ÏN EPI S T* PA Y* AD G A L A T. COMMENT,
ft est conceptus eft. ifaac autem de fterlli vcrula^uc marre, fupernaturali
virtute promittentisconceptus. Nam quod Angclus ad Agar dixu : Ecce
coneepifti,& paries filium,certè non ea promittentis conopiendum,fed
pradieeptis futurs de iameoncepto auc etiam pracipientis « a , Ideo Ifaac
filius repromiflionis ea.tamen ex «arne natus,ied non virtùte carniimec fe.
cundum carnem conceptus»
H&c mm font duo T'eftamenta, unum guident a monter
Stna,in ferMtutcmgenerans,qm eB Jgar,
E). Attguflinns*
Qu» allegorii i*
üoctrinis inftl*
tuendi.
Qu.iruor fêofu*
îkr.ptur*>&c*
Senfus fpirituali*
Litera.
Myfticai (ènfus.
Litera*
Auguflintr».
Spiritut*
QViaGalatæ fideles é tan t, allegôricis doétrinis emdiri po-
tuerunt alioqui>vt i. Cor, 1 4. dicit : Fidelibusfunt lingua in ßgnum,
înfidclibus veto allegôricis nihil poteft ptobati. Vt & D. Auguftinus
ad Vintentium docct. Aut certè.quod ApoftolusGalatis vt snfirmionbus,
pat'erna iolieimdine,& völens rém finiilitudinibus & aUegorijs deliniat, vt
Verbum corum captui àttempërct. Nam rudiores Similitudinibus, Parabo-
)is,Allegorijî,etiam euro volupratceapiuntut, ideo & Cbriftus in Euangc-
l:o(ûtut Matthaus dieit)in Parabolisdocet.procaptu vnmstuiufque.
Videamus ergô,quotiiodo locum hune allcgoricum tradtec
aduerius legis îuaiciaro ,H*e(inquit)duo teftamcnra,hoc e a , du* mulieres
Sara Sc Agar, figura fuere duorum Tcftamcntoru® ,fub vno codemquç
Abraham.qui Patrem eoeleaero repralentat. ^
Habentut in vfu quatuor fenfus Seriptur*,quos Jiteram > tropologiam#
aliegonam.anagogcn, vocant, nec Scriptur* autoritäre>ncc Patrum vfu#
nec grammatica ranone. . . ,
Nam Apoaolushoc loto Allegoriam ScAnagogen non diaingutt,tmo
quôdilli Anagogen, hoc ipfc allegotiam votât-,Saram interpretacus cce>
kftëm Hieruialem,qua furfùm cft matet noftra, hoccft , illofum anago-
gica Hierufaîem. r . ' -
lllud tnag!smonendum,quod & fuprà di&umcft, apud Origincm &
Hicronymum ienfum ipimualem eum videri,qucoe hîe Apoftolus allego-
riam votât. Literam enmi,ipfi figurant St hiftoriam aecipiuntyMyftKum
autero & aliegoricum,fpiritualem dicunt. Et virum fpiritualem,qui iubli-
mitcromnia inrelligat.nihil ( vt inquit) Iudaira; ttaditionisadroittat,Hàc
Régulaincedir ferëtotus Origenesdt Hieronymus, Sc vt audaßerdicâni,
non rarô in difHiultates inextricabiles labuntur. Nam vt oniutatn iilud,
quod myftuus !cniusût,velallegoricus,vel anagogiru-,auc omninô,qui
aliud habet in recefiu,quâm in frûntè oftenditur, & huicopponatuthiftori-
tus lcnius.autfiguraiis, . .
' Hyërainen duo vocabula, Litera & Spiritus , Literallsdeinde dr fpirt-
tualis inteihgenna,iègreganda fuhr, dt in fua propria figntfitationeferuan-
da, NamLiceta.vt AuguftinusPl'al.yo.pulcbrè & breuitcr dicit,eft lex fine
gratia.Quod fi verum eft,Gmnis lex htera eft. Deniquc vt fuprà d'iximus#
ijuicquid fetibi ► dieheffgitati-eitra'gràfiam poteft. Sola gratia autem eft ipfe
Spiritus, Vnde Ipirirualis iententiafipndiutur, qua eft myftica vejanago-
giea , qua & impi) prxftant, fed ipfa propriè vita & experinaentalislex in
anima per gratia m digito Dei fcripta, & omninö, totum iilud impletum,
quod iéx præcipit ac rcquirit, Nam dt Detalogum Roman../.xoca't ipi-
riruatem legem, cùm tarnen fit litera l Non concupilces. Quod fi intel*
ligeatta ipirirualis dicitur, quia Spititum fignifitat, quern lex tçquint,vc
D , . implea-
D, M. X. ANNO Ai. D. XXIIII,
impleatur,nulla lex eft,qu* non fit fpiritaalis. Tuneautem foldm eft lite-
ralis.quando gratiaÇqu* impleat)non adeft,tunc non fibi,fed miht eft lite-
xalis. Maxime verb,fi ficintclligatur,quod gratia non lit neceflaria.
