E N À RÄ.XTIO D, M. L, ' -
CAP. LXVI.
ïum tç js s . JMMMjgg^^enüs âud iftis, P rôphetarfl ver(àtatrt eflë i a reprè*
ß j ISS Bhendendis ftudijs noftris.dt eledicljs cultibus, qui fine verbot
T*-À B H â fo p ÿ f t t e lo f i . idolatriserant inftitud, Aceufavit enim Gad je
fwTriBTMi ni Sicautcm fit femper in mundo, Nos non volumuspræ.
cepta Dci de verbum Dei,Contrà Dcus quoque non vhltça », qu<£ nos fine
verbo eligimus. Hibc fit,vt & mundus Prophetas & verbi miniftros fette
nop poflit.dt j^ftsVidflim non poflit ferre mundum.fed omm genereca-
lanvitâtum idolatriam perfequatui•, ûcut teftantur biftonx populi Ifraël.
-Mendt <r èt*-. lam nôVàâccufatio.dc multögtavior quàm fupttipr fqiç,fdquitut,ià
mnduuiHKn ôw^ua fton reprchéndit ele&ieium cultum, fed eultum divioitüsihftirutum
tmfréufm praceptum* ltemtemplum atdtficàmmnôn humanâ çogirtatione.dcd
protniffionc divina.Sicut primo Da vidi promiflio ilia eftjta^^PQ# va%
to populo & templo per Babyibitios^repetita eft. Propheta igitur hîc i ugu-
lum Synagog* petit,cùm etiam eà tanquam flagitlola & abom inabiiia to-
ram Deo damnat.qux verboDei étantconftituta.de ipfas pioniiiioncsdi-
vinas.qualiseft illa H ig. a. lmplebodomum meamgloria & fimiks. Hish.-{
enim promiflionibusinflati Iudsifummam fidutiani habebantquôd non
Joliirn placèrent cultüs iftiDeo/ied quôd eff^nt perpetui Futuri. Contra,
Propheta eosridet & damnât.
Quare fine dubio bafe pfôphétiâ principalis Articulus fuit, eiimme*
gfjù.m£m dium difiecariEiaiampopulus iuflerit, Sicut etiam in A&isvidcmus,PoftclrEtéM
oKtfm quam Stephanus ailcgat (entcntiàm ,quam initio capitis bîc ponit,fequitür d
Hui*«. borribilis clamor ludæorùm, accufantmm cum tanquam blafphemum
contra tèmrplum,locumjlegem & populum. Et hxc crimina intendebant
ci cum optima conftientia,Quare obturatis autibus ne audite quidem Ste<
phanum volebant.fed acceptis lapidibuscum nccidederunt.
KommEuUJîa Pcrindeatquc hodic noftri adverlarij vnum Ecclefix nomen tanquam
fa import. xneum montem contra nos opponunt. Contra quod fi quid dicas, elaufis
oculis de auribus,ignem,gladium,aquam de Omnisgeneriseruciatusarrb
piunt.de tanquam Hxreticos damnant, Quare diligenter Videndum eft,
quomodo hic locus à Propheta tra&amsfiwn quo populo fuo,qui cultum
& templum divinitùs inftitutum,& luaviflimi*promiffionibusconfirma-
tum habebat,fidueiam promiflionum de verbi Dei adimit. Facitautemid
hoc modo, quôd promiflionum divinarum fini duo genera. Qua dam
promifiiones fimplicitcr »liquid promittunt fine vlla conditione, Ac taies
fromißhitet in- funt prom iflioncs, quxfunt proprix Euangelij promifliones.de Chrifto,
- qû* pertinent ad,yiâpriampeccati jt mortis, Qualisiila eft., Ad* fafïa in «
'J‘ pàtadifbySt ali*,qu® per Cbriftum promittunt. Vitamseternàm,& libéra-.
tionem à peccato de morte. In his nulla eft conditio, vt feïücct animieö
cettius fidutiàm fuam in Chriftum poflint figere.dt ci feturë credcrc,fitut
Petrus dicit,falutemanimariïm'fuarum,dc vt omnis gloria eonüftat in vna
& mera bonitate ac mifericordia Dei, nobis exhibira in Chrifto. H* enim
promifliones,quia gratuit* funt,& ficut Paulus adpcllat .impoenitibilcs,
omninô fine Vila conditione nobis funt propofit®.
vilU Legi* Alix promifliones funt legales, qu* habent additam conditiona-
1cm ,S i , hoc eft, eonditjonem noftri operis, V t, Si euftodieritis paduffl
meum, eritis mihi populus, &e. Iudæi igitur in hoc errant,quod ex pro-
imflione conditionali faeiunt abfolittam, & exiftimant Deum ßmpliti-1
teeftaturum efle ex fuo pacto,cciamfi ipfi ip a â o difccdant,& contrarium
fa-
IN ® A P . LX V I . E S A I . AN NO X X X I I I I .
rium faciant,Atqui funt eert® & elars fentënti® in Mofc & alijs Prophe-
ns.quibus Deus minatur.fe populum cum omni cultu abiefturum.nili fa-
ciatfecubdum padum fuum.
