Magifter. Conccdo tibi fingula tu s divjlioms membra
> quod Maria frequenter fuit nunc in Ipii itu , nunc
ilipra fpiritum, nunc fine fpiritu, leu non habens lpiri-
t'um , nunc extra fpiritum.
Difcipulus. Non eil in me fpiritus qui capiat. ‘
Magifter. Nefeiens, an iciens,dum ita loqueris, ape-
ris intelleblum ? Scifcitor itaque , quid intelligis di-
cens, quod non eit in te fpiritus 3 nunquid , o ro , fe-
paratus es a corpore tuo ?
Difcipulus. Qualitcr hoc loqueris, qui me vivereco-
gnofeis, vel ex verbis certe perpendis ?
Magifter. Eft ergo in te fpiritus ?-
Difcipulus. Nullo pabtoidnegaverim.
Magifier. Nunquid non contradicis primo dibto:
non eft in me fpiritus ? -
Difcipulus. Allegas acriter, nifi protinus addidiflem,
qui capiat. - , - '
Magifier. Vigilanter attendis , '& evadis-contra-
dibtionem, fi vocem propriam explicaveris.
Difcipulus. T u explicavice mea.
Magtfier. Habet Tpiritus duplicem vitam, ficutSc
anima, quod ex definition'?: data animx perPhilofo-
phimr colligitur. Eft , inquit , anima aBus corporis
phyfici organici , vitam habentis in potentia 3 fupplent
expofitores ad vitam fecundam, qiuc eft operatio vita;
primae. .
„ quis aDnegaverit lcmeupmui, nun yuiuj* mzn» cjjc isijtt-
pulus.Lwc.xiv.z6. Qüia nifiqmfque a femetipfo deficiat, ex-
ponitGregoriuSi ad ilium quifupr'a ipfum eft,non appropin-
quat.i.Co r .x .f. Hane Apoltolus nominat captivatio-
nem intellebUis in obfequium Chrifti.z.Cor.x.y. Sub hoc
tropodicunturMonachi fine voluntate,nec habere veile
, vel nolle. Vocatur aliquando ftupor, vel exta-
fis confurgens ex admiratione vehementi rei cu-
^ jus caufa penitiis ignoratur , fecundum Damafce-
num. Erat quarto Maria fub fpiritu , diim animæ
luæ, hoc eft portionis inferioris operationibus inten-
debat.
Unde fpiritus dicitifr, non folumeffe, velvivere, i
vel inielligcrc ■, quia fit eflentialiter, intrinfec'e, formaliter
efl'entia, vita , 8c intelligcntia 3 led quia pro-
ducit ex fe tales a£tus vitales, qui vita fecunda nomi-
nantur nedum ä Philolbphis, fed in ufu vulgari, quo
res omnis qua; movetur dicitur vivax, aut vivensj
mortua verb, dum quiefeit 3 ut aqua fontis, viva 3 aqua
laci, mortua. Tali modo diftinguunt Philofqphi cum
Theologis triplicem vitam , fecundum triplicis boni
finem, quem operando nititur quis adipifei juxta Poe-
ticam de tribus Deabus fibtionem. Juno praeeft divitiis
utilibus. Venus diliciis, 8c voluptatibus. Pallasfcien-
tiis, 8c artibus honorabilibus. Ponitur alia dillinbtio
fecundum fpcculationem, & praxim, mixtim ex utro-
que, quod eft vita prabtica : eft vita fpeculativa: eft
vita fimul activa , 8ccontemplativa , qualem habuit
Beata noftra fecundum evangelicum praefentis diei
fua; Afilimptionis my fterium de fufeeptione Chrifti per
Martham, 8c Mariam. Siquidem Beata fufeepit Chri-
ftum cum officio duplicis hujus fororis, quia follicite
miniftravit, 8c devote fedens fecus pedes, audiebat ver-
bum illius. Luc.vil. 3 8 . ^ • ■ .
Difcipulus. Itelligo melius quam anteä propriam vocem
, dum dixi, quod non erat in me fpiritus qui ca-
peret non enim volui me fimoliciter non habere
fpiritum, fed operationem fpiritus explicativam 'tails,
myfterii, hoc eft , intelligentiam me habere ne-
gavi. - _
Magifier. Stet memoriter hcec dillinbtio -, pergam
ea deducere qua; pofui. Et primo Beata Virgo fuit
in fpiritu , dum operationem fpiritualem habuit in
cognöfcendo plurima qua; cantabat de magnificen-
tia Dei in fuis operibus, ut de creaturarum origine,
magnitudine, multitudine, plenitudine, pulchritudine,
operatiohe, 8c ordine. _
Erat fecundo fuprä fpiritum , vel in exceftii fpiritus
, vel in extafi mentis , refpebtu illorum quorum
-non poterat ex fua virtute, vel intelligentia, propriam
cognitionem accipere. U t , quid eilet Deus in
je , 8c in fua magnificentia 3 quid Angeli per omnia,
quid fclicitas, quam nec oculus vidit , nec auris audi-
vit nec in cor hominis afeendit. 1. Cor. 11. p.
