f:
28 C O M M E N T A R I Ï a d l i b r i I. C A P U T n . 2. 29
i v e r t i t : un misurato cornodo de' menibri. M ale contra R o d e :
die bequeme Beschaffenheit der Theile.
universaeque jjroportionis — M ale W ia tls l. proportiones.
Galiani recte v e r tit: e ’l rapporto di tutte Ie sue proporzioni
alla simmetria. M ale Rode, Ceterum Galiani monet Vitruvium
limites ordinationis transgressum symmetriam immiscuisse ordi-
nationi.
itosóriis — Franeck, Possotes.
sumptione e singulisque — Sulpic. et Franeck. a prima manu
dant: sumptio ex. Wratisl. sumptio et. Vossiamis sumptio e.
Vincentius Bellov. e omisit. Vulgarem scripturam, ubi modulorum
ejfectus iungenda su n t, interpretatur R od e : die Gröfse aber ist
die g e f Uilige FTirkiing des M o d e ls , nach welchern die Ferhalt-
iiisse der einzelnen Theile des Gebaudes zurn Ganzen bestimmt
werden. A t ita vocabulum conveniens, quod ad verba singulisque
rnembrorum partibus universi operis p e rtin et, ab iis ita avellitur,
ut verba ista plane omni structura diruta collabantur, nee habeant,
unde pendeant, nee sensum ullum edant. Deinde Vitruvium Rode
facit explicantem, non id quod exspectabamus, quid sit quan-
titas et unde oriatur, sed simpliciter dicentem quantitatem esse
effectum modulorum. A t quaerimus, unde isti moduli sumuntur ?
Nulla est responsionis species in versione germanica; in textu
tarnen mest haec: ex ipsius operis sumtione, de quorum verbo-
rum structura quaeritur. Rode post modulorum posuit incisum,
ut post operis; itaque modulorum — conveniens ej-jectus iungi
■ voluit. Reliqua ergo ita constabunt: ex sumptione ipsius ope~
ris e singulisque rnembrorum partibus universi operis. Quam
vero sumptionem dicit Vitruvius ? Modulorum scilicet ipsius
operis. A t ita sequi debebat singulorumque rnembrorum partium
universi operis. Quod si sumtione statim cum totius operis
iu n g as , quae est illa sumtio operis? Versio Rodiana verbum
sumptione plane neglexit. Galiani v e rtit; la (^uantita è la giu-
sta distribuzione dei Moduli prest dalla stessa opera, e adattata
a ogni memhro d i ciascuna parte della medesima. In annotatione
,nonet modulum esse partem sumtam ex ipso opere et accommo-
datam membris omnibus elusdem, ut habeant omnes partes quantitatem
eam, quam quaerimus. Haec vero sententla ex verbis Vi-
truvii non aliter e x is te t, nisi scripseris modulorum ex ipso opere
sumptorum singulisque — operis conveniens effectus: aut proplus
ad Codicum scripturam; modulorum ipsius operis sumptio,
singulisque — operis conveniens effectus. L ic eb it etiam suspi-
cari fuisse olim scriptum: modulorum ex ipsius operis membris
sumptio, singulisque partibus et eet. D e modulo nunc vldea-
mus reliqua V ltru v il loca. Ig itu r libro IV c. 3 de dorlcis aedi-
bus ita trad lt: Frons aedis Doricae in loco quo columnae consti-
tuuntur, dividatur, si tetrastylos e r it , in partes X X V H l , s i
hexastylos, X L IV . ex his pars una erit modulus, qui graece
èpiSdrvs dicitur, cuius moduli constitutione ratiocinationibus
efficiuntur omnis operis distributiones. H esy ch ii locum ip^a-
ri,p, irapd r o l. apriré^rosi róiros. ad istum locum posuit Is . Vo s-
sius in annotatione MSS. et Hnos corrigendum censult. Modulum
enim esse ve lut prlnciplum et mensuram totius operis. Eundem
Hesychii locum comparaverat antea Turnehus Advers. X I , 4 m
V itruv io ép^arvp corrigens. D e quo mox videhimus. A lte r
locus est V , cap. 9. Itaque si D o r ic i generis erunt columnae,
dimetiantur earum allitudines cum capitulis in partes X V , et
ex eis partibus una constituatur, et f ia t modulus: ad cuius
moduli rationem omnis operis erit expUcatio. Hinc dicitur ibi-
öiem modulaLio, ordinatio et dimenslo per modulos : habeantque
exteriores columnas Doricas cum epistyliis et ornamentis ex ra-
tione modulationis Doricae perfectas. et post verba supra posita
ite rum: Ceteri operis modulationes uti in aedibus sacris in libro
quarto scriptum est. Tertlus est locus X , 16. quibus rebus Grae-
corurn pensitationes ad modulos habeant rationem. Modulos
graciliores columnarum habes libri IV , cap. 1. Proportio est ratae
partis rnembrorum in omni opere totiusque commodulatio, ex
qua ratio efficitur symmetriarum. Modulus igitur est portio,
rata pars , et graece èg^drvf- In Compendio Archltecturae e s t :