343 . m turn , vel fentimcntum , quamvis neiciat homo cer-
titudinaliter unde veniat, auc quo vadat, ficut infra
notabitur.
Experimentalis Dei perceptio, vel notitia, fi pu-
ra efle debeat, 6c vehemens , requiritur in fenfibus
anima: proportionatis fenfibus carnis , quod purgen-
illuminentur , 6c perficianrur per operationes.
lentia intelligibilis , quemadmodum deftruitur har-
monia oculi fenfualis per excellentiam lucis. Com-
paratio igitur oculi vefpertilionis ad folem non dicit
omnem fimilitudinem ad oculum mentis, refpedu ma-
nifeftiflimorum in natura, dicente Ariftotele, quod
IntelleEtus quanto perfeBiora intelligit t tamo fit ha-
bilis ad altiora : undè probat immaterialitatem
gratia: gratum facientiS, quas nunc elicit immediate, A ipfius.
nunc imperat mediate per habitus Virtutum, D ono-A _ Experimentalis Dei perceptio per caliginern non
.......I 8c‘Beatitudinum." Sic experimur, quod homo
non percipit fe vivere , nifi dum anima procedit ad
adus fecundos per opera vita:, qua: cefiant utique, po-
fitis impedimentis in fenfibus per ebrietates, per fom-
nium, per infirmitates, aut xgritudines.
Experimentalis Dei perceptio fi debeat efle per-
feda,6c talis qua: dici mereatur läpientia divina,vel my-
ftica, terminatur in caliginern,quam inhabitat Dens vere
abfconditus, IiaifexLV.f. & qui pofutt tenebras lattbulum
fimm. Pf. xvn .12.. Quod ut fiat experimentaliter, necefle
eft mentem ab omni cognitivo adu , velaffedivo
circa creaturam communem , etiam circa feipfam
tunc vacate, 6cin filentio fummoefle, moridenique
toti creatura; , ut foli Deo vivat creatrici eflentia:.
Hie eft nunc pundus difficultatis, 6c myfterium ab-
fconditum, quod nemo novit per experientiam, nifi
qui accipit. Poteft tarnen nofie per dodrinam in
fit fine clarifiima irradiatione, ac fine filentio fufur-
rante, 6c occulte dicente. Difficiliushocvidetur ad
explicandum. Credendum tarnen eft verbis Dionyfii
crebro fic loquentis in definitione fapientiæ , 6c alibi.
Placuit inquirere exemplum fenfibile vifus corporalis
ad lucem folis 3 fit enim frequens per Dio-
nyfium, 6c Auguftinum, 6c Ariftotelem, cum ceteris
comparatio talis , quia nihil fimilius in creatu-
ris corporeis luce Ipirituali, quàm lux folis, ficut vi-
fui corporeovifio mentis.
Exemplum unum 3 fint duæ domus valdè diftantes,
quarum quælibet feneftram habeat apertam afpedu
mutuo, 6c diredo 3 fit medium prorsùs expeditum ;
fit oculus , feu videos in unam feneftrarum, con-
ftatquc, quöd fi nullum fit in medio lumen, putade
n o d e , oculus erit inter duas caligines, quarum nullam
attinget, quia nee illam quæ retro fe eft [in
autoritate fundatam cum manududionibus , 6c g domo fuæ feneftræ, vel iftam quæ in ifta feneftra
exemplis 3 alioquin vanè penitùs ftuduiflèt bea- */1?'
tus Dionyfius, cum ceteris, eondere Libros fuper
hac re.
Experimentalis Dei cognitio terminatur in cali-
ginem 5 fed priùs deferit aliam caliginern. Caligô
quæ deferitur , eft omnis creatura quæ de fe non
nifi caligo eft, privatio fcilicet luminis 3 alioquin
non dixilfet Joannes de creaturis, quod lux in tene-
bris lacet & tenebra earn noncomprehenderunt. Joan. i.y.
Fit autem ifta defertio fecundùm tria quæ notât
Dionyfius in verbis præmiflîs. Primo, deferitur ope-
ratio fenfitiva, quia non oportet ut vegetativa defe-
ratur. Secundo, operatio intellediva fecundùm omne
ens, 6c non ens3 6c hoc plané accipiendum eft de ente
, vel non ente creato , vel creabili, non de ente
primo , 6c puro. T e r t io , deferitur mens ipfa , non
utique quin maneat efientialiter in f e , alioquin e f fet
,• 6c non effet : nifi velimus infanire cum Almae
f t, quia ad fenefjtrarunv vacuitatem non pertingit,
medio non illuftrato.
