D E ,S E R V O A R B IT R IO .D .
Arbittium fortaflis feominialiquod reftetribueris, fed hberum'bucrcir.t».
busdiuinls,ninuü ciLQupd liberi arbitrij vox,omnium aurium iuditio peptic
id dicitut.qilód poteft & faeiterga Dcum.quascunque libucrit, nulij j J
ge,nullo impcrio cohibitum. Neqiie cnim fcruum dixcris liberum, qui
imperia Dominiagit, Quanta minus hominem vel Angclumreftelibetj
dicimus, qui lub ïmperio pleniifimo Dei ( vt peccatum & mortem taceatnj
fic degunt.vt ne momcntoconfiftere fuis viribus poifint.
■ Igitur hic ftatim in foribus pugnant dcfinitio quid nominis, & definite
quid rei , quod vox aliud fignifieat, Sc aliud re ipfa ientitur. Reftlusvcrp
Vcrtibïle vetmu-Vcrtibilc arbitrium Vél mutabile arbitrium diceretur. Nam fic Aaguftinui
l a b i l e fa p0ft eum Sophifta:, gioriam & virtutcm iftmsvocis ( liberum) extend
ant, adieflo illo dectimento, quod vcrtibilitatem Libcrl arbitrij dicuot.j
Atque ita deceret nos loqui, neinfiatis Sc inanitcr faftuofis voeabulistoN
da (hominum luderemus, Vt Sc Auguftinus (emit, nos adeertam Regu. l
lam fobrijs Sc proprijs verbisdebercloqui. Indoccndoenim fimplickasaj
proprietas diale&ica requirirur, non autem ampulla & figura? rhetorics
periuafionis.
S Ed ne verbi pugna delc&ari vidcamur, donerrius inteiimid
abufui, licet magno Sc periculofo, vt idem fit Liberum arbitrium, qaod
vertibilearbitrium. Donemus & illud Eraimo, quod liberi arbitrij vim facit
humans voluntatis, ac (i angelorum non fit liberum arbitrium, quod hoi
libello fólum de hominum libero arbitrio agere inftituit, alioqui & inhac
parte definitio fuerat arftior quam definitum.
Ad eas partes yeniamus, in quibus return cardo vertitur,quarum aliqia
fatisapertz funt, alia lueem fugiunr, vcl vt fibi confcias nihil non tnemact,
Cum nihil definitione apertiusSccettius edi debeat, Obicureenim definite,
perinde eft ae nihil definire, Apcrtae funt ills.- Vis humans voiuntatif.
Item, qua fe poteft homo, Itemj ad zternam falutem. Sed Andabatilunt
iftae, applicare, Item, ad ea, qus perducunt, Item, auerterc. Quid igituteffe
diuinabimus.illud applicare? item illud auerrere ? Item, quid iuntilla, qus
ad zternam falutem perducunt i Quo fe proripjunt ilia ? Mihi, vt video,
cum vero Scotoauc Heraclito res eft, vt duplici iabore fatiger. Primum/t
aduerfacium in foueis Sc tenebris ( quod facinusSc audax Sc pcricuioM
eft)palpitans Se tentansqusritem.ac nifi inuencro, ftu(Ira Sc cum l^ruis pu-
gnem,aëraq> in tenebris verberem. Deinde ii produxero in lucem* turnde-
mum iam quxrendo feffus,squo Marte tnanus conferam,
vith'jmaDivo- _ Vim igitur voluntatis humans aid credo, potentiaal, vel fsculu-
uncatiL tem, vel habilitatem, vel aptitudincm voiendi, noiendi ,eligcndi, conie-
mnendl, approbandi, refutandi, St fi qus funt alis voluntatis aft ion«- Iam
quid fit eandem vim ad fefe applicare St auettejte, non video, nifi apfum
veile Sc nolle, eligere,contcmncre, probare, refutare, ipfam fcilicctadio-
nem voluntatis. Vt fingamus, vim lllam efle medium quiddam inter
voluntatem ipfam St affionem (uam, vt qua voluntas ipfa a£tionctti',o-
lendi St noiendi elicit, Sc qua ipfa a ftio voiendi St noiendi clicnur, Aluii
hicnecfingcre, neecogitaredatur.: Si fallor, culpa fit autoris, quidefii"'
Canoniuriflirumnit, non mea, qui inueftigo. Rede enim didtut apud Iunftas,Vti^
obfeure loquentis, cum potueric clarius dicete, interprecanda cife contra
ipfUm. Et hic interim Modernos meos ignorare volo cum fuis fubtih
tStibus, Crafle enim dicendum eft gratia docendi Sc intelligendi, ^
Vero, qus ad sternam falutem perducunt, arbitrot efle verba Scope'1
AD D. ERAS. RO T ER . ANNO M. D, XXV, 1S1
■ öU(e offeruntjir volunrati humans, vteisdcmfefe applicetvelauer-
^'v^rha autem Dcidicoftam Legem quam Euange)ium,Legeexiganrur Verba Sop««
M> ra Euangeho fides. Nulla enim funt alia ,qus veladgratiam Dei, v?l
'T Intern sternam perducunt, nifi verbum Sc opus Dei, Siquidcm gratia
‘ lfpintuscft ipfa vita,ad quam vetbo & operediuino perductmur.