>• Quid potuit diii clarius.quim illud Hieremi®7. Nolitc eonfiderein
verbis meudacij,Templum Domini,templum Domini, templum Dominiert.
QuinliemendavcFitisvitamveftram & ftudia veftra, fi feeends iu-
dicium inter virura & proximum cius.fi advenx,& pupillis, & vidüx non
feceritis vim, nee fanguinem innocentem fudentis in loco hoe, & poft
Deos alienos non ambula vends in trial um vobismetipfis, habitabo vobis-
cum in loco ifto.in terra, quam dedi paribus veftris, &c. Et pauiö póft,
Quja lotutus fum ad vos.de non audivmis.vosque vocavi, & non refpon-
diftis.faciam domui huic, in qua invocatum eft nomen meum, dt in qua
voshabetisfiduciam,dc in!oïo,quemdedi vobis dt patribusveftris,ficut
feci Silo,dc proijeiam vos i facie mca,ficut proieci omnes fratres tuos.vni-
verfum fernen Ephraim,&c.
Talesfententismuit® alias paflim extant, Quia-enim conditionalis CeJJante cottJitk*
illacrat promiflio,neccfleeft ceffantc conditione ceflare promiflionem. nexijjitpromißn
Quire fiducia illa.qus conditione fublata adhuc rcmanet.eft merè buma-
na fiducia,quam Deus odit dt abominatur. Siccivitas Hierufalem vocatür
fandia ptopter verbum Dei,quod habebar,verbo ceflante non am plius fan*
üa eft,fed prophana.Templum igitur manfifler,ficut promiflum eft.fi fei>
vaflentpadum Dei. Illud autemquia non iervabant, templum vna cmn
toto cultu Legis perijt, Alioqui Romani Hjerofolymam nunquam var
ftaflent,
Fugnat igitur hie locus contra fiduciam in promiflionem, qua iam Ddmmt eju^m
eft fublata,dt reprehenduntur Iud*i,quód cüm ipfi ex pa&o non fteterinr, wpromjiomi
ramen Deuui exeoftarepoftulant. Sicut noftri adverfarij hodièmagnificè emUtmoUr.
glorianturdepromiflionibus,qaashabet Ecelcfia, quöd fides Petri nunquam
deficiet, quöd Ch-riftus cum Ecclefia fua crit vfquead confumma-
tionem feculi. Bené. Hase non negamus.quin vera fint,imo nos hinc
vnam confolationem in tanto mundi dt Satan* furore habemus, quod data
promiflloncs extant,Chriftum Iedere a dextris Dei.dt affore Eccicfi*
ficpericliranti propter verbum.
Quare igitur contcmnimus adverfarios noftros ? quare impngnamus
eos,& promiAimuscerto, quöd fint perituti 1 Ideó fcilitet, quöd ipfi non
funt Ecclefia. Sed incipient prids fieri Ecclefia, dt poft eoneedemus eis,
quöd tutö his promilfionibus.quas Ecclefia haber, niti poflinr. Nam quo*
modo hi tedefi* nomen mercntur,qui prirnüm caputEcdefi*,Chriflum,
negant.St qux vniusChrifti funt beneficia, eatribuunt noftns cultibus dt
mentis 5 Deinde verbum Dei non folum non docent,fed atrociflimis poe-
nis verbi dofloresafficiunt» inde etiam hoe fequitur, vt quanquam Sacra-
menta habeant,tarnen ijs rité vti non poflint, nee vim dt ventatem eorum
norint. Hue accedit etiam ilia exterior vitx confuctudo, qux ciuimcdi eft,
vt omninö digna fit tim impia doQrina. Sed de hac re alias pluta diximus
& fcripfimus., Nihilo igituf plus prodeft efs nomen Ecclefi*,dt fiducia m
illas promifliones,quas Ecclefia habet,quim' Iudxis profuit nomen populi
Dei,templum,Sc lex,
Coslum fedes mea esï.
Quafidicat, Q£Ï eftis vos.qui mihi vultis fingularem cultum prs- A«)«* eutinm
ftare in ifio templo manu fafto i An ptffatis', me intra hos parietes téni- ,
* • J* £C^C pli (OHf prttctftum*