Sed illuftretur medium, per quod acies oculi diri-
gatur ad feneftram oppofitam , judicabit utique talis
oculus efle caliginern, quamvis dotnus intra fe copio-
se fit illuftrata. Docet hoc experientia cum ratione
perfpedivorum, quia nunquam videtur lux fine colons
mixtione , qui non eft nifi in corpore terminate.
Unde oculus carnis pure in medio lucis politus nihil
videret, fed eflet in caligine., Ecce quod ad in-
fpiciendum caliginern oportet quod oculus fit inter
duas caligines retro , 6c ante 3 oportet nihilominiis,
fi debeat anterior caligo videri, quod fiat irradiatio per
medium.
Exemplum de voragine terra:, qua: non agnofeere-
tur per oculum fub fe , tenebrofo medio inter oculum
6c voraginem, nullateniis illuftrato.
Exemplum alterum, quod ab Au^uftinojamprius
6c fimilibus hæreticis dicentibus, mentem Cindudum eft de divifione. fpiritus. Sit oculus in cxcontemplativi,
vel beati perdere fuum efle in proprio
fuo genere, 6c redire in illud efle ideale quod
habuit eflentialiter in arte divina. Et hoc eflet pror-
sùs mentem annihilari, aut nihil omnino poflet an*
nihilare Deus. Ethocaliqui volunt, fed male 3 quia
fimiliter iple creare nihil poflet. Quid eft igitur,
mentem feipfam deferere ? hoc e f t , ipfam in adu
primo fuo eflèntiali manentem, nullum aftum fecun-
dum circa feipfam , aut circa quodhbet aliud ens,
præter Deum exercere , 6c tunc intrat novam ca-
liginem, de qua fequitur exponendum.
Experimentalis Dei cognitio, feu notitia, vel perceptio
quam inveftigamus , quia non terminatur
celfo monte, qualis fertur efle Olympus 3 fit ab imo
nubes caliginofa prohibens afpedum omnium quae
fub eo funt 3 fit rursum inter lolem, 6c oculum alia
caligo impediens afpedum folis diredum, non autem
diffufionem luminis ex obliquo. Conftat quod oculus
fatagens infpicere folem, non intuebitur nifi cali-
ginem , quamvis inde fufeipiat obliquam irradiatio-
nem. Alioquin non videret oculus iftam caliginern,
radiatione hujufmodi non exiftente. Poteft hie in-
duci illüd I lane : Sarge illuminare ferufalem , Ecce
tenebra operient terram , & caligo popalos j fa-
per te aatem orietur Dominus , & gloria ejus in te
videbitur. Ifai'a: lx. i . Z- Coufonant exemplis verba
Richardi de divifione anim"x. 6c lpiritus. In
in Deum, claie, 6c nude vifum, fiftitur in caligi-
ne quadam fupra fe , deferendo primam caliginern
creaturarum poll fe, vel fub fe 3 immo 6c fe poll,
6c fub fe, modo dido. Ratio eft, quia nec mens habet
oculum, qui natus fit hïc videre Deum, nec Deus p) ditar , at ad famma
hac., inquit , divifione , anima , & cjuod animale efit
in imo remanet 3 fpiritus aatem , & quod fpirituale
eft , & quod elevat ad fumma , dr ab infimis diviobjicit
dife£te, 6c immediate feipfum. Grandis at-
tamen difficultas eft , fi omnis notitia experimentalis
fit intuitiva, fuper qua notitia tra&atur de fandto
nomine Dei.
Satis fit hie dicere , quod intuitiva cognitio Dei
non negatur hie in via, ex hoc precise quod Deus
eft obje&um improportionatum mentis oculo propter
excellentiam vifibilis, fed quia non placet Deo. Ratio
, quia obje£tum intelligibile quanto eft perfe&ius,
tanto magis idoneus eft oculus mentis capere iplum.
Non enim lieditur harmonia mentis de fe ab excelab
anima fcinditurt
at Domino conjungatur, quia qui adhæret D eo , unus
fpiritus eft cum illOv 1. Cor. vi. 17. Felix divifio, 6c
mirabilis feparatio, ubi quod corpulentum e ft, 6c foe-
culentum , deorsùm remanet 3 quod fpirituale eft,
6c fubtile , ufque ad contemplationem divinæ glo-
riæ fublimatur, 6c 'in eamdem imaginem transtor-
matur.
