tot kristallisatie te verkoken.
Evenzoo handelt men veelal met de tweede stroopen. Wat
daarna nog uitlekt (melasse), loont in den regel de moeiten
en kosten van een nadere verwerking op suiker , in ’t groot,
niet meer. Waar ’t niet kan dienen tot arak-hereiding of
plaatselijk verkocht kan worden aan Chineezen en inlanders,
(die tot het laatste spoor van suiker er nog trachten uit te
halen) daar wordt het prijsgegeven.
Het kleien van de suiker heeft niet meer in alle fabrieken
plaats. De centrifuges hehhen dit procès, dat groote ruimte,
tijd en veel handen-arbeid eischte, overhodig gemaakt.
Voor het drogen bedient men zich in den regel van groote ^
gemetselde hakken. Het overwegend belang van doeltreffende
inrichtingen is sinds lang gevoeld en zeer zeker is men ook
ten deze op den weg van verbeteringen.
Het belastingstelsel in Europa raakt op een eigenaardige
wijze den graad van zuiverheid der ingevoerde koloniale suiker.
Het kan zich voordoen, dat een hoog nummer voor den producent
al even schadelijk is als een laag. Bij de bespreking
van handel en van belastingen zal dit feit nader uitkomen
en verklaring vinden. Een direct gevolg daarvan intusschen
is , dat de fabrikanten die standnummers trachten af te leveren
waarvan zij, naar verhouding, de beste prijzen trekken en
zoo ziet men dan. ook in de fabrieken de verschillend gekleurde
suikers moedwillig dooreen mengen, ten einde het meest
gewenschte nummer te verkrijgen.
De uit potten, bakken of centrifuges gewonnen suiker
wordt, in een daarvoor bestemde kamer, gepoederd, gezeefd
en tot de gewenschte nuance gemengd, om daarna te worden
verpakt in de reeds genoemde manden of kanassers. Ten einde
aan deze manden haar maximum van inhoud te verzekeren,
geschiedt de vulling onder gestadig aanstampen. In Europa
vinden de hamhoe kanassers nog een goeden aftrek voor
schuttingen, omheiningen enz. Goed geteerd kunnen ze tot
20*