•" ; L
mm
k f - M
W l
‘*^5^
Plï’ffeMLh
; I
'208 C o M M E N T A R I I
t symmetria epistyllomm ] epistyllorum ratio sic est habenda, nti
si coliimnae flie r int a mininio X I I pedinn ad X V pedes ^ episty-
Ui sit altitudo dimidia crassitudinis irnae coliimnae. Atque ita
plane posui verba \ itruvii in bac uiea l'.ditione, seclusis nenipe
verbis sp uriis, et lyporum fomia adeo daiiiiiatis, ne niinis reli-
giosi homines de danino verborum alicjuo conqueri possint. Ita
adiectio facta in stylobatis comparatur cum similr adiectioiie facien-
da in capitulis, nulla ratione habita ep is ty lio iiim , quam nee cum
verborum structura conciliare ullo modo possumus. Supersrmt
verba quaedam, quae difficultatem interpretandi habent, ve lut
sed ad aequalevi inoduluin collocatis: ubi vocabulum modii-
luni recte miratur Perraltus non propria Vitruvlo notione positum,
sed potius pro rnodiirn. Itaque interpretatur i lle : d' iine manier e
égale.- Atque ita infra Gap. 5 sect.,.14 es t: cetera aequali modo
disposita. Duram tarnen esse dictionem fa te o r , et fere est ut
v e re a r , ne Vitruvius sc ripserit: et non ad libellam et aequalem
rnodulum collocatis, sed ut quae adiectio in stylobatis j-acta
J-jierit, in siiperioribus membris respondent. Ita sed in et rnuta-
tu r , et ante ut inseritur sed. Hoe facto verba collocare ad libellam
et ad aequalem modulurn respondebunt illis , quibus primo
loco usus esse repeiitur V itru v iu s ; Stylobaien ita oportet ex-
aequari: si enim ad libellam dirigetur i. e. si ad libellam
exacquabitur. Hoe idem nunc dicere videtur ad libellam et
ad aequalem modulurn collocare. Denique si voluinus iocum
ita pristinae integritat: restitutum comparare cum primo loco,
ut interpretatloni subsidium inde petamus, superesse mibi du-
b lta tio e a vid e tur , ut quaeramus, num adiectio illa , quam fie ii
in capitulis ve l membris superioribus iubet V itru v iu s , uti respon-
deat adiectioni in stylobatis factae , vere fuerit facta a Vitiuv io,
an potius omissa fu e r it, velut ex formula loco primo subiuircta
supplenda. Quodsi enim fuit adiectio ipsa iam facta a Vitiuv io,
facilis est opera comparandorum singulorum capituli membroruin;
unde constabit de membris in stylobatis adiiciendis. Sin minus,
opera oninis quaerendi frustra consumitur, cum fonna a V itiu v io
A D L I B R I I I I . C A P U T IV. 5- 209
libro tertio subiuncta cum reliquis omnibus temporum inluria per-
ie r it; et res redit ad divinationem. Sed video equidem omnes
fere Interpretes in eo consentire, ut putent Vitruvium adiectlo-
nem ipsam non fe c is se , sed arbitrio architectorum ex formula a se
edita definiendam et addendam reliquisse. Itaque ad solam ver-
boruin in tribus locis de eadem re positorum interpretationem
referre nos cogimur, ut coniectura aliqua assequamur, quid V i truvius
per adiectionern scamillorum imparium in stylobatis in-
telligere nos voluerit, et quid in capitulis ve l in superioribus membris
Isti adiectioni respondere debeat.
E x ta t libellus Hispani Ortiz editus Romae i 78i boe titu lo :
Abaton reseratum, sive genuina declaratio locorum capitis ulti-
mi libri tertii architecturae M. Vitru vii P o llion is , nusquam ad
mentern auctor is fa cta ., scilicet: D e adiectione ad stylobatas
cum Podio seu ad Podium ijrsum per Scamillos impares: P t item
de secunda adiectione in Ppistyliis facienda primae respon-
dente. Hic igitur p. 36 verba V itruv ii ex tertio loco posita supra
sed ad aequalem modulurn collocatis ita interpretatur; id est ad
aequalitatem totius summi sc ap i; quod aliter evenire nequit, quam
ea (cap itu la) ad axem inclinatum sive centrum supernae faciei col-
locando. E x ungue leonem agnoscent rei arcbitectonicae periti,
et Vitruvii callente.s !
Si comparamus locum tertium cum p r im o , duae occurmnt
quaestiones, ante omnia expedlendae. Vetat tertio loco V itru vius
collocari capitula ad libellam ., u ti primo ad libellam dirigi
stylobaten vetaverat. Quod si utroque loco dictione eadem sensu
eodem, uti decebat, utpote in rebus sibi respondentibus, usus
est V itru v iu s , quaeri p o te s t, quomodo vlr i d o c ti, qui in primo
loco tantopere sectantur proprietatem verborum in dictione ad
libellam dirigere, voluerint capitula in scapis columnarum collocari
non ad libellam, id est p lan a , et ut vu lgo d ic itur, ad lineam
horizontalem, sed aliquam in partem propendentia et nutantia.
Quod est vitium in capitulo maximum, nee ulla symmetriae ratione
excusandum, Quare qui Baldi sententiam sequuntur, verba
Comment. ad Vitruu. I . ^4
II: ■■'Jul
lp