Contludimus ergo, Lèx in fc femper eft fpititualis, id eft. Spititum ^ x|^ i^ aer
fignlfitans,qui eft plenitudo eius, Alijs autem.non fibi vnquam.eft htcrahs, * 1
Nam quando dfco, Non occides,litcram andis fonantem, fed quid fignifi*
cat ? Nempe,ne fis iracundus.hoc eft,rem ipfàth, qu* eft manfuetudo fua-
uitasqueerga proximum,h*c eft autem chatitas & Spiritus, quo implerur.
Ab hac fignifkationerei veriffimx & folius Spiritus lex qhoque fpiri-
tualisdicitor.quia lemper hane fignificat.fed quia nobis banc non dat, nec
darepoteft.nobis liteta dicitur, quantqmlibet fpititualis ipia fit, Cùm autem
nullum opus fine charitatebenè fiat,claret, omnem legem ,qu* opus
bomlm pracipit.bbtium opus,id eft,charitatis fignificare dt ircquitetc,ldeoq»
ipiritualem effe, Quare fpititualcm intelligentiam legis rcûè appcUamus
eam.quâ feitut lex rsquitere Spiritum A nos camalesconuincerc.
Literakm autem cam, qua putatur, imô ertatur, legem poiTe impleti Literal;,,
opetibus & viribus nofiris, citra Spiritum gratia, ided litera oeddic ,quia
nunquam reße intelligitur,dum fine gratia intelligimr,fitut nhnquam
tc&è habetur,dutn fine gratia habetur, vtrobique mors Sc ira eft, Hæeex auguflinuiad-
bcatci Auguftinoin lib.aducrfusPciag.exaûa funt. Ad Apöftolum redeuh-
do. Vnum quidem 4 monte Sina in Jetuitiitcm gencrans, Satis di£lum eft*
qu*fit (eruitus legis, in quamtradirour,quando legem fine gratia accipi-
rous.autenim timotemali intencati.aut fpc mereedis, hoc eft, fimuUtc cam
feruamns.vtrinque feruiliter,non libetalitcr agentes,
Teftamentum autem votât ideö, vt intclligatur . videndum eft & hie
teftamenti iymbolum. Primum eftipfum teftamentum, quod eratnuntu-
patio tect* proroiflionis,vt Exodi i.ftribitur. Teftator fuit Angelus inper-
' iona Dei. Teftata hstediras„ipfa terra Canaan,HiquibUsfiebat teftamentum,
fihj lfrael.vtotnn;ah*c Exodusdeftribit,
Sed hoe Teftamentum eonfirmabatur morte & fanguine pecudis,
4* quoafpergebantut,vt E xodi'a legitu r. Quiacarnalis boftia, earnali pro-
miffioni Sc carnaliteftamentöi& carnalibus hxredibus eonuyiiebat. Qua
eft Agar(mquit)id eft,hot teftamentum feruitutis,(eruos generans, eft ailegorica
Agar,aneilla.
S in a en ini mons e B in A r a b ia Ç f c#
PR im ùm h o c raöue t,qu od Sinatn montera dicit co n iu n d û
Hierufaîem eiuitati ludex.tùm ilium in Arabia effe ditat. Fortë quèd
mons Sina,ideo confinis reôè dicitur Hierufaîem effe, non quod nions
duitatem artingat, fed quöd ludæa C in qua eft Hieruialem velut mesio ) 3c
Arablai'inquaeft Sina mous) funt confines. Nam ludæa ab Oriente habet iud*aab Orient*'
ArabiamPctr*am;vt ficlptopter totius confinitatem.pars quoque parti con- ^ ; ' aA^ blam
finis&coniunfta dicatuf. ?
ln grxto fie habetur; Agar autemeft mons Sina in Arabia. Et Agar
hiegenerc neutrodidtur, vtad moRtcfn referatur.qui Gratis eft neuter,
qu* mot iam diifta cft foeminino genere,vbi ait, qua eft Agar, « fitoruo,
eft Agat,Nam hîc Agar Sina moiiscft in Arabia &c. feoc eft, Agar eft
& dicitur in Arabia,qui nobis Sina dicitur, feu Arabes appellant roontem
Sina fualingua Agar, v t ic reddat rationem eius quod dixerat. Vnum
' f x . j* G i Teftamsn