»74 C O M IVl E N T A R I 1 A D L I B R I I I E C A P U T I I . 5 - ^75
ad Mariana Honovis et Virtutis — Vulgntam liane lilirormn
editorum et scriptorum omnium lectionem de sententia Itali Fr.
Ftranesi in Ubio Raccnlta dei terripi antichi P. I p. p mulavit
Rode in ad Marcelli Honaris. Infra in Piaefatione libii VIT est:
sed etiain a C. M u t io , qui inas.ua scientia confisus aedes Ho~
nons et FirliUis Mariaiiae ceUae columuarnrnque et epistylio-
nim symmetrias legitiinis artis instUulis perfecit. iibi Rode pa-
riter eidem Italo obsecutus Marceluanae., posuit. Codex Vatic. 2
Maritinae, Guejf. iUariiniaime, Fiaii. Cotton. Maliiiiaiiae, Wrat.
Blaximianae dant. Philauder ibi memlnit tabulae marmoreae in-
v^entae in via Flaminia, quae indicet de mauubiis Cimbricis et Teu-
tonicis extmetam aedemj fuisse autem in ea Fsquilini montis
p a ite , quae bodie Bleridana pro Mariana vocetur. Deuirpie binc
Augustlnum d ix is se , nemlnem Honoiis templum ingredi posse
qui non sit prius Virtutis ingressus. D e regione IVi erulaiia ' in
parte montis Esquilini commentum esse Philandri ex scriptura Vulgata
ductum, postea denionstrabo. Idem tarnen Phiiander in an-
notatione ad hunc ipsum V itru v li locum, queni tracto, post pauca
de altero loco verba addit: Fuit et templum a M . Marcello ad
portam capenam iuLerlore parte Honori et Vir tu ti dicaturn et
a Vespasiano postea restauratnm. Ita loqu itur , tanquam, duo-
bus in locis diversis aedes Virtuti et Ilono ri dedicatae Romae fue-
l in t , cum scriptores veteres unas tantum aedes Virtuti et Honori
a Ölarcello dedicatas nominent. E x loco Auguslini cognoscimus
Virtutis aedem adiectam fuisse aedi Honoris , et postico caruisse.
Causam discemus postea a L iv io . Idem Pbilander locum Plutarcbi
de Fortuna Romanoruin posuit p. Q ed. Hutt. ubi aedem hanc
a Marcello cledicatam esse tradit. Idem L iv iu s 27, 25 et 29, 17
le fe r t et aedem ad portam Capenam in prima urbis regione collo-
cat. Unde viri d oc ti, quos sequitur R o d e , scripturam ibTur/irztzae
et Mariana vitiosam censuerunt et Marcellianae substituemnt.
Addunt Mariana trophaea in quinta urbis regione fuisse d ic i;
sed equidem locum scriptoris veteris de Maiianis tropbacis nullum
adhuc reperi. M ib i yero vitium loei non in uno vocabulo M a riana
haesisse, sed latlus etlam vagatum esse vldetur. Quid
eniin? Gemina fuit aedes, altera V ir tu tis , altera Honoris priori
adiecta, sed sine po stico , quas ipse Vitruvius altero \oco aedes
vocavit. C ur idem bic aedem Honoris et Virtutis singulari numero
d ix e iit? Ad singularem enim refertur v e rb um / flc fa . Quld ?
quod vocabnlum aedes ipsum male ornissum e s t, quod nullo modo
fieri commode et recte poterat. Denique non intelllgo, quo per-
tineat praepositio ad ante Mariana posita, cum in altero loco
aedes Honoris et Vir tutis Marianae simpliciter nominetur. Quare
suspicio potest alicui in mentein v en ire , fuisse scriptum a Vitru-
v io : quemadmodum est in porticu Mletelli: huirumodi et aedes
Honoris et Vir tutis Marcelli sine porticu a Mucio fa c ta c .
Nunc ponam L iv ii loca de loco et catisa aedium. Is igitur 27
cap. 25. Marcellus cum bello Gallico ad. Clastidium aedem
Honori et V ir tu ti vovisset, dedicatio eins a pontijicibus impe-
diebatur, quod negahant unam cellain duobus recte dedicari.
ita addita Vir tutis aedes adproperato opere: neque tarnen ah
ipso aedes eae dedicatae sunt. Idem 2g c. 11. aedem virtutis
eo anno ad portam Capenam M. Marcellus dedicavit septimo
decimo anno post quam a patre eius primo consulatu vota iiz
Gallia ad Clastidium fu era t. Eadern retulit Valerius Maxinius
I , i , 8- Plutarebus in Marcello cap. 28 locum L iv i i excerpslt ita:
ÏKtira vaóv ir. T&v iSiMXittSsP Xagiiptav (hnobofiijfiévov iin avrov
/Jóéris r.ui Hptrifs naBifpiiiSui jBoiiXopevos aai KoiXvSeis viro r&V
lepédov, or)« d£ioüvT(n>v évi va& bvo Sfous , xix\,iv i]p-
Earo ■ Kposotnobope'iv erepov. Tertius est locus L iv i i 25, 40 de
Marcello Syracusarum vic to re : Hostium quidem lila spolia et
parta helli iiire: ceterum inde prirnum initium mirandi Grac-
carinn artinm opera, licentiaeque huic sacra prdjanaque omnia
vultto spoliandi Jactiim e s t; quae postrerno in romanos deos,
templum id ipsum primurn, quod a Marcello eximie ornaturn
e s t, vertit. Visebantur enim ah externis ad portam Capenam
dedicata a Marcello templa propter excellentia eins geilens
ornamenta, quorum perexigua pars comparet. Praeclara L iv ii,
è' 7