iit;
;;
i " '*1
378 C O M M E N T A R I I
lilii
poink expUqiièe par eetke J-igure, Celles de Ciseraniis et de
Rivivs sont faikes pour expliqner cetke communie aki on des eaiix
de dij^erenie'• kemjteratiire. Clles representent les krois vases
posés les uns sur les aukres, sqavoir Ie vase A ■, qui eontienk
la J ro id e; Ie vase J3 , oii esk la kiede; ek Ie vase C , qui esk
celui de la chaude; en sorle que ees vases envoienk cliacun
leur eau dans les Bains par les conduiks F. F. F. iiaiaut de
communication que par un pekik conduik, sqavoir Ie vase A
avec Ie vase B , par Ie conduik F i , ek Ie vase B avec Ie vase
C , par Ie conduik E. Mais 1’ineonvenienk est q u il est impos-
sible que la chaleur qui monte fo r t promptemenk ne se communiqué
bientók, ek ne passé du vaisseau inferieur qui esk imme-
diatemenk échaufj'é par Ie f e u , dans Ie vase du milieu, et dans
celui d’en haut, et qiCelle n'y devienne meme plus chaude qu en
celui d’embas. Igitur ipse novum excogitavit modum, quo tria
ahena delnceps posita aquani per sipliones duos curvatos , iinmisi
SOS tribus ahenls inter se communicarent^ ita ut primum aliC',
niiin ipsi igni hypocauseos sit impositum, alterum v lx dnnidla
parte anteriore extremam flamniam e x c ip ia t, Aertiuin extra ignis
contactum positum sit. Galiani reiecta item ratione e a , quam
plctura Cesariani repraesentavit, Perralti commentum desiderare
putat operam hominis adstantis et siphones regentis. Deinde
memorat picturam antiquam in T iti tbermis repertam , quam ap-
posuit in extremo libro V pag. 3i 4 > ^’^bi tria ahena conspiciun-
tur tribus gradibus diversis , ex ordine imposita, ita irt fundus
alterius et tertil superet orificium primi et secundi infra p o s it i;
unde facili lapsu aqua ex supremo aheno frigidario replebat duo
inferiora. Sed hanc etiam rationem improbat Galiani bis verbis :
ma perelie spesso Fitruvio insegna, come si ha a f u i e meglio,
non gid come forse si fa c e v a , non essendo Ie sue parole adat-
tabili a nessuna delle menzionate manier e , ho immaginata
ancor io la mia. Commentum suum pinxit in Tabula X V fig. 4-
ubi apparent tria abena ad libellam posita delnceps et bypocausi
imposita ita , u t Perraltus ea composuit, sed fundus aheni secundi
A D L I B R I V, C A P U T X. 5- 379
paulo altlor est, ut et te r tii, quam primi et secundi, ita ut aqua
’ ipsa ex altero et tertio influat in vacuum locum primi et secundi
aheni. Pictura tarnen rudis commentum v lr i docti non reddidit
ita, uti posslt a lectore facile Intelligi. Praeterea Galiam ahenum
iinuin caldae, tepldae et frigidae aquae balneis publicls suffe-
cisse negans tres ahenorum ordlnes commlniscitur, quos tarnen
Vitruvius ne veibulo quidem slgnificavit. Rode tacuit de modo
ahenorum componendorum, sed in Editione apposuit picturam
antiquam in T iti tbermis repertam in Tabula X \ II. ita ut videa-
tur. rationem lllam solam approbasse, quae in lllis reddita con-
spicitur, et quam eandem repraesentavit locundus in utiaque
Editione. Ila e c mlhi etiam sola ut omnium slmpllcissima placet.
Sed locundus in altera Editione minore apposuit pictuiam p. i i o
alteram cum bac inscriptione: Balnearum disposiiio et eoium
interiorum membrorum ajfigurata conskructio. \ anae liteiae
distingunt eam, sed nulla earum interpretatio adiecta est in mai-
gine fo lii; igitur quam bene membra balnearum ordinaverit lo cundus,
'non est facile ita ludicare. \ e rum in media pictuia
consplcluntur tria ahena sibi imposita ita ut in pictura Pliilandri,
quae ex locundea Editione repetita v id e tu r , quanquam paitem
modo mediam reddat. Habet enira in margine ajipositam eandem
insciiptionem, ita tarnen correctam, ut ibi le g a tu r : Balncarum
disposikio et earum et eet. Quodsi pictura eadem extat in
Editione locundea anni 1513 et 1522, ego enlni Editione anni 1525
ex Bllillotheca regia Berolinensi usus sum, patet locundo eius-
dem ration ls,inventlonem deberi; sin Edltio anni i 5 t 3 eam picturam
non habet, suspicio non levls e s t , eam demum in P.di-
tione anni 1523 fulsse traductam ex versione Cesariani prodita
anno 1521. Mirarer equldem rationem, locundi prlorem latuisse
Perraltum et Galianum, nlsi allunde etiam constaret Edltlones
lociindeas neutri fuisse ad nianum, cum in \ itruvium commen-
' tarentur.
Sequitur ut de kestudinibus alveoloruin vldeamus. Primus
Pbilander alveorum edere ausus e s t, c p i em Ejaetiana et Galiani
11.'■
•lüi
(Sri''
i l'.'tiiiiiialli'
.1, H'