4 ? i V O O R E R I C B T
Planten, met derzelvar deelen, ziet men veeltyds veelerleie builcnknobbels,
wrattenvormige hoogzels , en andere iiitwaflen; wellten
menigmaal den vruchten zeer gelyk fchynen, fchoon ze in der daad
niets minder dan waare vruchten zyn. Deze uitwaffen nii zyn hiintien
oorfprong verfchiildigd aan veelerleie Infeden, die zo wel aan
de jonge fpruitjes, als aan de bladeren en ftengelen der Planten
hunne Eieren leggen. Doch dewyl men deze bulten gemeenlyls
Gallen of Galappels noemt , en dezelven meerendeels door verfcheiden
foorten van Wespen veroorzaakt worden , zo hebbe ilj
deze Wespen door den naam van Gd-Wespen, als tot eene tweede
foort behoorende,^ van de anderen willen onderfcheidqn *.,
§ . 10.
* Bebalve de twee Galwespen , welken de Heer I S ß in deze Verzameling op
ß i . X. afgebeeld en befchreeven heeft, zal men ook nog in bet voiaende De.-,
de Deel van die Werk, op Tab. XXXV. XXXVI. LH. en LIil. twee echte
foorten van Gahvespen, welken de Oorzaak van de Galappelen aan de Eikebooinen
zyn, afgebeeld en befchreeven vinden. Zodanige Galwespen bebben een
kleinen kop, een hoog verwulfd borftftuk, en een kort , zakvormig, en zeer dilc
ochterlyt; t welk door een dun en zeer kort kanaal, inet het borilftuk te zameo
gevoegd is; en waat aan by zommige Wyfjes eene Legpyp gevonden wordt,
die men echter by anderen niet omdekt. Zy hebben ten deele dünne Sprieten,
en langer vleugelen dan "t achterlyf, welken zy op 't achrerlyf vlak overelkan-'
der liggende draagen. Haare Eieren zyn weekagtig, en bebben eene peervormige
gedaantej. en de Wornien, die 'er uit voortkomen , zyn meeftal dikk«,
te zamengekrompen , witgeele Maden , zonder pooten men vindt ze aan 't
eene en 't andere einde bykans. even dik en ze zyn aan haare fplts , of raet
een florap naauwkennelyk Tanggebit, of, in plaats van dat, ilechts met een
verheven wrat, voorzien. Deze Wormen veranderen in dezelfde Cellen der
Galappelen, die met hunne geboorte ontftaan zyn, en van welker binnenfte zy
zieh gevoed hebben. Men heeft ze te houden'voor den eigenlyken en waaren
oorfprong der Galappelen, en dlenvolgende voor derzelver waare bcwooners.
Wanneer ze in dezelven tot- volkomen Galwespen veranderd zyn , raoeten
zy 'er door heen byten; want de Gallen , waarin zy tot hiertoe geleefd heb.
ben, zyn rondsorame van buken gedooten. Echter is 'er nog eene andere foort
van Galwespen, welker Wormen geene Maden zonder poöten, maar veeleer
Wormen met veele-pooten zyn, gelyk de Baaerd-Rupfen der Bladwespen. Van
dezen ontllaan, by hunne Geboorte, op de bladeren van verfeheiden boomen,
insgelyks allerhande bultachtige Galgewaüen, waarin zy zieh onthouden, Collen
bebben , en zieh van hunne Gallenwooning zo lang geneeren, tot dat ze
in Poppen veranderen moeten ; wanneer eenigen binnen dezelven, en änderten
buiten dezelven, onder de aarde, veranderen.
Doch tleze foorteo vsn Galwespen fsJiynen , zo als ik boven reets aangemerkSi
TC.T Dis H O M M E L E N EN WESPEN. 4 7 3
Eindelyk is 'er nog eene derde foort van IVipper-JVespen, welken
deze naam boven al met recht toekomt , dewyl de gemeide op- en
uederwippende beweeging genoegzaam onophoudelyk aan haar befpeurd
wordt. Hier van zyn 'er eigenlyk iweeerleie foorten, want zy
mden haar Maäen-broedzelmet Rupfen, of z-j leggen haare Eieren,
20 VJÜ in de Rup/en, als in derüdver. Poppen *. Van beider flach
zyn
merkt, hebbe, flechts een flach van middelFoorten te zyn , bet- welk , tuiTchen
de zogenoemde Bladwespen , en de wezenlyke Galappelsmaakende Wespen , behoort.
Verder komen deze foorten »an Galwespen, in 't getal der leden aan
de Dooten, met elkander overeen. Daar en tegen vindt men zomwylen in even
deze Galappd-Gewaffen , waar in de Wormen der waare Galwespen bun verblvf
hebben, ook nog andere Wonnen, die deels Maden zonder Pooten, deela
Maden met Wrattenvormige bulten, in plaats van Pooten , en deels Wormen met
Pooten zvn. Dezen ilaan bekend voor de flimfte en doodvyanden van de Maden
der fechte Galwespen : want zy geneeren zieh met dezelven ; en , als ze
haar opgepcuzeld hebben, betrekken zy haare Gellen , ora 'er in te veranderen.
De Wvfjes van deze moordende Galwespen zyn eene foort van Sluip- ofWipper-
Wespen, welken, onder haar achterdeel, eene zo lange Legpyp- of Angel hebben
dat ze de Galappels daarraede doorbooren , en 'er haare Eieren in können
leeeen. Dezelven zyn deels gezellige , deels enkele foorten, en men ziet z£ ,
even als.de Maden der waare Galwespen, meerendeels witachtig geel..
KtHEMANN.
»Verfeheiden Schryvers, van de Infeften fchryvende,. hebben, zo wel die foopfen
van Sluipwespen, welken haare Eieren in de Rupfen en Poppen leggen, al» die
foorten, welken haar Madenbroedzel met Rupfen voeden, en die eigenlyk Httpter
TVesptn heeten, met den algemeenen naam van Rupfen- Dodiers benoemd.
Doch deze naam komt, myns oordeels, allcen toe aan zommige foorten derzel.
ven , en wel aan de zulken , die haare Maden met leevcnde Rupfen en andere
Infeften voeden, dewyl ze' t op.den dood der Rupfen toeleggen; fchoon zy dezelven
niet gantfchlyk om 't leven brengen, wanneer ze haar broedzel daar mede
voeden. Onder die foorten van Sluip- en Wipper-Wespen, welken den gemeenen
Naam van Rupfen • Dooders hebben , is 'er eene menigte, die, onder alle
foorten van Wespen, de langtle en dunile geftalte , mitsgaders de langfte Pooten
beefc. Derzelver Pooten zyn, met even zo veele leden, als die der Hommelen,
Byen, en overige foorten van Wespen voorzien; welken men meerendeels gantfch
glad vindt. Ook hebben ze Sprieten, die aan zulkc Wipper-Wespen doorgaans
horfteliormig zyn, en fpits toeloopen.
0 0 0 3 ^ waaEi