Erat tertib fine fpiritu3 refpebtu illorum quorum
nullamex fpiritu fuo poterat rationem attingere. Ut
Regina Saba refpebtu fapientia; Sälomonis. Ha:c alio
modo dicitür defectio fpiritus. , ufitato nomine in
Pfalmis , 8c in Canticis. Sic enim canitur in pro-
la deSanbtis : Mirantur , & deficiunt in eum quem
profpiciunt. Hane Chriftus notabät cum dixit : Ni-
Difcipulus. Eia verb non eft mirabilis expofitio tabs
, quæ pueris etiam pollet inculcari.
tJfyCagifter. Itaque fapientia eft quæ abfeondita
produxit in lucem , per quam fit dobtrina pruden-
tum facilis , diim confufa diferiminat, 8c diftinguitj
dumque vaga, inordinata, 8c obfeura relolvit ad pau-
ca perfpicua.
Difcipulus. Qua ratione fiunt ifta ?
Magifter. Nimimm per Logicam, quæ ideo dicitur
ad omnium methodorum principia viam habens.
Difcipulus. Quid agis de Logica , quam ftudioli
noftri temporis vilem habent, Terminiftam irriden-
• t e s , eb quod omnia référât ad terminos. Nos , in-
g quiunt, rem inquirimus , ad rem imus, quid ad nos
de terminis ?
Magifter. Graviffimè refpondet talibus, olim Præ-
ceptor no lier inclytus : fie fuit '8c eft in plurimis
qui fe gratis involvunt cura errorum inextricabili-
bus modis , quos fola feit 8c poteft Logica, refolve-
re,definiendô, dividendo,- terminorum denique con-
notationes çupi modis fignificandi vivaciter exponen-
d o , nec non fophifmatum paralogizationes phantalli-
cas detegendo.
Difcipulus. Sufficeret ergb feire Logicam pro co gn i-.
tione Metaphyficæ totius Theologiæ 3 nec efieeper-
ferutatione pluri opus.
Magifter. Fàlleris j quoniam Logica non dat cognitionem
Icientiarum hujufmodi, fed expedit iter modis
certis , quo venitur ad eas ; docet infuper mod um
' explicationis conceptuum lübtilium circa res iplàs
tàm divinas, quàm naturales ; tàm in cogitationibus,
quàm in affebtionibus , quas explieare difficillimum
C eft, immo nec plenë poffibile, fi Logica cum Grammatica
defuerit, quas ad hoc officium fummi V iri,M e-
taphyfici, 8c Phyfici repererunt ; Ariftoteles præ-
cipue.
Hanc opinor elle caulâm erroris hominum, devotio-
ni fe dare putantium fine Logica , 8c Metaphyfica \
fint homines , fint feminæ -, dum nefeiunt apud fe
conceptus habitos , præfertim affebtuales refolvere,
8c minus ad extra verbis convenientibus exponere, unde
feipfos fophyfticant, 8c alios vel non inllruunt, vel
decipiunt : expertus centies 8c centies loquor. Ecce
dùm audiiint, quod Mariæ fpiritus exultavit in Deo
lalutari fuo , conantUr exultare fimiliter phanta-
fiantes multa , nunc amando, nunc timendo , nunc
gaudendo -, qualia dum fatagunt, àffiduè fiunt apud
eos infolita phantafiarum idola ; five fimulachra, quæ
quia nefeiunt difeernere à veritate rerum, 8c intelligentia
rationis , omnia députant ad miraculum , vel
ad dobtrinam devotionis excellentem, per anagogiam
8c mentis exceflum. Patuit in Turelupinis , 8c ße-
gardis, 8c aliis abfque numero , quorum feripta legi
plurima, maxime circa feminas, quarum eft avidi-
tas pertinacior in affebtu, quamvis in viftute-, 8c co-
gnirione quàm viris longè fragilior. Indé datum eft
epitheton hoc feminis , maximè fenibus : Fetercs
funt fortena , vel fortilega. Veniunt in hanc fuper-
biam confequenter , ut viros etiam Theologos lo-
quendo, feribendoque docere præfumant, contem-
nentes illud Apoftoli : Mulierem docere non permitto.
1. Tim. h. iz . Ecce quàm modefta fuit fapientiffima
fbeminarumj quæ non nifi lepties ab Evangeliftis in-
venitur eile locuta.