Pars inferior componitur ad liimmam pacem , 6c
tranquillitatem, cùm pars fuperior fublimatur ad glo-
riam,6c jocunditatem.Hæc autem fub eildem verbis po-
nit Autor Defpirita & anima. Quæ autem fit ifta pax,
quæ
audit hoc nomen Deus, vel hoc nomen bonum, nul-
lo addito, id eft, bonum fimpliciter, quia fimpliciter
dico, quod fine addito dico. Omnis itaque talis accipit
pro reliqua re tali pradlantiflima, quam ceteris
omnibus anteponit, hoc nomen bonum , & hoc nomen
Deus, ita quod convertibiliter fe habent bonum
fimpliciter & Deus.
Conftat, ita fieri potuifle, 6c fa<5lum efle, 6c ita
retineri. Quo pnefuppofito, voluit Anfelmus, 6c quidam
alii demonftrare Deum efle ficut putabant e-
3 4 5 ■ ■ ■ ■ ■ ■
quiE gloria, qua: jocunditas , 6c quid eft quod vi---
deatur, hoc eft quod inquirimus.
Experimentalis Dei perceptio non fit per folam
abnegationem. Ra tio, quia puranegatio nihilponit.
Unde ut Damafcenas Libro quarto cap. 4. in fine dicit:
Sunt etiam quadam affirmative de Deo difta , virtutem
fuper excellent is negationis habentia 3 at pata tenebras di-
centes in Deo, non tenebras intelligimus 3 fed qnoniam lux
non eft, fed fuper lucem , & lux , quoniam non tenebra
eft. Hiec ille. Sic igitur quicquid affirmative de Deo
dicimus, includit negationem aliquant 6ce conver- Avidens efle, quod bonum, quo majus excogitari non
fo negatio relinquit affirmationem, non quidem ad .................. ^ ”
idem, 6c fecundiim idem, 6c pro eodem 3 alioquin
eflet contradiblio manifefta 3 fed accipiuntur affima-
tio 6c negatio refpeblu diverforum, quia negatur a Deo
quicquid eft imperfeblionis in creatura 3 ficut omnis
creatura eft imperfecta quantumeunque perfefta fit in
fuo genere, 6c ponitur per fuperexcellentiam alfirma-
tio de Deo. Propterea dicit fiepe Dionyfius , quod
Deus non eft ens , fed fuperens , fuper bonus , fuper Do-
minus , & fimi 'lia.
Experimentalis Dei perceptio claudit in fe dupli-
cem viam cognofcendi Deum , fcilicet per abnegationem,
6c excellentiam ; nec viaabnegationis fuffi-
cit, nifi via excellentia: adjungatur , nec e contra.
Propterea damnatus eft ArticulusParifienfis, dicens,
quod Non cognofcimus de Deo hie in via , nifi quid
eft.
Exemplum beati Dionyfij eft aptiffimum, ubi dicit
fecundo De myftica Theologia : Sicut- per feipfum
agalma natura facientes , id eft , imaginem ex ligno
vel lapide , auferunt ea qua fuperjeEla funt , puta oculi
vifionem vetantia, dr ipfam in feipfa ablatione fila occul-
tam manifeftant formam , ut in manifeftationem due ant.
Sic, fiipple fit, in cognitione per abnegationem. Conftat
autem , quod itatuæ faétor nihil addit ad lapidera
, ut fculpat imaginem 3 fed trahit tantum-
modb de eo; veruntamen, aliqua ablatione fabta,
Iinquit pulchram fcilicet imaginem. Conlonat Au-
guftinus Dionyfio , 6c exemplo pro confirmatione
dictorum fic dicit. Currt audis bonum hoc, bonum tllud\
tolle bonum hoc, dr bonum illud, dr vide, f i potes, ipfam
bonum, nullo alio bonum j tunc vtdebis Deum. Ita de
vero, ita de pulchro, ita de ente pr&cipue, ita de quolibet
attributo divine.
Experimentalis cognitio Dei poteft intelligi per apoterat,
neceflario erat 3 alioquin fi poflet non efle,
jam non eflet bonum , quo majus cogitari non poffer.
Sed fecund urn veritatem procefliis eft fophifticus,
6c invalidus, fi non aliter confirmetur. Diceret enim
infipiens, contra quem arguit, fe admittere illud
quid nominis , quod Deus eft bonum quo majus
cogitari non poteft 3 negaret tarnen , quod ali-
quid tale fit in re , fed tantum in nomine ; ficut fi
Deus imponeretur ad fignificandum bonum fummum
in tribus fuppofitis ablblutis, nihil in re nomini ref-
ponderet.
Prieterea reftat fecundus modus , qui neceflarius
eft accedere volenti ad Deum , credere fcilicet vo-
; luntariè quod aliquod tale bonum eft verc in rerum
natura3 immo fuper omnia qua: cogitari poflunt in
B rerum natura , per aliquam imaginationem , ratio-
nem vel intelleäum.
