...i—ïi
I ,-!*.=■
lil'a^Kssf ^
'M
, !ftfItif
P - ' -1
l":
l'ffj
:• i T O i ; . ï
■ -iéiifr--; • ■
432 C O M M E N T A R I I
A D C A P U T I I I .
Cava aetlium — Cotton. Cavae dat; deinde ita ante figurae
omlttlt.
D e cavaed io , atiio ét vestibeilo cum varlae et diversae fue-
rlnt atque etiainnunc sint opiniones atque interpretationes vi-
rorum doctorum, necesse est hic omnem iis de vocabulis dis-
putationem exp lica re ; quo facto apparebit diversam diversis 10-
mani imperii teniporibus, cum loens fuisset in aedibus mutatus, atrii
et vestibuli signif'icationem fuisse. Quod cum Grammatici eosque
secuti multi Y itru v ii interpretes non animadvertissent, mnlta Vi-
truvii aliorumque scriptorum loca male sunt interpretati et descri-
ptione figurarum ineptarum doctrinam V itru v ii obscurarunt potius
quam illustrarunt.
Primum igitur ponam locum classicum Varronis de Lingua
L atin a libro 4 p. 45 edit. Eipont. quem sequentur loca Gramma-
ticorum v e te rum , partim inde d uc ta, verum aliunde collectis ve-
terum Granimaticorum opinionibus aucta et vitiata. Varro ita;
Cavum aeclium dictiim, qui locus tectus intra parietes relin-
quebatur patulus, qui esset ad communem iisum. In hoe locus
s i nullus relictus erat sub divo qui esset, dicebatur testudo a
testudinis similitudine, ut est in Praetorio in castris : si reli-
ctum erat in medio, ut lucem caperet, deorsumque quo implue-
b a t , irnpluvium die turn , et sursiirn, qua compluebat, complu-
vium: utrumque a pluvia. Tuscanicum dictum a Tuscis, post-
eaquam illorum cavum aediiim simztlare coeperunt, jdtrium
appellaturn ab Atriatibns Tuscis; illinc enim exemplum sum-
tzifn, Ijtrcinn cavum aediutn erant unztiscuzusque zez uttlitatis
causa parietibus d is septa, ubi quid conditum esse volebant;
a celando cellain appellarunt, penariam, ubi penus: ubi cuba-
b an t, cubiculum, zibi coenabant, coenaculum vocitabaut. —
Fosteaquam in superiore parte coenitare coeperunt, superioris
domus universa coenacula dicta, Posteaquaizi ibi coenabant,
plura j'acere coeperunt, ut in castris ab hieme hiberna, hiher-
num domus vocarunt: contra aestivum. Caetera ibi desunt; et.
A D L I B R I V I . C A P U T I I I . 1. 433
quae supersunt, nondum satis expolita habemus Criticorum dili-
aentia. In Editione Parmensi anni 14O0 nihil varietatis reperi,
b - _
nisi quod liabet P raetorio et castris — lucem caperent — dictum,
susum, qua compluebat, — erat uniuscuiusque — posteaquam
ubi eoenabant. Turnebus ad hunc locum annotavit in urbe com-
pluvium et iinpluvium e s se , quod in v illa cohortem, et in Glos-
sariis compluvium reddi nardnlivSTpov nai pésuvXov. Contra Sca-
liger cavum aedium interpretatur Graecorum rijv pisavXov, de
rjua videbimus infra ad Vitruvium. Quod ad Turnebi annotatio-
nem attinet, lectorem admonebo, etiam in villae cohorte compluvium
memorari a Varrone R. R . I, i 3» 3- cohortes in fu n d o
magno diiae a p tio r e s , una ut interius coinjjluvium Jiabeat la-
curn, ubi sa lia t aqua. ubi Edd. primae habent in te rd iu s , quod
nisi p ro b e s , interius compluvium erit explicandum de cohorte
interiore in compluvio. Sed interdius est h. 1. positum ut sub
divo in priore Varronis loco. Ceterum lectorem recordari velim
Varronem primo loco de cavo aedium, altero vero deinde de
atrio doce re; plane eundem docendi ordinem Vitruvius hoe loco
tenuit.
D e atrio Festus ita tradit: A tr ium proprie est genus aedi*
j^icii ante aedem continens mediatn areatn, in quam colleeta e x
Omni tecto plu via descendit* H ic tiim autem a ttium , vel quia
id genus aedij'icii A tr ii primum in p tr u r ia s it institutum , v e l
quia a terra o r ia tu r , quasi aterreurn. Quorum pars a 'Varrone
translata es t, altera aliunde accessit, utraque plane fa ls a , ut recte
animadvertit Sc a lig e r , qui atrium docet ex graeco aïBptov factum
esse, quo vocabulo atrium significat praeter Dionysium Halicar-
nassensem losephus x\ntiquit. libro 3? lO? 3- 3j ö, 2 et 19, 1, 3.
Servius in Commentariis ad V irg ilii Aen. I, 730 ubi convivium
celebratur et es t: vocernque per ampla volutant a tr ia , ita tradit;
Nam, ut ait C a to , et in atrio et duobus j er cuUs epulabantur
antiqui. -7- Ib i etiam pecunias habebant: unde etiam qui honora-
tiores servi erant, liminum custodes adhlbebantui, Ib i et
culina erat: unde et atrium dictum est: atriim enim ei at ex
Comment, ad Vitruv, I.