1 . 1 ' 'I''
i “■ *,?;... ■■■
[ - ■
> llllt
iI . siSlf’' Vv'
FT'-
H
I' ‘ I
l i l ’:"
I * * '
i jiSj’ ,, ü5:-' fi ff ' „
p t
i 'P i L , . . :.H
{ M i ;
'-!-S.- --e:.“ . ST" ■ } r,ïf;|' ' i j - ■ iB''
'I .j,-;,' t j : : - . *
* !
;1 ' J, #'
386 C O M M E M T A R I I
A D L I B R I V. C A P U T X . 5- m f
ta s , quod sudationes plurali numero nominantur, alteio in loco
sudatio singulari ponltur. Qiiodsi dicas in publicls balneis sü-
dationeni gemlnam, vlrilem scilicet et muliebrem fu is se , uti fue-
runt caldaria muliebria et v iiilia iuxta se posita, turn vevo du-
bitari p o te s t, quld ita V itm v iu s Laconicurn singulari numero
vocaverit ? nisl statuas Laconicurn unum duabus sudationibus
serviisse, quod esse videtur difficile ad credendum; nee facile
aliquis modum poterit comminisci, quo flamma vaporque Laco-
nici potuerit pertinere ad duas sudationcs, ita tarnen, ut clypeo
superposito vel demittendo vel reducendo possent flammam va-
poremque temperare, qui versarentur in sudationibus. Quaic
superest sola Vitruvii liegligentia et incogitantia accusanda in
boe lo co , qui Laconicurn sudationesque d lx e r it, cum deberet
Cum Laconico sudatio est coniimgenda tepidario. Praeterea
suspicor verba coniungendae suut tepidario ita esse explicanda,
ut partem tepidarii Y itruvius Laconicurn cum sudatione esse \o-
lue rit, uti in palaestra concamerata sudatio in versuris habet ex
una quidem parte Laconicurn, ex altera vero caldam lavationem.
Contra Galiani, quem sequitur R o d e , ve rtit: II Laconico e la
stufa hanno a stare vicino al tepidario. P e r ra ltu s : doit Ure
jo iu te avec l'Etuve qui est ti'cde. Postea quam liaec in ebar-
tam conieceram, vidl locum V ltru v ii a Politiano Miscellaneorum
c. r>8 atque inde a Cornario ad Galenl b c. ita lau d a r i: Laconicon
sudationes quae simt coniungendae tepidario, aeque quam
lalae fu e r in t , tantarn altitudinem habeant ad imam curvatu-
ratn. Quae scrlptura videtur ex llbro scripto ducta a Politiano,
et si plurium Codicuin auctorltate confirmetur, fortasse interpre-
tes in vestigia verae lectlonis perducet.
Formam L acon ic i peculiarera arguunt verba V lt ru v ii: ut aequa-
' liter a medio {c\j^eo) flarnmae vaporisque vis per curvaLurae
rotundationes pervagetur. TJhi flammae mentio f i t , quae medium
clypei Imposlti attinglt, et a medio per totam clypei cavi-
tateni rotundam vagatur cum vapore. Hinc apparet intra Laco-
nicuin ipsum succendi ignem, flammamque ad bemispbaerli curvaturam
exspatiari, elque Imposltum clypeum a tting ere, quo de-
misso i ta , ut plane obtegeret lumen bemispbaerii medium, calor
a flamma sursum exspatiante fusus et ad sedentes bomines circa
Laconicurn perveniens temperabatur: sublaro vero maior ab exsurgente
flamma vapor per lumen apertum diffundebatur et ad
sudantes intus pertingebat. Confirmare interpretatlonem meam
videtur narratio Suetonli de Augusto c. 84‘ Ungebatur enini
saepius, et sudahat ad J'lammam, deinde jierJ'undebatur ege-
üda aqua vel sole multo calefacta. Laconicorum tum usus
exemplo etiam Augustl Increbuisse videtur j itaque Agrlppa A .
U. C. 729 Laconicurn suo sumtu Romae magnlficuin extruxlt j
de quo postea ex Dlone dlcam.
Succedat nunc alter .V itruvii locus ex libri V I I caplte 10 de
atrainento ad pictorum usus praepaiando, quo miror Galianum ad
opinlonem suam confirmandam non fuisse usum. jdedi^icatur^
inquit, locus, uti laconicurn, ct expolitur marmore subtiliter
et levigatur. jdnte id J'ornacula habens in laconicurn nqres^
et eius praejurnium magna diligentia comprimitur, ne Jlamma
extra dissipetur. In j'ornace resina collocatur: liane aiitem
ignis potestas urendo cogit emittere per nares intra laconicurn
J'uliginem. t^uae circa parieteni et camerae curvatuiam ad-
haerescit, inde collecta partim componitur et eet. ubi Compendium
Arcbitecturae babet: Lacusculus curva camera struatur.
Plinius 55 cap. 6 f i t e fu lig in e pluribus modis, resina vel pice
exustis: propter quod ojficinas etiam aedificavere fumum non
emittentes. Vides Laconicurn babuisse similitudinem eius offici-
nae, quae concamerata fuliginem excipiebat adbaerentem parie-
tibus et curvaturae; atque etiam binc constat, flammam ex for-
nace ad parietes et curvaturam camerae L acon ic i fuisse exspa-
tiatam.
Addo nunc alia scriptorum loca de Laconlcis. Tgitur Celsus
II, 17 Sudor, inqu it, duobiis modis elicitur, aut sicco calore
aut balneo. Siccus calor est et arenae calidae et laconici et
clibani et quarundam naturalium sudationum, ubi a terra
r i