H;ec autem voluntaria 6c fidelis acceptio, quje
nedum concedit quid nominis, fed quid rei firmiter
credit, 6c ita in omni locutione fibi liipponit hoc
nomen Deus, quia fuppofitio eft acceptio termini in
propofitione, pro fuo fignificato ultimato. Ex hac
acceptione fecunda protinus elucidare poflemus,quemadmodum
devotifnma mens laïcorum fimplicium
pertingere poteft ad experimentalem Dei perceptio-
nem, feu Theologiam myfticam, qua: in unione con-
fillit mentis ad Deum, dum conjungit eos fibi, dum
difperfit fuperbos mente cordis fui. Pergamus attamen
priüs ad aliquam modorum aliorum numeratorum de-
clarationem.
Et quidem tertius poteft ä fblo Deo fieri, redi-
gendo omnia bona in unum fe bonum, qualiter erat
ab icterno ante mundi conftitutionem in architypo
mundo folo 3 fed non multüm facit ad propofitum,
blationem fieri feptem modis3 quorum duo fpeótant C nifi pro quanto faciliùs venit fidelis fimplex , vel
maxime propofito noftro. Unus ad intelligentiam,
alius ad devotionem. Unus modus eft per nominis
impofitionem , alius per voluntariam acceptionem,
feu credulitatem. Tertius per realem ablationem.
Quartusper intelligentia:depurationem. Quintus per
intelligentia: perfpicacitatem. Sextus per intelligentie
deiformitatem. Septimus per intelligentie fimpli-
ciflimam unitatem.
Difcurramus per Angulos modos. Eft itaque primus
familiaris nobis pro ftatu v ie , verbi gratia, de
uno hoc nomine bonum , vel bonitas, quia, habito de
ipfo, fic accipi poterit de ceteris. Experimur itaque,
quod fint aliqueresa nobis appetibiles, vel quia utiles
, vel quia delebtabiles, vel quia pulchre & hono-
rabiles. Imponimus ad h e c appetibilia fignificanda
hoc nomen bonum. Experimur confequenter quod
res appetibiles funt in multis defebluofe , 6c quod
Theologus, ad cognofcendum fupereminentiam boni
æterni fuper aiiud boni nomen , quando credit,
unum pofle neceflarib manere, aliis non exiftentibus
vel deftru&is.
Quartus modus maxime congruit propofito Augu-
ftini, fecundùm quem proceflit in fuis Confeflioni-
bus 3 immb in omnibus pene Libris fuis, etiam cum
fimplice Matre flia, dum colloquerentur valdè dulci-
ter ad feneftram. Deputabat itaque , Matrem devo-
tam talis abftraélionis Philofbphicalis eflè capacem,
prout colligitur ex Libro fuo fecundo De ordine, dum
vùlt deducere, qubd omnis Philofophica traditio or-
dinatè proceflit ex ampre, præviâ Grammatica, de-
hinc Logica, 6c confequenter fiio ordine de reliquis.
Amor enim cum fuerit humani convièlus , ad quem
loquela requiritur nec fuflicit, nifi polita fit ratio, fecundùm
deduólionem illic traditam, quamvis in lauubicunque
quærimus refedionem, ibi reperimus ali-rudern Pythagoræ nimius fuit, ut idem in retraólatior
quam defedionem moleftam appetituicarnis,aut fPi-
ritus.
Procedimus ultra ad impofitionem unius nominis,
quod fignat bonum ufquequaque pcrfeElum, cui nihil ad-
fit , vel adefle poflit de malo, nihil bonum défit, ita
quod fit bonum, quo majus cogitari non poflit, ficut
Augullinus accipit. Poftmodùm Anfelmus de
hoc nomine Deus, quod appellamus bonum fimpliciter
, ens, aut fiimmè perfedum. Qua impofitio-
ne fada confeftim omnis qui feit impofitionem, 6c
nibus fatetur humiliter Auguftinus. Modus ifte tan-
tus reputatus eft a Philofophis, ut dicerent, abfquc
illo non poflè quiequafn fcire propriè, 6c intelligere3
ita enim pofuit Albertus in fuo De intelleftu & intel-
ligibili: deducens per longum pi’oceflum pofitiones
antiquorum Philofbphorum, immó 6c Idololatrarum,
qui theletis , 6c thurgicis purgationibus utebanturj
quorum meminit Auguftinus De Trinitate difputans
adversüs eos.
Y 5 Quid