E T^f cautem vita vel lalus x tertlaveseft incompfehenfibilis
tfHjaptuihumanoJcut Paulustx Efaia refcrt.i.Cor.a. Quiorulu?non
Cidit nec aurisaudiuit, nec in cot hominis a(eendit,qusprsparauit Deus i'diligentibus fe. Nam St h inter lüftimos articulos fidcinoftr* numetamr,
Lhiduimus: Et vitam sternam, Quid veto in iitoartitulovaleat Liberum
fetbittium, Paulus reftatur r.Cor. a. Deus(inquir) nobisea reuelauitper
Jsointutnfuum Q ji. Nifi fpititusreuelarit,nuihus hominrscorquicquam
» e e a re nolcet aut cogitabit ,tantum abeft, vt (cic applicare ad id vel appe-
| ,CtC PVide expetientiam , quid exccllentilfima ingenia inter gentesdevi- QH fen.i»ua,ia
I ta futura St rcluttedhone lenfcrirtt, Noune quo excelicntiores mgemo
Ifuetant.tomagis ridiculumiliis fuitreiurrcÖio & Vita sterna? Nifition
Ifuetuntingeoiofi Phi oiophiiili St Grsci.qui Athetiis Paulum bsc doten-
■ tem ipermoiogon St nouorum dsmoniorum aflettorem dieebant. Portius
micft us Aft. a 4 - Paulum in ianum clamabat, ob prsdicationetn sterns vits.
(Quid Plinius deijsrebus iatrat lib. 7. Quid LuciaUus tantum ingenium ?
I Stupid! ne illi fuerunt ? Deniqi adhuc hodie pleriq;,quo lUnt maroie ingc- rucll[iu,.
■ nioSt eruditione,hoc magisridenreum articulutn,& fabulam efleputant,
■ idqs palam, Nam occultc nullus plane hominum,nifi Spiritu (anQo perfu-
■ fus,nouit,credit aut optat falutem sternam, etiamfivote Sc ftyloiaäitent.
■ Atque vtinam eodem fermentoSt tu& ego liberi effemus.mi fralme,tam
H ratuseft in hoc articulofidclhanimus,Habeo ncdefinitionishuiusfenfum?
p r Gitur Eraimo au to re , Liberum arbitrium eft vis voluntatis* um” am
Ilquspote fti ieipla velle & nolle verbum & opus Dei, qtitbns duciturad
I ea,qus excedunt St saprum & fenium eius. Si vero poteft velle Sc nolle,po-
■ tcftSc amaredt odiffe. Si amare St odtffe, poteft St aliquantulum taccte lern
gem,St credere Euangelio. Quia impoffibiieeft/ialiquid veiis aut nolis.vt
■ don aliquid operis ea voluntare poffis, etiamli prohibentea io.perficeie DeiiOU,
I non polfis,iatn cum inter opera Dei,qus ad laiutem perdutunt,mots,trux, ,aj lalti[cm^;erj
I & omnia mala mundi numerentur, potent humana voluntas & mortem Se Uim perdueuQu
I fui perditionem velle. Quin omnia velle potelt, dura vetbum * opus,Dei
■ Velle potcft:Quid enim infra,lupra.intra, extra verbum Sc opus Dei,nifi
I Deusipfe.vipiam effe poteft ? Quidautem hicrehnquitur gratis 8t Spirimi
I ianfto? Hoc plane eftdiuinitatem Libero arbittiottibuere, fiquidem Le-
■ gem ft Euangelinm velle,peccatum nolle St mortem velle diuin* virtuos
I cftfolius.vt Paulus non vno loco dicit.
I Proiude nemo port Pelagianos rediusde liberö dtbitrio fctipfit
I quam Eralmus. Dlximus enim fupetius , liberum arbitrium efle diuinurti yi,^rum „bitti.
I nomcn,ac diuinam virtutcm fignificarc. Hanc vero nemo il'i tribun hafte- ,,m d^numno-
i nusprstetPelagianos,Sophift*enim quidquid fentwnt* longeaiitcnerte iau
; loquuntur. Quin Pelagiatiosquoquelongc luperat Eraitr.usjiliienim parIC, ti^cn ar,
i twiiiberoatbitrioeamdininitatem tribuunt,Eralmus dimidio.Siqaidcm bitrfjlaituat.
; illifaciunt liberi arbitrij duas'pattes,vim diicernendi ^ vim eligeudl,alte-
I ramrationi-altccam voluntatiaffingenies, quod & bophifle iauunt. Sed
Erafmus, pofthabita difcocneodi Vl4folam extollit vimeiigcndi,ita clau