I. zig veel beweegen : maar, die een ftilzitteöd
Afdeêu Leven ieiden, o f ’er te rykelyk van drinken ,
Hoofd» zyn aan dergelyke Kwaaien als onze Jene-
stuk* verzuipers onderhevig. Het Aangezigt wordt
bol en b le ek , het Lighaam kwaadfappig , de
Eetenslust vergaat ,_em hier op volgt de Wa-
terzugt en de Indiaanfche Lammigheid o f Beroerte
, genaamd Beriberi , als een loon van
het misbruik dat men van den- Sagueerdrank
gemaakt heeft. Dikwils veroirzaakt hy , in
fommige Menfchen , door zyne fcherpheid
eenen Bloedloop , die niet gemakkelyk te ge-
neezen is. Op de Dronkenfchap , uit het' drinken
van Sagueer ontftaande, volgt gemeenlyk
een zwaare Hoofdpyn. Evenwel is het de ge*
tvoone Drank der Jndiaanen op de Kfolukki-
fche Eilanden, en deeze, ’t zy om dat ze ’er
zig niet in verloopen , ’t zy om dat hunne
Lighaameii fterker zyn , hebben ’er weinig
nadeel Van. Somtyds mengen zy ’er , om anderen
tè bedotten , fchadelykè o f vergiftige
dingen onder. Maatig gebruikt, doet hy zwee-
ten en dryft het W a te r , o f doét ^hetzelve gemakkelyk
lo ö zen .r Mén kan oók -zeer goeden
Azyn daar van bereiden.
suiker O p Java en Baly is het Sap, dat men uit
ensyroop ^eezen Boom tapt, veel dikker eh vetter dan
daar van. ^ Ambonfche. Men gebruikt hetzelve aldaar
ook meest om Suiker daar van te maaken ,
welke men Zwarte Suiker noemt , zynde gemeenlyk
meÉ de Muscovado van ’t Suiker-
Riet
t )EN S a GÜEERBOOM. 419
m
Riet gemengd. Men kooktze te famen tot een^ t ,
dikke Syroop , die dan, in Korfjes o f Schot* F ^ L*
teltj es gegooten zynde, ftolt, doch zelden regt Hoofd-
droög wordt, des men ze ook niet lang kan stuk.
goed houden. Evenwel wordt deeze , zo wel
als de Lontar * Suiker, hier voor befchreeven *, * niadz.
ïn menigte verkogt in de Javaanfe Koopfle- l67‘ ,
den, en van de Europeaanen gebruikt tot het
zetten van Suikerbier. Op Amboina wordt de
meefte Sagueer aan de Chineezen verhandeld, die
daar vanj met byvoeging van andere dingen,
Arak ftooken, en dan behoeven de TeifferaarS
den Sagueer ook zo zuiver niet te houden.
Als de Sagueerbopmen niet meer Vogt gee- Med
v en , en dus tot teifferen onbekwaam z y n , dan
Iaat men ze als onnut ftaan, o f in fchraale ty-boom,
den, en wanneerze wederom wat vet geworden
zyn, kapt menze boven den Grond af en
uit den Stam wordt, even als uit dien van
den Sagoe-Boom, Meel gehaald. Men krygt
het ’er wel doorgaans zo overvloedig niet ui t,
cm dat de laatstgemelde door teifferen niet
o-emoeid wordt, doch het is niettemin den arbeid
wel waardig. Het M e rg 1 van den Sa-
gueerboom is Veel Draadiger en Houtiger , zo
dat het met geweld uit de brokken van den
gekloöfden Stam geflagen , en dan nog murw
geklopt moet worden: maar, op de zelfde manier
met Water gekneed zynde, als hier voor
van het Merg des Sagoebooms gezegd i s ,
vloeit het Meel ’er veel ligter u i t ; doch het
D d 2 Brood,
ïï. DEFX. I. STUK.
€W\
# !
m
M *
M
m
1
9