van Chineezen, op een na in Tjeribon, die dan ook hij
uitzondering door stoom gedreven wordt (de overigen worden
gedrcA'-en door water of door buffels). Op deze verwerkt
men de zemelen tot koeken voor veevoeder, welk fahrikaat
gereeden aftrek vindt.
Opmerking verdient hier nog dat de stoomvaart den export
en de handelsbeweging van de rijst zeer bevorderd heeft.
De Japansche rijst was vroeger nauwlijks gewild op de Europeesche
m a rk t, maar door de stoomvaart worden thans 40
tot 50 duizend tons jaarlijks aangevoerd en roemt men heden
haar qualiteit zeer. Is de rijst goed behandeld, dan moet zij
ook met zorg verscheept worden en kunnen slechte verpakking
en stuwing zoowel als verkeerde keuze van nevenlading
haar veel kwaad doen.
Ter bekorting geven A\dj in de hierachter gevoegde tahel
Ltt. B een overzicht van de handelsbeweging in rijst, zooals
die uit de beste Engelsche en Nederlandsche makelaars-rap-
porten over het jaar 1883 spreekt.
«
Cu l t u u r .
In de allereerste plaats komen in aanmerking de gronden en
hunne beAverking. In onze eer,ste twee hoofdstukken teekenden
wij daaromtrent het ons noodige aan en veel verder
kunnen wij hier niet gaan, zoo wij niet vervallen willen in
eene uitvoerige handleiding, Avaar wij slechts hoofdzaken,
realia, te herinneren hebben.
Opper-Italie is ons door velen altijd aangewezen als het
land Avaar de rijsthouw voorbeeldig gedreven wordt. Onmis-
kenhaar mögen Opper-Italie en Frankrijk zich verbeugen in
een irrigatie-stelsel als Java zelfs nog lang zal derven en de
overwegende beteekenis van zulk een volledig en door goede
verordeningen gehandhaafd stelsel, leerden wij in deze ver-
handeling reeds waardeeren.
Ook is h e t Avaar d a t men in Ita lie anders zaait en o o g s t,
vermoedelijk den grond meer intensief bewerkt en dezen
behoorlijk bemest. Maar Ziiid-Eiiropa en Oost-Indie verschillen
door geaardheid van hodem zoowel als door klimaat en dit
vooral, om van sociale en economische verhoudingen en toestanden
te zwijgen, beheerscht gewoonten en gebruiken die,
ze mögen al voor verbeteringen vathaar zijn, niet overal en
altijd met eenen slag plaats maken voor wat men beter
denkt. De milde pi’oductie van de Tropen schrijven wij minder
aan bizondere of naar verhouding grootere vrucht-
baarheid van-den bodem dan aan den zegenrijken invloed van
het klimaat toe. In weerwil van de mindere zorgen en inspanning
die men op Java in vergelijking met Italie aan den
rijsthouAv wijdt, leveren de beste velden daar meer rijst op
dan hier en een Italiaansch reiziger die Java hezocht, zagen
wij in een deel van de Preanger-Regentschappen getroffen
door het weelderig aanzien van rijpende padi-velden.
Men treft de rijstcultuur op Java van af de kuststreken
tot 3 à 4 duizend voeten hoog in het gebergte en wel op
zeer onderscheiden grondsoorten. Over het geheel kan men
aan de gemengde grondsoorten den voorrang toekennen,
maar de waarde van een akker wordt door verschillende
factoren bepaald, al naargelang men den akker eene bepaalde
•of Auelzijdige bestemming toekent. Vrij algemeen is een
classiiicatie in drie soorten gehruikelijk en wordt die ook
meer en meer als grondslag aangenomen voor den aanslag
der verschuldigde landrente. Naarmate de gronden in een
bepaalde streek tot de vette, middelmatige of schrale worden
gerekend, noemt men ze loh, sëdëng of tjëngkar, — le, 2® en
Be soort. Het is begrijpelijk dât de le soort hier, ginds
slechts voor 2e of 3e soort gelden kan. De geologische formatie
van onderscheiden landstreken loopt uiteen en daarmede
de geaardheid van den hodem. Voorts ontleenen de houwgronden
hun waarde ook aan meerdere of mindere günstige
ligging, de mate der middelen tot hevloeiing enz. Zware
gronden kunnen uitstekend geschikt zijn voor den rijsthouAv,