Difcipulus, Tranfi materiam hanc, meid enter j 8c
non inutiliter- pofitam -, quià de exultatione fpiritus
Mariæ cupio latiùs inquirere. Nam cum exultatio
fpiritûs fit quidam mentis excefius anagogicus qui fit
crebriiis ut per amorem -, die fi Maria Cantica Canti-
corum Sälomonis agnovit ^ öc fi proprium Canticum
jungebat illorum concentui, liquidem apte quidem
videor mihi hoc petere, dum leguntur in hac So-
lemnitate felicis Aflumptionis fuæ, talia Gantica, qualia
vocalti faltationes, vel exultationes fpiritûs aman-
t is , per amorem trabtans illud Evangelicum : Cecini-
mus vöbis, & non faltafiis. Matt.xi. 17.
Magifter. Præfupponas multa oportet, quæ ibidem
pofita novifti, 8c quædam ad illa adjiciam. Sentio
tarnen necelfariam tuam (0 Beata Beatorum ) opi-
tulationem, quam fupplex imploro per Beatitudinem
tuam, quam omnes prædicant generationes j per il-
lam gratiæ plenitudinem quam invenifti apud Deum,
per illam exultationem fpiritus. tui in Deo lalutari
tuo, dicam 8c noftroj qui a nobis dat us eft , & nobis
natus. Da magnificare in t e , per t e , 8c propter te
animam meam Dominum -, fac exultare fpiritum
meum in Deo falutari tuo, 8c fuo. Da fpiritualium
gratiam gaudiorum qualis affuit Elizabeth cogna-
tæ tuæ-, qualis 8cinfanti exultanti in utero fuo, dum
adveniens cum feftinationc per montana, mtrafti do-
mum Zachariæ,8c falutafti Elizabeth, cum tanta vo-
cis efficacia, quod repleta mox Spiritufanblo ,excla-
mavit voce magna, quia affebtu magno : BenediBatu
in mulieribus : & benediBus fruBus ventris tui. Luc.
i . 42. Qui frubtus dedit intelligere cum mirando fub-
junxit f . 43. Et unde mihi hoc ut veniat Mater Domini
mei ad me? Cujus Domini? Plane illius, cui quià
credidifti beata e s , qui perficit ea. quæ dicit. > Et
cui non ingrata protinùs cecinifti Canticum novum,
Canticum Canticorum : •JMiagnificat anima mea Dominum.
Luc. I. 46. 47. Et exultavit fpiritus meus in Deo
falutari meo, per anagogicos in Deum excdJus.Beatus liquidem
vir, cujus eft auxilium a te, afeenftones in corde fuo
difpofuit in valle lachrymarum, Pf.LXxXiri. 6. damans ex
fententia : Cor meum & caro mea j Deus cordis mei & pars
mea Deus in aternum. Pf. LXXII.2C».
Difcipulus. V àleat 'ifta deprecatio tua quæ nos diri -
g a t , mé quærendo , te relpondendo. Meminifti,
reor, altera collocutione telpopondifierefponfurum,
fi Cantica Sälomonis cecinerit aliquando Beata Virgo
, dùm fæpiùs animo volvebat Canticum proprium
proférais illud in corde fuo. An in exultatione fpi-
ritiis fuierubtaverit corfuum verbum bonum dicens:
Ofculeturme ofculo oris fu i. Cant. 1. 1.
»JMagifter. Ità prorsùs exiltimo. Nimimm plenif-
firae docta erat ab mfantia in Lege Domini, 8c Pro-
phetis, 8c Pfalmis de Chrilto leriptis. Inter quæ
Salomon in exultationem fpiritus edidit Cantica Canticorum
, tanquàm Epithalamium fponfi , 8c lponfæ
mutuo foederatorüm per amorem -, quam Maria con-
junbtionem modo fentiebat uberiiis impletam, dùm in
ea F rrbum carofaBum eft, J oan .1 .14 . Deus homo, qui
- telle Joanne, ibid. c. 1u.z9.fp on fus ef t , habens fponfam,
a j cujus prælentiam, 8c vocem , ipfe Joannes amicus
fponfi gavifus eft 8c exultavit, nunc jam ex utero.
Qua in re duc corfursùm, atque confidera per ana-
gogiam. Per earn quippe Cantica Canticorum pan-
duntur animæ fe in Deum levanti per Fidem, Spem,
8c Amorem. • Videbis hoc tempore quo Maria dixit
exultafle fe, quadruplicem exultationis differentiam,
juxtà quadruplicem modumlpiritualis Matrimonii ani-
niæ devotæ, feu deiformis cum viro fuo Deo j ut interim
de hoc lolo Matrimonio fiat fermo, ubi Deus
fponfus e ft , 8c anima Iponla.
Difcipulus. Placet ifta redubtio ; de ceteris quippe
Dobtores abundè locuti .funt in expofitione Canticorum.
•Magifter. Exultant hac horä Joannes, Elifab eh .
Jefus, Maria j confpicio cujullibet mentem, v d a-
nimam, qu:e duo nunc accipio pro eodem -, confi-
dero, inquam, Deo fuifie conjunbta matrimonial -
ter, fed varie. 'Matrimonium anima: Chrifti cum
Deo fuit ab inftanti fua; creationis initiatum, ratum,
8c confummatum. Illud autem anima; Maria; nunc
erat initiatum, 8c ratum, non confummatum. Illud
autem Joannis erat initiatum, led non omninb ratum,
quin poflet culpa faltcm venialis, copulam offen-
A dere conjugalem. Illud autem Elizabeth fuerat qui-*
dem initiatum, led non ita ratum quin repudium
pollet incidere propter fornicationem fpiritualem
peccati mortalis ; neque enim ponitur in gratis
vinculo fuifie confirmata.
Difcipulus. Dicis infuetam mihi diftinbtionem. Edif*
fere pleniüs quid intendis per earn.
Magifter. Vereor , 8c molior oftendere ^ quo pa-
bto convcniat epithalamium Sälomonis, Beata; Maria;
privilegio fingulari cujus in- defponfatione nulla
fuit par anima, qua necprimamfimilem vifa eft, nec
habere fequentem, ad quam anagogia traduceret Cantica
Canticorum. N il preterea dubitandum quin
celeberrima, libentique jocunditate cantavitiftaduin
viveret. Et primo de anima Filii fcilicet Chrifti vi-
deamus. H x c itaque fuit ablque ulla dubitatione
ß perfebtior , fed nunquam talis cui proprie conveni-
ret hoc Epithalamium. Didicifti enim , fi memine-
ris hoc Epithalamium foliun convenire anima; pro
ftatu via;, dum defponlata eft foliim in Fide, Spe,
8c Charitate, poftulans cum omni defidcrio comple-1
mentiim in re , 8c a;ternitate. .
Difcipulus. Memini id te pofuifle in Libello De
Canticorum origine, tertio Tomo, leu partitione principal!
, ubi de anagogicis nuptiis multa notata funt,
Nunc animadverto nunquam fuifie Chri ft urn, fecun-
diim mentem, feu portionem animaefuperiorem, nifi
beatumj quamvis pro inferior i viator extiterit, cui
portioni non aptatur proprie difpenfatio cum Deo
Iponlb. .
Magifter. Animadvertis,proprie tarnen qualem ha-
bucrit mentalis difpofitio anima; Maria; differentiam.
Similiter attende , 8c fingularem i five nies , in qua
C Matrimonium fuit ante confinnationem in patria,fem-
per ratum in via. Volo dicere taliter confirmation^,
quod neque repudium per mortalem fornicationem
potuit intervenire -, nec offenfio qusevis per originalem
aut venialem maculam, fecundum duplicem
in Elizabeth, & Joanne, nuncindubtam conditionem.
Difcipulus. Elevatis pia; confiderationis oculis, in-
tueri videor Mariam fecundum dibta tua proxi-
mam valde nunc fuifie cubiculo fponfi, nec oblti-
tifie ad confummationem Matrimonii fpiritualis, p rater
velum, vel cortinam xnigmatis via; tegen-
tem cubiculum , quod tunc pervium non erat in-,
greflui.
Magifter. Cernis acute , nonne tu vides ä fimili,
quanto Maria defiderio coniiimmationem in gloria
Matrimonii jam inchoati 8c rati, per gratiam confirmata
optabunda qumfierit, non quidem impuden-
tia quafi meretricia rapiente virum ultro ,. led vere-
cundia virginali per infinuationem formatam reveren-
tialis pudicitia;, verbis petebat quod optebat, com-
j ) muni voto cum fponfo 3 neque enim tepidus erat fponfi
ad fponfam zelus, . donee introduceret earn in do-
mum Matris fua; , 8c in cubiculum genitricis fine 3
omni deinceps ablato velaminc, quando facie ad fa-
ciem videre libi dabitur Iponlum, 8c unum fieri cum
fponfo. Itaque jam non duo , fed unus fpiritus fee-
dere perpetuo nubentur. Hinc funt ilia; voces amo-
ris interrupts fufpiriis 3 hinc allocutiones alterns ,
hinc mutua: collaudationes 3 hinc curfus 8c recurfus
crebri, fubitique fponfi falientis, tripantis, feutri-
pudiantis.
Audifponfam verccunde petentem fponfum: Ofcu-
Q. 3 le